Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!
Wystąpił błąd, spróbuj ponownie :(
Udało się! :) Na Twojej skrzynce mailowej znajduje się kod do aktywacji konta
";
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Recenzja książki
Jan Kochanowski — „Treny”
Treny należą do liryki funeralnej, jest to utwór żałobny, wywodzący się kultury starożytnej Grecji.
Treny wyrażały żal, smutek po zmarłej osobie, ale także wychwalały jej cnoty. Zwyczajowo treny były poświęcanie do chwalenia znanej osoby, która się przysłużyła, typu szlachcic, wódz czy osobom o wysokiej pozycji społecznej. Kochanowski odszedł od tego i poświęcił cykl swojej przedwcześnie zmarłej córeczce Urszulce, stawiając jej tym samym pomnik.
W tysiąc pięćset osiemdziesiątym roku ( renesans) Jan Kochanowski wydał po raz pierwszy cykl 19 trenów, zachowując przy tym wszystkie elementy, w tym:
1. Wyjawił przyczynę bólu
2. Wyliczył zasługi zmarłego
3. Wyrażał żal/ opłakiwał
4. Pocieszał
5. Zastosował moralne pouczenie
Dokładna śmierć Urszuli nie jest znana, datuje się ją na tysiąc pięćset siedemdziesiąty ósmy lub siedemdziesiąty dziewiąty rok.
Niedługo po wydaniu trenów, poeta stracił także drugą córkę- Hannę, której poświęcił epitafium, które możemy znaleźć na końcu cyklu trenów.
Przeżycia Kochanowskiego były na tyle niezwykłe, że poeta uznawany był za osobę stoicką, przyjmującą życie „na chłodno”.
Treny od I — VIII
Zawierają w sobie 3 pierwsze cechy trenów. Kochanowski wyraża swoje uczucia względem nieobecności Urszulki i wylicza jej zalety.
Tren XIX
W tym trenie, zatytułowanym jako „Sen” wyrażone jest pocieszenie i akceptacja wobec śmierci córki.
Treny od IX — XI
Dominują w nich przygnębiające uczucia, bezradność, ochota buntu.
Treny do XII — XVIII
W tych trenach dominuje temat szukania ukojenia po stracie ukochanej córki.
Przedstawienie najważniejszych trenów:
Tren IV
Głównym tematem utworu jest cierpienie, jakie przeżywa ojciec po śmierci córki. Podmiot liryczna wyrzuca śmierci, że skazała rodziców na takie cierpienie, a samemu dziecku nie dała szansy dorosnąć.
Według podmiotu złamane zostało prawo natury, to dzieci powinny chować rodziców, nie na odwrót. Utwór jest silnie nacechowany emocjami, bólem, jaki przeżywa ojciec.
Tren V
Autor porównuje tutaj Urszulkę do drzewa oliwnego, które zostało ścięte przez przypadek przez ogrodnika- Boga. W literaturze antycznej oliwka symbolizowała światło, czystość. Kochanowski w ten sposób przedstawił, jak wiele stracił, śmierć odebrała mu światło życia.
Tren VII
Podmiot liryczny przeżywa głęboką żałobę i rozpacz po stracie. Leżące ubrania po zmarłej córce jeszcze bardziej powodują jego pogrążenie się w żalu. Kochanowski odwołuje się do zwykłej codzienności, ca
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
ały czas podkreśla, że dziewczynka odeszła przedwcześnie i nie będzie mogła cieszyć się dorastaniem.
Tren VIII
W utworze mamy ukazane jak wielką radością była Urszulka. Przynosiła światło rodzicom i rodzeństwu. Wszędzie było jej pełno, a teraz pozostała tylko głucha cisza.
Tren XI
Jeden z najważniejszych utworów w cyklu. Kochanowski przeżywa w nim kryzys światopoglądowy. Podmiot z rozczarowaniem stwierdza, że panujące (wtedy) ideały nie uchroniły go od bólu i rozpaczy po śmierci córki.
Tren XIX — SEN
Kochanowski opisuje w nim swój sen, w którym przyszła do niego jego matka z Urszulką na ręku. Ostatni tren z cyklu jest podsumowaniem całości. Początkowe linijki wiersza przedstawiają matkę podmiotu, która pociesza syna, w drugiej części utworu skłania go odbudowy swojego światopoglądu i pogłębieniu wiary w Boga i jego decyzje.
„Treny” Jana Kochanowskiego to utwór, który warto znać. Jest jednym z najważniejszych, najpiękniejszych i najsławniejszych dzieł literackich w Polsce. Jest silnie nacechowany emocjami poety i pełen środków stylistycznych ( w utworze znajdziemy pełno wyliczeń, powtórzeń, apostrof itp.).
„Treny” poruszają bardzo trudny temat, jakim jest śmierć dziecka. W tamtym okresie śmierć dziecka nie była niczym nadzwyczajnym. Brak odpowiedniej higieny i marne sposoby leczenia przyczyniały się do wielu zgonów. Kochanowskiego również dotknęła ta sytuacja. Oprócz ukochanej córki Urszuli poeta stracił jeszcze córkę Hannę (niedługo po Urszuli) i brata Kaspra ( w tysiąc pięćset siedemdziesiątym siódmym).
„Treny” ukazują przede wszystkim ojcowską miłość. Było to niezwykle trudne doświadczenie dla Kochanowskiego i nie ma co się dziwić, bo śmierć bliskiej osoby jest zawsze bolesna. Utwór warto także znać, ze względu na proces przechodzenia przez żałobę „zaprzeczenie, gniew, akceptacja”, gdzie u Kochanowskiego ten ból był tak wielki, że do żałoby dochodzi jeszcze kryzys światopoglądowy- zaczyna wątpić w Boga.
Kochanowski o tyle przeżywa kryzys, jako że był uznawany za stoika, czyli człowieka, który powinien przyjmować wszystko „na chłodno”, bez wykazywania większych emocji.
Utwór jest bardzo ważnym elementem wpisującym się w naszą historię i powinien być znany wszystkim, a w szczególności osobom zdającym testy, egzaminy czy maturę. Dzieło można wykorzystać do wielu tematów i motywów.
Poniżej przedstawione zostały niektóre z nich:
– motyw cierpienia
– motyw dziecka
– motyw Boga
– motyw światopoglądu
– motyw człowieka
– motyw snu
– motyw stoicyzmu
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Charakterystyka
Tren jako gatunek literackiTren jest utworem o charakterze żałobnym, tworzonym w celu oddania czci zmarłemu, wyrażenia swojej rozpaczy i ułatwienia przetrwania okresu żałoby. Gatunek wywodzi się ze starożytności. Treny tworzone były na cześć ważnych osobistości.GenezaCykl dziewiętnastu trenów Jana Kochanowskiego został wydany w roku 1580. Poświęcony jest jego zmarłej córce – Urszuli. Autor wyraża tu zwątpienie w wyznawane dotychczas wartości. Filozofia stoicka nie jest dla niego już żadnym oparciem. Traci również wiarę, nie może pojąć, jak Bóg mógł dopuścić do śmierci niewinnego dziecka. Utwory są zatem odzwierciedleniem rozterek poety, a co za tym idzie, jego duchowych dylematów. Można zatem uznać je za wypowiedź autobiograficzną Kochanowskiego.Budowa cyklu. Treść trenówTworząc dzieło, autor starał się nawiązywać do ogólnych zasad pisania trenów:1) początek zawiera więc pochwałę zmarłej. Autor opisuje wszystkie jej dobre cechy i ukazuje, jak świetna przyszłość miała ją czekać;2) następnymi częściami są lament i podkreślenie, jak olbrzymią stratę poniósł ojciec oraz jak bardzo cierpi;3) końcowe treny niosą pocieszenie i naukę. Kolejność ta nie była ściśle przestrzegana. Dodatkowo wprowadzone zostały – wcześniej wspomniane – rozważania na tematy światopoglądowe. Na tej podstawie stwierdzić można, że cały cykl podzielić można na trzy części:- treny od pierwszego do siódmego wychwalają zalety zmarłej dziewczynki i okazują ból ojca po stracie córki;
– treny od dziewiątego do szesnastego opisują cierpienie i rozpacz Kochanowskiego, jego wątpliwości dotyczące wyznawanych wartości i filozofii, a także podważają autorytet Boga;
– treny od siedemnastego do dziewiętnastego są próbą powrotu do normalności, ponownego usystematyzowania wartości, odnowienia światopoglądu.Kochanowski przedstawia w “Trenach” wyidealizowany obraz zmarłej córki. Wiąże się to z rozpaczą i chęcią przywołania tych najcieplejszych wspomnień z udziałem zmarłego dziecka. Mimo że utwory poświęcone są Urszuli, dostrzec w nich można, że tak naprawdę główną rolę odgrywa tu cierpiący ojciec. Opisuje on swój stan emocjonalny.Portret Urszuli na podstawie cyklu Według autora dwuipółletnia dziewczynka była obdarzona talentem literackim, który był ponadprzeciętny, biorąc pod uwagę jej wiek. Kochanowski miał nadzieję, że Urszula zostanie jego następczynią. Dziewczynka była niezwykle pogodną osobą, potrafiła rozweselić każdego z domowników. Kochanowski przypisuje dziecku same najlepsze cechy: posłuszeństwo, roztropność i skromność. Ojciec dostrzega przedmioty należące niegdyś do jego córki, a ich widok napawa go cierpieniem. Urszulka pozostawiła po sobie ogromną pustkę, wiążącą się z niew
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
ypowiedzianym bólem.Najważniejsze utworyTren I- wprowadzenie do cyklu;
– uzewnętrznienie rozpaczy ojca po stracie córki;
– Urszula porównana jest do ptaszka, natomiast śmierć do smoka, który atakuje bezbronne stworzenie;
– poeta zaczyna wątpić w filozofię stoicką.Tren VII- cierpiący ojciec przegląda rzeczy zmarłego dziecka;
– ojciec ubolewa, że Urszula nie dostała szansy na rozwój i spełnianie marzeń.Tren VIII- dom bez Urszuli wydaje się pusty;
– wokół dziewczynki kręciło się życie domowników – teraz pozostały tylko wspomnienia.Tren IX- poeta dostrzega, że mądrość okazuje się bezużyteczna – miała ona pomagać w trudnościach, ale w porównaniu ze śmiercią dziecka jest niczym;
– system wartości Kochanowskiego rozpadł się.Tren X- Kochanowski zastanawia się, dokąd trafiła jego zmarła córka; ma nadzieję, że nie tkwi w czyśćcu, gdyż była tylko niewinnym dzieckiem;
– poeta zaczyna wątpić w swoją religię ;
– rozmyśla, czy dziewczynka nie stała się słowikiem lub nie trafiła do Hadesu.Tren XI- utwór jest świadectwem wyraźnego kryzysu zrozpaczonego ojca;
– autor rozumie, że wartości, które dotychczas dominowały w jego życiu, aktualnie nie są warte zbyt wiele;
– nawet zdrowy rozsądek nie spełnia oczekiwań poety .Tren XIX “Sen”- zawiera pocieszenie i pouczenie;
– Kochanowski ponownie spotyka swoją córkę – pomaga mu to pogodzić się z losem;
– matka poety rozwiewa również wątpliwości dotyczące wiary – przedstawia Urszulkę jako osobę, która nie będzie musiała borykać się z trudami życia.Środki stylistyczneW trenach spotkać można liczne wyliczenia i powtórzenia, które podkreślają cierpienie autora. Autor posługuje się również funkcją ekspresywną, aby wyrazić swoją złość. Pojawiają się również liczne apostrofy kierowane przede wszystkim do Urszuli. Stosowane są również liczne zdrobnienia.Motywy- bunt;
– cierpienie;
– ojciec;
– matka;
– metamorfoza, przemiana;
– artysta;
– Bóg;
– dziecko;
– kryzys wiary;
– śmierć;
– stoicyzm;
– złoty środek.Podsumowanie- treny to utwory żałobne wychwalające zmarłego;
– “Treny” Kochanowskiego poświęcone są zmarłej córce, ale są także poszukiwaniem przez poetę własnej drogi do ukojenia;
– w skład cyklu wchodzi dziewiętnaście utworów;
– w trenach następuje idealizacja zmarłej Urszuli;
– autor szuka sensu wyznawanych przez siebie wartości;
– dzieło może być traktowane jako element autobiografii, ponieważ autor opisuje wydarzenia z własnego życia.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Najważniejsze informacje
Tren – cechy gatunkowe
Tren to utwór literacki o tematyce żałobnej. Wywodzi się ze starożytnej Grecji. Był pisany po śmierci ważnej wybitnej jednostki. Tren miał na celu upamiętnić dokonania, zasługi i zalety osoby, której był poświęcony. Jan Kochanowski zmienił nieco tę zasadę, ponieważ napisał 19 trenów dla swojej zmarłej dwuipółletniej córeczki – Urszulki. Zbiór trenów został wydany w 1580 roku, a następnie w 1583 roku, wtedy to poeta dodał epitafium poświęcone drugiej zmarłej córce – Hani. Jan Kochanowski idealizował w trenach Urszulkę. Świadczył o tym sam fakt, że malutka dziewczynka była bohaterką utworów oraz dokonania i umiejętności, które w trenach przypisywał jej ojciec. Jako rodzic Kochanowski nie mógł pogodzić się ze stratą swojej ukochanej córeczki. Swój ból i cierpienie przelewał na papier, pisząc właśnie treny.Kompozycja cyklu
Budowa trenów opiera się na starożytnej pieśni, którą śpiewano przy łóżku zmarłej osoby (epicedium). Epicedium składało się z:
wstępu – ujawnienie przyczyny swojego bólu;
laudacji – wyliczenie zasług zmarłej osoby;
opłakiwania – opis ludzi pogrążonych w żalu po stracie wybitnej jednostki;
konsolacji – pocieszenia;
– ekshoracji – napomnienia.Właśnie tak możemy podzielić cykl dziewiętnastu trenów Jana Kochanowskiego:
–
wstęp – treny I i II;-
laudac
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
cja – treny od III do VIII;-
opłakiwanie – treny od IX do XV;-
pocieszenie – „Tren XVI”, „Tren XVIII”, „Tren XIX albo Sen”;-
ekshoracja – „Tren XIX albo Sen”.Bohaterowie trenów
W trenach Jana Kochanowskiego możemy wskazać dwóch bohaterów. Pierwszym z nich jest Urszulka, czyli ukochana córeczka polskiego humanisty. Z trenów dowiadujemy się, że była ona niezwykle utalentowana mimo swojego młodego wieku. Drugim bohaterem jest ojciec cierpiący po stracie dziecka. Przeżywa on kryzys światopoglądowy, a nawet zastanawia się nad istnieniem Boga. Z każdym następnym trenem godzi się ze stratą Urszulki i stara się żyć dalej. Jego wiara w Boga się pogłębia. Przełomowy był „Tren XIX lub Sen”, dzięki któremu poeta zażegnał kryzys światopoglądowy i moralny.
Odwołania do antyku w trenach:
a) odwołania do literatury:
– porównanie córeczki do Safony;
– zwrot do Symonidesa.
b) odwołania mitologiczne:
– pojawiają się miejsca mitologiczne np. Wyspy Szczęśliwe;
–
występują postacie mitologiczne np. Niobe, Persefona, Erato.c) odwołania do poetyki:
– wykorzystanie porównania homeryckiego;
– czerpanie z epicedium.
d) odwołania do filozofii:
– myśl Terencjusza;
– kryzys światopoglądowy;
– odwołanie do postawy Cycerona.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Czas i miejsce akcji
Akcja przedstawiona w cyklu „Trenów” rozgrywa się w malowniczej, polskiej wsi zamieszkiwanej przez rodzinę Kochanowskich. Jest to mazowiecka prowincja (znajdująca się obecnie w powiecie zwoleńskim) o nazwie Czarnolas.
„Treny” napisane przez Jana Kochanowskiego stanowią niezwykłość na tle literatury światowej. Autor dokonał pewnej zmiany, ponieważ za jego sprawą gatunek jakim jest tren po raz pierwszy został poświęcony dziecku. Poza tym renesansowy twórca złamał dotychczasową zasadę pisania pojedynczych utworów, ponieważ stworzył ich cały cykl. Dziewiętnaście żałobnych utworów opiewających postać Urszulki jest uważane za najwybitniejsze dzieło w czasie polskiego renesansu. Ukazują świadectwo kryzysu myśli renesansowej i łącza w sobie tematykę śmierci z filozoficznymi rozważaniami. Cykl „Trenów” to zapis dramatu osobistego człowieka, który jest jednocześnie ojcem, filozofem, mędrcem, chrześcijaninem oraz poetą.
Zdarzenia opisywane w „Trenach” autorstwa czarnoleskiego pisarza mają miejsce w epo
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
ce renesansu. Akcja rozgrywa się po śmierci młodej, niewinnej dziewczynki – córki Jana Kochanowskiego. Prawdopodobnie dokładnym rokiem akcji jest 1578, choć niektóre źródła podają rok 1589 za datę śmierci Urszulki. Cykl „Trenów” został opublikowany dopiero rok lub dwa lata po traumatycznym wydarzeniu.
Głównymi bohaterami krótkich utworów o charakterze żałobnym i elegijnym są:
– Urszula Kochanowska (dwuipółroczna zmarła dziewczynka opłakiwana przez bliskich, w utworach została bardzo wyidealizowana przez tatę, który uważał ją za spadkobierczynię własnego talentu oraz wierzył, że jest ona wybitnie utalentowana i zostanie słowiańską Safoną)
– Dorota Podlodowska (córka szlachcica sandomierskiego, żona renesansowego wieszcza, matka opłakiwanej Urszulki)
– Jan Kochanowski (ojciec cierpiący po stracie dziecka i przechodzący kryzys światopoglądowy, poeta oraz filozof opisujący pustkę i bezsens swej egzystencji po stracie bliskiej osoby, pod wpływem śmierci córki zaczyna wątpić w istnienie Boga)
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Geneza utworu i gatunek
TRENY – GENEZA UTWORU I GATUNEK
Treny to cykl utworów autorstwa Jana Kochanowskiego składający się z dziewiętnastu wierszy. Zostały one wydane w Krakowie w roku 1580. Każdy z nich jest spójnie ze sobą połączony tematycznie, ponieważ wszystkie z nich odnoszą się do bólu i poczucia straty, jakie ogarnęło autora po śmierci jego około dwurocznej córeczki, Urszulki. Dzieła mówią przede wszystkim o pustce i smutku, jakie nastąpiły po tej okrutnej stracie. Jednak odkrywają również temat niesprawiedliwości tej rzeczywistości i są swego rodzaju skargą na okrucieństwo, jakie się dokonało. Poruszenie tych wątków mogło być także spowodowane śmiercią innych dwóch osób również bliskich postaci Jana Kochanowskiego, a dokładniej jego brata, Kacpra i drugiej jego córki, Hanny. Ponieważ to doświadczenie śmierci bliskich zaburzyło dotychczasowe poglądy na ten świat, idee jakie wyznawał autor.
Zatem Treny są świadectwem ojca, który utracił swoje dziecko. Ale jest również pytaniem o wartości, jakie są najważniejsze w życiu i o to, jaką postawę powinno się przyjąć, co stanowi dobro a co zło.
Jedn
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
nakże, pomimo że Treny Jana Kochanowskiego są przepełnione zapytaniami o sens, sposób istnienia oraz wartości to nadal pozostają gatunkowo trenami. Co to tak naprawdę znaczy?
Tren to utwór liryczny, który jest wspomnieniem zmarłej osoby – w tym przypadku małej Urszulki. Jest jakby żałobą i lamentem, ale również wspomnieniem i upamiętnieniem tej osoby, która odeszła.
Zatem po kolei, z czego składa się cykl trenów Jana Kochanowskiego:
– Po pierwsze wyjawienie przyczyny, jaka spowodowała tę żałobę, ból i tę opisywaną pustkę oraz jak ogromna jest owa żałość.
– Demonstracja żalu.
– Następnie wyliczenie zasług osoby zmarłej. A także wymienienie i wychwalenie zalet osoby zmarłej.
– Dalej opłakiwanie wspominanej osoby.
– Potem pocieszenie tych osób, które utraciły tę ważną dla nich osobę, która stanowiła jakby cząstkę ich samych i ich życia.
– I w końcu moralne pouczenie to jest niejako odpowiedź na te rozterki i pytania, które wcześniej padają i nauka, jaką każdy powinien wyciągnąć z tej oto straty jaka się wydarzyła.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Charakterystyka bohaterów
Tren to utwór o charakterze żałobnym, smutnym, podniosłym. Wywodzi się ze starogreckiej poezji i jest ważnym elementem struktury tragedii greckiej i odmianą pieśni lamentacyjnej. Tren ma ścisłe powiązanie z elegią i epitafium. Utwory tego typu są poświęcane zmarłej osobie, wyrażają żal oraz cierpienie po jej stracie. Treny wychwalają osobę świętej pamięci oraz przedstawiają jej cnoty i dobre strony. Charakteryzują się określonym porządkiem, na początku zawierają przyczynę bólu i tęsknoty. W późniejszej części utworu wyliczane są zasługi zmarłego. W dalszym etapie autor opłakuje nieboszczyka, natomiast na końcu godzi się z jego brakiem i stara się jakoś pocieszyć (tzw. konsolacja). Ostatnie wersy trenu zawierają moralne pouczenie, jakąś naukę, napomnienie.
Najsłynniejszym polskim autorem trenów jest Jan Kochanowski. Renesansowy wieszcz po śmierci swojej córki spisał cykl utworów składający się z 19 wierszy. Poprzedził je wersem dedykacji: „Orszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, uciesznej, niepospolitej dziecinie”. Treny Jana z Czarnolasu mają charakter lamentacyjno-refleksyjny. Autor poruszony tragiczną śmiercią własnego, dwuipółletniego dziecka, prowadził do rozważań nad kwestiami filozofii stoickiej. Rozpacz i cierpienie doprowadziły go także do kryzysu wiary. Poeta próbuje to przezwyciężyć w ostatnich utworach z cyklu. W „Trenie XIX” znanym także pod nazwą „Sen” pojawia się wizja zmarłej matki Kochanowskiego, która pociesza go i prosi, by nie trwał w wiecznym smutku. „Treny” stanowią poetycki zapis cierpień autora.
Bohaterami cyklu „Trenów” są zrozpaczeni rodzice oraz zmarła córka. Postacią odgrywającą główną rolę jest sam autor, czyli ojciec ubolewający nad stratą córki. Cechuje go bezgraniczna miłość do Urszulki, ogromne cierpienie, żal i boleść. Nie może pogodzić się ze śmiercią tak młodej osoby i nie potrafi uwierzyć w to, że już nigdy nie ujrzy jej żywej. W dziewiętnastu utworach dzieli się z nami rozważaniami o końcu egzystencji ukochanego członka rodziny. Stawia liczne, fundamentalne pytania o charakterze filozoficznym. Poeta opisuje największą tragedię swojego życia i to, jak jego los legł w gruzach. Śmierć w rodzinie przyniosła Kochanowskiemu ruinę całej hierarchii wartości. Wieszcz powiada o tym, że wiedza i przez lata zdobywane doświadczenie okazały się zupełnie nieprzydatne i bezcelowe wobec śmierci dziecka. Ojca Urszulki charakteryzuje kryzys światopoglądowy, zaczyna dostrzegać brak sensu w ludzkiej egzystencji i powoli powątpiewa w istnienie Boga. Nie może pogodzić się z tym, że jest bezradny wobec ślepej siły. Zauważa,
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
że wszechwładza śmierci zbiera swe żniwo bezwzględnie i jest obojętna na cierpienie bliskich. Powoli zaczyna pragnąć własnego końca żywota po to, by doczekać się spotkania z opłakiwaną dziewczynką. Nie potrafi zrozumieć zaburzonego porządku świata, ponieważ jest świadomy tego, że to on powinien umrzeć pierwszy, a nie jego kilkuletnie, niewinne dziecko. Nie godzi się z tym, że Urszula zmarła i nie potrafi znaleźć odpowiedzi na to, dlaczego trafiło właśnie na nią. Podkreśla delikatność, niewinność nieletniej córki i opisuje bezgraniczną, rodzicielską miłość. Wylicza zalety Urszuli, uważa ją za spadkobierczynię własnego geniuszu literackiego. Podkreśla jej wdzięk, dobroć i radość życia. Wierzył w ponadprzeciętny talent córki i ubolewa nad tym, że został on zmarnowany przedwczesną śmiercią. Urszulka była ładną, wesołą, rumianą dziewczynką. Posiadała lśniące loki okalające jej małą główkę. Wyglądem przypominała beztroskiego aniołka. Renesansowy autor nie wierzy, że nie będzie mu dane ujrzenie dorastania, nastoletnich lat i późniejszej dorosłości dziecka. Przedstawia zachowania Urszuli Kochanowskiej za życia, jej żywiołowość, wesołość, radość. Dawniej obecność i niespożyta energia oraz śmiech dziecka wypełniały czarnoleski dworek, jednak po jej śmierci została pustka. Cisza, dramatyczny nastrój i pozostałe po niej przedmioty takie jak zabawki czy ubranka nie pozwalają zapomnieć o dziecku i nie dają znaleźć pocieszenia. Poeta widocznie idealizuje cechy ukochanego członka rodziny. Podkreśla to, że potrafiła rozweselić swoich rodziców i bardzo ich kochała. Mimo młodego wieku była bardzo czuła, niezwykle inteligentna, sympatyczna, skromna, posłuszna, roztropna, troskliwa i opiekuńcza. Ojciec nie dostrzegał wad dziewczynki i sugeruje, że była ona idealnym dzieckiem. Nie sprawiała żadnych problemów wychowawczych. Potrafiła godzinami grzecznie się bawić, codziennie się modliła, śpiewała. Kochanowski opisuje, że córka miała poczucie obowiązku, nie była rozpieszczona i z chęcią pomagała innym w granicach swoich możliwości. Dziecko nie pozwalało przemęczać się rodzicom oraz nie przeszkadzało ojcu w pracach poetyckich. Artysta hiperbolizuje wielkie serce Urszulki oraz jej dobroć. Brak dziecka wywołuje ogrom tęsknoty u obojga rodziców, śmierć Urszulki burzy harmonię ich szczęśliwego żywota. Tata wiązał z nią wielkie plany, liczył na szybki rozwój jej kariery, dziecko było jego ogromną nadzieją. Urszula była największą radością w życiu rodzicieli. Ojciec wraz z matką (Dorotą Podlodowską) nie mogą pogodzić się ze stratą i targają nimi silne emocje.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Opracowanie
Osoba i twórczość Jana Kochanowskiego zawsze budziła wiele emocji. Autora „Trenów” uważano za najwybitniejszego twórcę renesansu, za pisarza, który przyczynił się do rozwoju i rozkwitu literatury polskiej. Na temat jego światopoglądu, życia i poszczególnych dzieł wypowiadało się wielu innych twórców i krytyków literatury. Nie zawsze jawi się w nich poeta jednoznacznie, nie zawsze bowiem jednoznaczne są jego wypowiedzi. Szczególnie często poruszany jest problem wiary Kochanowskiego, szczególnie w kontekście „Trenów”. J.I. Kraszewski, wypowiadając się na temat religijności poety, pisze: „Nade wszystko chrześcijanin, każdy ziemski wypadek uważa ze stanowiska religijnego”.
Z żalu i bólu po stracie dziecka zrodziły się „Treny” cykl dziewiętnastu utworów, którego treścią są uczucia nieszczęśliwego ojca. Jest to jednak utwór nie tylko poświęcony córce, wyraz nie tylko rozpaczy z powodu jej odejścia. „Treny” uważane są również za dowód załamania się renesansowego optymizmu poety i kryzysu filozoficznego. Są tekstem polemicznym, ale także autopolemicznym: są bowiem przekreśleniem nie tylko filozofii stoickiej w bezpośredniej polemice z tekstami mistrzów w filozofii, lecz i tego jej wcielenia, które przynosi własna twórczość Kochanowskiego. W poszczególnych trenach można zaobserwować proces radzenia sobie z żalem po stracie ukochanego dziecka. Kochanowski płacze, skarży się na swój los, nie chce się z nim pogodzić. Opowiada o tym, jak wielką pustkę uczyniła śmierć dziewczynki. Opowiada o jej niezwykłych zdolnościach. Choć Urszulka miała tylko dwa lata, była osobą, której wszędzie było pełno. Co więcej, dziewczynka była radosna, śpiewała, nie pozwalała smucić się rodzicom. Według poety, była dzieckiem wybitnie utalentowanym i z pewnością była dziedziczką jego talentu. Z czasem ojciec zaczyna się godzić ze swoją stratą. Szczególnie ważny jest tu tren, w którym przywołuje wizję swojej matki z Urszulką na rękach.
„Treny” były też podstawą do rozważań filozoficznych. Kochanowski stawiał pytania o s
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
ens życia i to, co się dzieje z człowiekiem po śmierci. Zastanawia się, która ze znanych koncepcji jest najbardziej prawdopodobna. Czy dusza człowieka idzie po śmierci do nieba? Czy tam spotyka się ze zmarłymi bliskimi? Czy może bardziej prawdopodobne są koncepcje mitologiczne? Trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź na to pytanie, choć pewną wskazówką może być ostatni tren.
Choć z pozoru były poświęcone dziecku, tak naprawdę głównym bohaterem jest sam Kochanowski. To jego uczucia są najważniejsze, on jest w centrum utworu. Pisze o swoim bólu, swojej rozpaczy. Matka Urszulki, która na pewno cierpi nie mniej niż ojciec, pojawia się tylko na marginesie rozważań.
Na uwagę zasługuje także kształt kompozycyjny „Trenów”. „Wysoka sprawność warsztatu artystycznego Kochanowskiego, którą uzyskał pracując nad przekładem <>, odbiła się także w języku poetyckim <>”. W „Trenach” urzeka bogactwo synonimów na oznaczenie żalu, liczne, podkreślające kruchość i delikatność Urszulki zdrobnienia, apostrofy i rozbudowane przenośnie. Język utworu nasycony jest również licznymi aluzjami biblijnymi i mitologicznymi, zachwyca swą żywością, rozmaitością zastosowanych środków stylistycznych – jednym słowem niezwykłym artystycznym kunsztem. Warto zwrócić również uwagę na to, że Kochanowski uczynił „Treny” podstawą do rozważań o sobie, o swoim talencie i światopoglądzie. Wybitny twórca zastanawia się, czy istnieje Bóg, co się dzieje z człowiekiem po śmierci. W swoich przypuszczeniach nie waha się wysnuć założeń, że niebo nie istnieje, że zmarła córka równie dobrze może być w państwie podziemnym czy gdziekolwiek innym. Zastanawia się, czy w ogóle istnieje. Trudno też zaprzeczyć, że śmierć dziecka wyzwoliła w autorze inwencję twórczą, pomogła mu stworzyć najwybitniejsze dzieło w całym jego dorobku artystycznym. W „Trenach” widać wysoki kunszt poetycki, dbałość nie tylko o treść, ale również o formę. Jest to utwór wybitny nie tylko w literaturze polskiej, ale też zagranicznej.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Problematyka
Treny to cykl dziewiętnastu utworów poświęconych zmarłej, dwuipółletniej córce Kochanowskiego – Urszulce.
Należą one do światowych arcydzieł liryki żałobnej. Wydane zostały w 1580 roku.
Tren, jako gatunek, ukształtował się w starożytności i miał określoną konstrukcję: pochwała osoby zmarłej; wyróżnienie bólu; pocieszenie; napomnienie.
Wybrane treny:
Tren IV
Wiersz jest apostrofą do Śmierci, która pozwoliła, by rodzice oglądali największe możliwe nieszczęście – śmierć dziecka. Strata jest tym dotkliwsza, że Urszulka nie poznała życia, nie zdążyła się nim nacieszyć.
Jej śmierć naruszyła naturalny porządek życia: zwykle to dzieci chowają rodziców. Poeta przywołuje w tekście postać mitologicznej Niobe, która za nadmierną pychę została ukarana przez Artemidę i Apolla śmiercią wszystkich swoich dzieci. Litościwi bogowie zamienili ją w kamień, aby nie cierpiała. Poeta nie dziwi się rozpaczy Niobe, ponieważ na świecie nie ma większego nieszczęścia, niż przyglądanie się śmierci własnego dziecka.
Tren XI
Podmiot liryczny z gorzką ironią wyraża się o mądrości, ideale stoickim, której pielęgnowanie miało gwarantować wewnętrzny spokój i zachowanie trzeźwości umysłu w trudnych sytuacjach.
Osiągnięcie ideału stoickiego gwarantowałoby człowiekowi pogardę bólu i cierpienia. Poeta wylicza kolejne korzyści, jakie miało mu gwarantować pielęgnowanie stoickiej cnoty: miał być ponad wszystkie ludzkie słabości i problemy; miał nie obawiać się śmierci; nie pożądać dóbr materialnych; wyrzec się zazdrości, strachu i niepokoju, wiedząc, że zdobyta wiedza zagwarantuje mu spokój, aż po kres jego dni.
Nieszczęście poety polega na tym, że wraz ze śmiercią córki przyszedł ból, cała dotychczasowa wiedza zdała się na nic – Kochanowski – mędrzec, cierpi dokładnie tak samo, jak każdy inny człowiek.
Tren X
Utwór zbudowany jest z szeregu pytań retorycznych, dotyczących ewentualnego miejsca pobytu Urszulki po śmierci.
Ogarnięty kryzysem religijnym Kochanowski, zadaje pytanie: „gdzieś mi się podziała?”, a potem odpowiada na nie, odwołując się do różnych religii. Wymienia możliwe miejsca pośmiertnego pobytu córki: jedna ze sfer nieba, gdzie przebywają zmarłe dzieci w postaci ani
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
ołków, raj, „szczęśliwe wyspy” (mitologia grecka), Hades (mitologia), czyściec, platońskie „miejsca nadniebne”, gdzie przebywają dusze przed urodzeniem, wreszcie reinkarnacja.
Kulminacją rozpaczy jest pytanie: „gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest”, podważające sens ludzkiej egzystencji, a przy tym podające w wątpliwość naczelny dla chrześcijan dogmat o życiu pozagrobowym. Kochanowski błaga Urszulkę, by dała mu jakiś znak, bo jeżeli po śmierci nie ma nic, to znaczy, że zmartwychwstanie nie istnieje. Byłoby to podważenie całego ustalonego porządku, a nawet faktu istnienia Boga.
Tren XI
Można tu zaobserwować powrót do polemiki ze stoicyzmem, tym razem z jego etyką (nawiązanie do słów Brutusa). Stawiane przez podmiot liryczny pytania podważają sens bycia pobożnym i cnotliwym. Poeta ukazuje świat jako arenę ciągłych triumfów zła nad dobrem. Dzieje się tak w wyniku działania jakiegoś „nieznajomego wroga”, który „miesza ludzkie rzeczy”, nie zwracając uwagi, czy krzywda dzieje się ludziom cnotliwym. Pesymistyczne rozważania doprowadzają poetę niemal na skraj szaleństwa i autodestrukcji. Ludzkie działania określa jako śmieszne i z góry skazane na klęskę. Sam człowiek z kolei mamiony jest przez „sny lekkie, sny płoche”. Nagle następuje zmiana kierunku myślenia, apostrofa do rozpaczy. Kochanowski budzi w sobie sprzeciw i pragnienie odzyskania duchowej i psychicznej równowagi.
Tren XIX
Kochanowski udręczony wybuchami rozpaczy zapada w głęboki, niespokojny sen, w którym odwiedza go matka (Anna) trzymająca na ręku Urszulkę. Przybyła ona do poety, aby go pocieszyć. W jej wypowiedzi obecne są dwa zasadnicze wątki: opis życia w raju Urszulki i porady dla syna. Matka pokazuje synowi ukochaną córkę. Pociesza go i jednocześnie daje odpowiedź na pytanie postawione w Trenie X: „Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest”. Opowiada ona o tym, jakie życie wiedzie w raju Urszulka, uświadamia zbolałego ojca, że teraz jest o wiele bardziej szczęśliwa, niż na ziemi.
Najważniejsze pouczenie jakie syn otrzymuje od matki zawiera się w słowach: „ludzkie przygody, ludzkie noś”. Człowiek powinien z pokorą akceptować swój los, może poddawać się smutkowi, bo to ludzkie uczucie, ale jednocześnie musi umieć przezwyciężać rozpacz w oparciu o mądrość i chrześcijańską wiarę.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Rozprawka
Temat: Czy śmierć jest sprawiedliwa?
Śmierć jest znana każdemu z nas. Taka jest kolej rzeczy – rodzimy się, dorastamy, a na końcu odchodzimy. Jedno jest jednak pewne: jeżeli jakiejś osoby z najbliższego otoczenia zabraknie, to ból po stracie jest ogromny. Bardzo trudno sobie z nim poradzić. Nie możemy pojąć, dlaczego tak się stało, dlaczego ktoś odszedł. Obwiniamy o śmierć „niesprawiedliwy świat’’. Z pustką, jaka nas wypełnia, staramy się poradzić sobie na wiele sposobów. Niektórzy po prostu zamykają się w sobie, inni zaś ćwiczą do utraty tchu. Z kolei pisarze i poeci tworzą wiersze i inne utwory upamiętniające zmarłą osobę. Temat śmierci i bólu po stracie jest często poruszany w utworach literackich. Nasuwa się pytanie – czy śmierć jest zawsze sprawiedliwa?
Moim zdaniem nie. Wielu z nas pewnie stwierdzi to samo, a to spowodowane jest szczególnie tym, że sami straciliśmy kogoś bliskiego. Jakaś osoba była i nagle jej nie ma. Często myślimy, iż mamy jeszcze dużo czasu na rozmowy. My może tak, ale czy inni również? Czy wiemy, ile nam jeszcze czasu pozostało? Raczej nie. Z tego powodu nie możemy uwierzyć w to, że osoba, którą kochamy, umiera. Wtedy dociera do nas, ile straciliśmy. To, czego już jej nie powiemy lub to, czego chcielibyśmy dowiedzieć się od niej. Niestety jest już wtedy za późno.
Utworem, a raczej cyklem utworów, w którym możemy zaobserwować rozpacz po śmierci dziecka, są Treny autorstwa Jana Kochanowskiego. Zbiór ten jest dosyć niezwykły, gdyż nikt przed Kochanowskim nie poświęcił trenu osobie, która nie była powszechnie znana. Poeta wyraża w Trenach tęsknotę za zmarłą córeczką. Jego Urszulka odeszła nagle, nie zdążył się nią wystarczająco długo nacieszyć. Próbując poradzić sobie z jej stratą, postanowił napisać treny poświęcone w całości dziewczynce. Czytając je, bez problemu możemy wczuć się w sytuację autora i doświadczyć emocji, które mu towarzyszyły. Kochanowski w niesamowity sposób pokazał swoje uczucia. On też nie mógł się pogodzić ze śmiercią bliskiej osoby. Czuł, że ta śmierć jest niesprawiedliwa. Któż by się z nim nie zgodził? Dz
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
iecko było przecież takie młode. Całe życie stało przed Urszulką otworem, a jednak już jej zabrakło. Niczym nie zawiniła, więc nie mogła to być kara za jakiś zły uczynek. Poeta nie mógł się pogodzić z tym, co się stało.
Innym przykładem utworu, gdzie obecny jest motyw śmierci, może być Potop Henryka Sienkiewicza. Akcja powieści toczy się podczas wojny polsko-szwedzkiej. Jak powszechnie wiadomo, każda wojna to okres bardzo trudny dla wielu rodzin, gdyż nigdy nie wiadomo, czy osoba wyruszająca na bitwę powróci do domu cała i zdrowa. Tej niepewności towarzyszy ogromny strach, a często i rozpacz. Wielu ludzi, szczególnie patriotów, decyduje się na udział w walce, żeby pomóc narodowi wygrać i nie zostać własnością innego kraju. Kto wie, jak okupant by się zachował oraz jakie represje by zastosował? Nikt przecież nie chciałby, żeby w jego kraju ludzie mówili w obcych językach i wyznawali inną niż dotychczas religię. Podczas walk wiele niewinnych osób straciło życie. Powodem było tylko i wyłącznie chęć podbicia nowych terenów przez jedną ze stron. Druga tylko nie chciała do tego dopuścić i chciała ochronić własne ziemie i własnych obywateli.
Przytoczone utwory dowodzą, iż śmierć nie jest czymś sprawiedliwym. Owszem, czasem jest spowodowana naszą własną nieostrożnością czy lekkomyślnością, na przykład podczas jazdy samochodem pod wpływem alkoholu czy innych niebezpiecznych używek. Często jednak umierają młodzi ludzie, którzy nie poznali jeszcze prawdziwego życia, którzy niczym nie zawinili. W takim przypadku trudno zrozumieć ich nagłe odejście z tego świata. Mimo wszystko istnieje być może ukryty sens tego stanu rzeczy. Zawsze coś dzieje się po coś. Pomimo iż czujemy ogromny żal i rozpacz po stracie ukochanej osoby, nie możemy się całkowicie załamywać. Nic to nie da. Świat się przez to nie zatrzyma. Jedyne, co nam pozostaje, to czerpać z życia tyle, ile ma ono do zaoferowania. To spędzać każdą wolną chwilę na rozmowach z najbliższymi osobami i z przyjaciółmi, żebyśmy w chwili, kiedy ich już nie będzie, byli chociaż pewni tego, iż nasz wspólny czas wykorzystaliśmy do granic możliwości.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Streszczenie szczegółowe
Jan Kochanowski – Treny
Zbiór Trenów Jana Kochanowskiego składa się z dziewiętnastu wierszy wydanych w 1580 roku, czyli dwa lata po śmierci dwuipółletniej córeczki autora – Urszulki, której zadedykował swoje dzieło.
Tren to utwór, w którym autor wyraża żal po czyjejś śmierci. Sławi w nim zasługi zmarłej osoby, opłakuje jej odejście. W czym więc wyjątkowość Trenów Kochanowskiego? Od starożytności bohaterami trenów były osoby znane, podziwiane na całym świecie. Poeta z Czarnolasu jako pierwszy napisał treny, w których oddał cześć dziecku. Przedstawił Urszulkę jako niezwykle utalentowaną i dojrzałą osobę jak na swój wiek.
Tren I
Tren pierwszy wprowadza nas w atmosferę żalu panującą we wszystkich Trenach. Utwór rozpoczyna się apostrofą skierowaną do łez Heraklitowych (Heraklit był greckim filozofem, w swoich dziełach rozpaczał nad losem ludzi), lamentów Symonidowych (Symonid był poetą, autorem wielu lamentów) do wszystkich smutków, żalów i frasunków. Poeta prosi, je o pomoc w napisaniu trenów i opłakiwaniu córeczki, którą odebrała mu okrutna śmierć, tym samym pozbawiając go całej radości z życia. Kochanowski przedstawia śmierć Urszuli jako alegorię smoka i słowików. Smok symbolizujący śmierć upatrzył sobie schowane między gałązkami gniazdo słowików (które są symbolem Urszulki) i zaczął zjadać po kolei małe ptaszki. Bezradna matka nie jest w stanie nic poradzić, bo smok jest od niej silniejszy. Może tylko patrzeć, jak smok zabija jej dzieci. Tak samo bezsilny ojciec patrzył na umierającą Urszulkę. Autor pisze, że ludzie nie rozumieją, po co tak rozpacza po śmierci córki, przecież nic i tak nie przywróci jej życia. W ostatnich dwóch wersach autor zastanawia się, czy lepiej żyć w smutku, czy może starać się mu przeciwstawić.:
„Nie wiem, co lżej: czy w smutku jawnie żałować,
Czyli się z przyrodzeniem gwałtem mocować.”
Tren II
Kochanowski pisze, że mógłby tworzyć radosne nic nieznaczące wierszyki i kołysanki dla swojej córeczki, a zamiast tego pisze dla niej żałobne treny. Wolałby kołysać ją do snu, niż płakać nad grobem dziewczynki. Poeta przywołuje z mitologii rzymskiej postać okrutnej Prozepiny – władczyni śmierci, którą obwinia o śmierć Urszulki. Autor nie chce myśleć o sławie, którą ludzie będą go w przyszłości darzyli za napisanie Trenów. Nie spodziewał się, że kiedykolwiek będzie musiał użyć swojego talentu do opłakiwania tak bliskiej mu osoby, jaką była dla niego Urszulka. Następnie podmiot liryczny zwraca się do wspomnianej już wcześniej Prozepiny. Pyta, czy jego córka naprawdę musiała umrzeć w tak młodym wieku, dlaczego, zamiast podziwiać piękno świata, dziewczynka musi zwiedzać krainę śmierci, czemu zostawiła swoich rodziców pogrążonych w smutku, zamiast przynosić im radość.
Tren III
Tren trzeci jest apostrofą skierowaną bezpośrednio do Urszulki. Poeta wychwala zalety córeczki, której nikt nie jest w stanie mu oddać. Pisze, że za życia Urszulka mimo młodego wieku miała liczne talenty, jej cechy charakteru wskazywały na to, że w przyszłości będzie ona inteligentną kobietą. Nikt nie może ukrócić jego tęsknoty, jedynie śmierć połączy go z córką. Poeta snuje odległą wizję pośmiertnego spotkania z Urszulą.
Tren IV
Kochanowski zwraca się do Śmierci. Mówi, że ta bardzo go skrzywdziła odbierając mu Urszulkę. Porównuje córeczkę do niedojrzałego owocu, który został zerwany z drzewa za wcześnie, jednak w jakimkolwiek wieku Urszulka by umarła, ojciec zawsze odczuwałby dokładnie taki sam ból. W późniejszych latach córeczka mogłaby przynieść mu wiele radości, a tymczasem ona zakończyła przedwcześnie swoje życie, aby stanąć przed Persefoną (w mitologii greckiej władczyni podziemnego świata, żona Hadesa). W ostatnich dwóch wersach Poeta pisze, że wcale nie dziwi się Niobe, która skamieniała patrząc na śmierć swoich dzieci (w mitologii greckiej Niobe była córką Tantala i żoną Amfiona. Z powodu śmierci swoich dzieci zapłakała się na śmierć i zamieniła w kamień, z którego wypływała woda wyglądająca jak łzy).
Tren V
Urszulka zostaje porównana do małej oliwki rosnącej w sadzie. Autor podkreśla jej niedojrzałość:
„Jeszcze ani gałązek, ani listków rodząc,
Sama tylko dopiro szczupłym prątkiem wschodząc”
Ogrodnik, będący metaforą Boga, wycinając pokrzywy, przez przypadek wyrwał z ziemi oliwkę. Poeta pisze, że taki sam los spotkał Urszulkę. Dziewczynka rosła na oczach swoich rodziców, lewo wzniosła się od ziemi, śmierć zabrała ją z tego świata. Na koniec Kochanowski zwraca się do Persefony. Pyta, jak mogła sprawić im tyle bólu.
Tren VI
Podmiot liryczny przedstawia Urszulkę jako małą śpiewaczkę, poetkę, „dziedziczkę lutni”. Za życia dziewczynka cały czas śpiewała, tworzyła własne piosenki, poeta porównuje ją do słowika. Kochanowski wspomina radosną, pełną energii dziewczynkę, którą „spłoszyła sroga śmierć”. Wspomnienia jeszcze bardziej potęgują ból po stracie. Ojciec marzył, aby córka poszła w jego ślady, jednak nie zdążył nacieszyć się jej licznymi talentami. Bardzo chciał w przyszłości wydać córkę za mąż, o czym świadczą słowa przywołanej przez Kochanowskiego pieśni weselnej. „Już ja tobie, moja matko, służyć nie będę” Te słowa zazwyczaj są początkiem nowego etapu w życiu, jednak tutaj przybierają nieco innego znaczenia.
Tren VII
Podmiot liryczny w apostrofie zwraca się do ubrań zmarłej dziewczynki, których ta już nigdy nie założy. Tylko przypominają mu o Urszulce jeszcze bardziej potęgując rozpacz. Autor pisze, że dziewczynkę objął „sen żelazny, twardy, nieprzespany”, te określenia pozwalają nam wyobrazić sobie, jak okrutną rzeczą była dla Kochanowskiego śmierć. Porównuje ją do przerażającego snu, z którego nie da się wybudzić. Wzorzyste sukienki, wstążki do włosów – te matczyne dary już nie będą potrzebne jego córce.
Matka zamiast prowadzić córkę do trumny, miała zaprowadzić ją łoża małżeńskiego, zamiast posagu, który miała otrzymać po ślubie, Urszulka dostała sukienka z ubogiego materiału, w której została pochowana oraz „ziemi bryłeczkę”, którą ojciec symbolicznie przysypał trumnę dziewczynki. Autor przedstawił tutaj na zasadzie kontrastu życie i śmierć. Snucie planów na temat przyszłości córki, które nigdy się nie spełnią, jeszcze bardziej pogłębia żal.
Tren VIII
Ojciec zwraca się do Urszulki podkreślając, jaka pustka zapanowała w domu po jej śmierci. Mimo że przebywa w nim wiele domowników, panuje atmosfera, jakby nie było tam nikogo. Kochanowski wspomina, jak radosna jego córka była za życia. Biegała po całym domu, teraz w każdym kącie czai się pustka. Dziewczynka nigdy nie pozwoliła zbytnio martwić się rodzicom, zawsze rozweselała domowników. Teraz domownicy nie mają już z kim się bawić, nie ma komu ich rozśmieszać, a w domu Kochanowskiego panuje smutek, nic nie przynosi nawet najmniejszej nadziei na znalezienie pocieszenia. Mimo miłych wspomnień z życia Urszulki, utwór jest przepełniony rozpaczą.
Tren IX
Utwór rozpoczyna się apostrofą do spersonifikowanej mądrości. Ową mądrością jest filozofia stoicka, która potrafi wykorzenić z człowieka wszystkie smutki i przemienić go prawie w anioła. Sprawia, że człowiek nie popada w skrajność. Nie przejmuję się zbytnio złymi wydarzeniami, nie cieszy się za bardzo z radosnych chwil. Zachowuje umiar w każdej sytuacji. Poeta dochodzi do wniosku, że do zasad filozofii stoickiej stosują się tylko ci, którzy nie stracili w swoim życiu nikogo ważnego. Podmiot liryczny przez całe życie zgłębiał tajniki filozofii stoickiej, postępował zgodnie z jej zasadami, chodził na coraz wyższe stopnie schodów wiodących do mądrości, jednak po śmierci córeczki w niczym mu to nie pomogło, został „zepchnięty” z najwyższego stopnia i „między insze jeden z wiela, policzony”. Filozofia stoików, którą do tej pory poeta uważał za niezawodną w każdej sytuacji, nie zapewniła mu ochrony przed bólem z powodu utraty dziecka.
Tren X
Podstawą utworu jest ciąg pytań, na które autor próbuje znaleźć odpowiedź: gdzie po śmierci znajduje się jego córeczka, trafiła do nieba, do raju a może znalazła się na szczęśliwych Wyspach (w mitologii greckiej wyspy radości szczęścia, na które dostawali się bohaterowie)? Być może Charon, przewoźnik do krainy śmierci napoił Urszulkę wodą, która przynosi zapomnienie, więc córka nie pamięta o rozpaczającym ojcu. Może porzuciła ludzkie ciało i zamieniła się w słowika, lub znalazła się w miejscu, w którym przebywały dusze przed urodzeniem. Kochanowski prosi, aby córka przyszła do niego we śnie, jako cień, duch, lub w jakiejkolwiek innej i pocieszyła pogrążonego w żalu ojca. Zdesperowany mężczyzna zaczyna wątpić w Boga, porzuca przekonania, jakimi kierował się przez całe życie.
Tren XI
W trenie XI autor przestaje wierzyć we wszystkie wartości, które przyświecały mu przez całe życie. Cnota przestaje być dla niego czymś ważnym. Zadaje pytania retoryczne, czy kogoś kiedykolwiek uratowała jego pobożność? Czy komuś pomogło dobro? Piszę, że nieznany wróg cały czas miesza w ludzkim życiu i nie patrzy, jakimi zasadami kieruje się człowiek. Autor miał tu na myśli śmierć, która nie zwraca uwagi na wiek ani wykształcenie człowieka. Śmierć jest nieuchronna i dosięgnie każdego. Autor dochodzi do wniosku, że w �
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
�yciu nie jest ważna mądrość, bo i tak nigdy nie dowiemy się, jaki los szykuje dla nas Bóg. Daremnie próbujemy rozgryźć boskie tajemnice. Naszą uwagę zaprzątają małe nic nieznaczące rzeczy, marzymy o tym, co prawdopodobnie nigdy się nie spełni. W ostatnich wersach Kochanowski zdał sobie sprawę, że wizja świata, którą przedstawił w utworze jest tak mroczna z powodu żałoby, jaką przeżywa po stracie córki. Pyta, czy razem ze stratą, jaką poniósł, musi stracić też rozum.
Tren XII
Podmiot liryczny przedstawia Urszulkę jako niezwykle dojrzałe dziecko. Na początku utworu poeta zwraca uwagę, że żaden ojciec nie kochał swojego dziecka tak bardzo, jak on. Nikt również nie cierpiał tak bardzo po stracie bliskiej osoby. Autor wylicza pozytywne cechy dziewczynki, była posłuszna, schludna, nierozpieszczona, miała także liczne talenty odziedziczone po ojcu, miała śpiewać, tworzyć rymowanki, wierszyki. Codziennie modliła się za swoich rodziców, pomagała służbie, kiedy ojciec wracał do domu, dziewczynka zawsze biegła przywitać się z nim. Autor porównuje Urszulkę do kłosa, które upadło, nie czekając na żniwa, a później zostało ponownie zasiane, jednak tym razem kłos nie urośnie ponownie.
Tren XIII
Utwór rozpoczyna się apostrofą skierowaną do Urszulki. Poeta piszę, że wolałby, aby jego córka nie narodziła się. Wtedy nie musiałby odczuwać tak wielkiego bólu z powodu jej straty. Porównuje córkę do ulotnego snu, który niesie ze sobą radość i nadzieję, a wkrótce potem znika. Plany i marzenia ojca na temat przyszłości córki zostały przerwane przez nieprzewidywalną śmierć. Urszulka zabrała ze sobą do grobu całą radość swojego ojca, zabrała połowę jego duszy, a druga jej połowa, która pozostała na ziemi już zawsze będzie przepełniona tęsknotą. W ostatnich wersach Kochanowski prosi, aby na nagrobku Urszulki wydrążono napis, który ma mówić, że tu leży Urszula Kochanowska, która została ofiarą niesprawiedliwej śmierci. To nie ojciec powinien opłakiwać śmierć swojej córki, a ona jego.
Tren XIV
W trenie czternastym poeta odwołuje się do mitologii, a dokładniej do mitu o Orfeuszu i Eurydyce. (Orfeusz był wybitnym muzykiem, który swoją muzyką potrafił ożywić nawet rzeczy nieożywione. Kiedy zmarła jego żona Eurydyka, Orfeusz udał się do Hadesu, gdzie tak oczarował Hadesa, że ten zgodził się oddać mu Eurydykę, pod warunkiem, że nie spojrzy na nią do czasu wyjścia na powierzchnię ziemi. Orfeusz nie spełnił tego warunku i na zawsze stracił ukochaną). Kochanowski pyta, gdzie jest wejście do Hadesu, może i on mógłby znaleźć tam swoją córkę? Może, gdyby zagrał na lutni, Pluton ulitował się nad nim i oddał mu Urszulkę? Byłby nawet skłonny zostać w Hadesie, aby przywrócić do życia swoją córkę, którą porównuje do niedojrzałej jagody. Autor utożsamia się z Orfeuszem, który, tak jak on, odczuwał ogromny żal po stracie bliskiej osoby.
Tren XV
Kochanowski kieruje swoją apostrofę do Erato – muzy poezji miłosnej, i jej nieodłącznego atrybutu – lutni. Smutni ludzie odnajdują pocieszenie w sztuce. Poeta prosi, aby i jemu to pomogło, bo niedługo zamieni się w kamień, jak wspomniana w trenie VI Niobe. Dochodzi do wniosku, że człowiek, rozważając swoje nieszczęście na tle innych nie cierpi tak bardzo. Następnie autor kieruje apostrofę do Niobe. Wie, jak bardzo kobieta cierpi, nawet po przemianie w kamień. Nawołuje do Bogów: Febusa – boga muzyki, poezji, łucznictwa, proroctw i sztuki lekarskiej oraz o Diany – bogini księżyca, polowań i lasów. Prosi, aby zabili Niobe skracając tym samym jej męki. W ostatnich wersach Kochanowski pisze, że osoba po śmierci kogoś, kogo kochała staje się grobem martwym w środku. Taka osoba nie potrafi już czerpać przyjemności z życia.
Tren XVI
Pierwsza strofa utworu stanowi wstęp. Autor pisze, że musi porzucić „Lutnię i wdzięczny rym”, umiera z tęsknoty za córką. Dalej pisze, że przestaje odróżniać jawy od snu, opisuje lekkomyślność i głupotę ludzką. Ludziom łatwo popisywać się swoją wiedzą, kiedy ich głowa jest wolna od zmartwień i trosk. Półki mamy wszystko, co jest nam potrzebne do życia, nie przejmujemy się śmiercią, przestajemy gardzić nią dopiero wtedy, gdy ta zabierze bliską nam osobę. Poeta przywołuje postać Cycerona – stoika, który głosił, że dla mędrca cały świat jest domem. Pyta, dlaczego więc Cyceron odchodzi z płaczem od swojej ojczyzny, dlaczego płacze po swojej zmarłej córce, skoro niegdyś mówił, że należy mężnie przyjmować ciosy od losu. Twierdził, że śmierci powinien bać się tylko bezbożnik, dlaczego więc za wszelką cenę chce uniknąć wyroku śmierci, który został na niego wydany? Kochanowski przez przykład Cycerona krytykuje filozofię stoicką, której zasadami kierował się przecież przez całe życie. Autor pisze, że człowiek nie ma serca z kamienia, jeżeli postępuje zgodnie ze stoickimi zasadami (nie popadanie w skrajne emocje), los prędzej czy później ześle na niego jakieś wydarzenie, które zmusi człowieka, aby porzucił te zasady. Dla poety takim wydarzeniem była śmierć córeczki.
Tren XVII
W poprzednich trenach można było zauważyć kryzys wiary chrześcijańskiej, jaki przeżywał Kochanowski. W Trenie XVII poeta pisze o żalu, jaki odczuwa do Boga z powodu, że ten odebrał mu Urszulkę. Zrozpaczony ojciec znajduje się nad przepaścią pomiędzy życiem a śmiercią. Jest pogrążony w żałobie i nikt nie może tego zmienić. Odczuwa trwogę przed Bogiem:
„[…] o mój Boże,
Kto się przed Tobą skryć może?”
Nie trzeba wypływać na morskie podróże ani brać udziału w bitwach, nieszczęście może dosięgnąć człowieka wszędzie. Kochanowski żył skromnie, nie narażał się na niebezpieczeństwo, kiedy myślał, że nic mu nie grozi, Bóg zadał mu cios w postaci śmierci Urszulki. Rozum podpowiada poecie, że powinien przestać się zadręczać, jednak gdyby położyć na wadze żal i rozum, żal przeważyłby szalę. Jedynym lekarstwem na „zranioną duszę” jest płacz. Autor stracił nadzieję, że rozum może wyzwolić go od rozpaczy. Kiedyś szukał pocieszenia w filozofii stoickiej, jednak teraz całkowicie się od niej odwraca.
Tren XVIII
Utwór ten jest pierwszym z Trenów Jana Kochanowskiego, w którym występuje podmiot zbiorowy.
Na samym początku autor pisze, że „My nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje” (ma tutaj na myśli chrześcijan) cieszymy się życiem i rzadko przypominamy sobie o Bogu, najczęściej jest to wtedy, kiedy znajdujemy się w trudnej sytuacji. Zapominamy, że wszystkie dobre wydarzenia w naszym życiu dzieją się za sprawą Boga. Autor prosi, aby Bóg nie pozwolił nam, ludziom zbytnio „opychać się” współczesnymi rozkoszami, abyśmy pamiętali o Stwórcy nie tylko w chwilach smutku. Pojawia się też prośba do Boga, aby ten karał ludzi bardziej wyrozumiale, jak ojciec. Autor pisze, że Bóg słynie z litości od wieków, wybacza grzechy nawet tych, którzy odwrócili się od niego. W ostatniej strofie podmiotem lirycznym nie są już wierni, ale sam Kochanowski. Prosi Boga o litość również dla siebie, aby przyszły dla niego lepsze czasy.
Tren XIX albo sen
Tren XIX jest ostatnim trenem, stanowi zakończenie i podsumowanie całego cyklu. W tym utworze poeta opisuje swój sen. Pewnej nocy smutek po śmierci córeczki nie dawał mu zasnąć. Sen zmorzył go dopiero godzinę przed świtem. We śnie Kochanowski ujrzał swoją matkę, która trzymała na rękach Urszulkę. Matka przemówiła do niego, powiedziała, że z bardzo dalekich krain przywiódł ją do syna jego płacz, który przeniknął aż w tamte strony. Przyniosła mu Urszulkę, aby mógł nią nacieszyć oczy i chociaż odrobinę zmniejszyć żal, który odbiera mu siły i zdrowie. Kobieta mówi, aby Jan nie myślał, że jego córka zmarła, ona – tak, jak wszyscy zmarli – żyje w krainie, w której panuje wieczne szczęście, a żywot ludzki jest o wiele więcej wart, niż na Ziemi. Dziewczynka, mimo że nie umie jeszcze do końca wypowiadać słów, codziennie modli się za swoich rodziców. Matka poety mówi, że w ziemskich rozkoszach jest tak naprawdę więcej frasunków i smutków niż radości, o czym jej syn przekonał się wiele razy. Radzi, aby nie przejmował się śmiercią Urszulki, ponieważ w miejscu, w którym dziewczynka teraz przebywa jest jej znacznie lepiej. Matka zadaje pytania retoryczne, które mają na celu pocieszenie poety: czego miała zaznać Urszulka na świecie? Miała wykupić sobie męża posagiem? Wysłuchiwać pogróżek? Znosić bóle rodzenia dzieci? Może cierpieć po stracie dziecka, jak on? Następnie kobieta wymienia zalety Nieba: wszystkie rozkosze są tam wieczne, nie ma pracy, chorób, starości ani nieszczęść, panuje tam spokój, świeci słońce, nie ma nocy, można cały czas podziwiać Boga. Matka zapewnia syna, że nie musi martwić się o Urszulkę. Nie spotkają ją tam żadne krzywdy, jakie mogłyby spotkać ją na ziemi. Wypowiada się na temat tego, co Jan pisał w poprzednich trenach. Mówi, że dobrze się stało, że Urszulka zmarła jako pierwsza, a nie jej ojciec, wtedy dziewczynka musiałaby opłakiwać jego śmierć i odczuwałaby to samo, co Jan czuje teraz. Matka radzi synowi, żeby ten zajął się swoimi ziemskimi sprawami, aby przygotował się zarówno na te dobre, jak i na te złe chwile, by godził się z tym, co przyniesie mu los. Po tych słowach matka zniknęła. Poeta nie był pewny, czy to wszystko zdarzyło się na jawie, czy we śnie, ale słowa matki przyniosły mu pocieszenie i wewnętrzny spokój.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Recenzja książki
Niedawno miałam okazję przeczytać „Treny” Jana Kochanowskiego. Powstały one w 1580 roku, czyli ponad czterysta lat tamu, a jednak przykuły moja uwagę wieloma aspektami.
Autor podjął się trudnego dla ludzi tematu, a jest to utrata dziecka, w tym przypadku była to dwuipółletnia Urszulka, oraz cierpienie, które temu towarzyszy. Przeprowadził on ciekawy manewr. Czytając kolejno treny, możemy przejść drogę emocjonalną, którą przemierzał ojciec zmarłej córki. Na początku dostrzeżemy wielki żal i cierpienie, z czasem zamieni się on w bunt, a na końcu będzie to pogodzenie się z ciężkim losem. Twórca stosuje też wiele cudownych opisów i metafor, które pozwalają czytelnikom utożsamić się z podmiotem lirycznym. Szczególne wrażenie zrobiła dla mnie przenośnia, w której autor porównuje Urszulkę do młodej oliwki, która przez przypadek została ścięta przed nadgorliw
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
ego ogrodnika. Podkreśla tym jej delikatność i kruchość oraz tłumaczy, że śmierć była przypadkiem i nie powinna mieć miejsca. Kochanowski często używa zdrobnień i zgrubień. Podkreśla w ten sposób jak bliska była dla niego córka oraz jak okropna i bezlitosna jest śmierć. Interesujący jest też fakt, że twórca przywołuje wiele postaci historycznych. Jest to na przykład Heraklit z Efezu – grecki filozof, czy Symonides z Keos. Jednak największe znaczenie mają emocje towarzyszące „Trenom”. Serce każdego czytelnika z pewnością zostanie dogłębnie wstrząśnięte. Ilość wszelakich doznań może pomóc nam dostrzec świat inaczej, z miejsca kogoś innego, cierpiącego.
„Treny” Jana Kochanowskiego” bardzo mi się podobały. Utwór doskonale opisuje emocje i uczucia towarzyszące podmiotowi lirycznemu. Z radością mogę je polecić każdemu czytelnikowi.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Bohaterowie
Bohaterów w Trenach Jana Kochanowskiego nie było dużo.
Głównym bohaterem na pewno był sam poeta, Jan Kochanowski.
Wiemy o nim, że był wybitnym poetą renesansowym.
Ukazał się w każdym Trenie jako narrator i jako ojciec cierpiący, który nie może pogodzić się ze śmiercią swojego ukochanego dziecka.
Jako że wszystkie utwory były poświęcone jego zmarłej córce, Urszulce, to właśnie ona jest kolejną główną bohaterką.
Dowiadujemy się o niej dużo z trenów i właściwie tylko z nich. Ojciec opisał ją jako bardzo inteligentną i bardzo zdolną literacko, mimo że miała zaledwie nieco ponad 2 lata. W tym wieku również umarła, co dało Kochanowskiemu inspiracje do napisania trenów o niej i o jej krótkim życiu, aby ją upamiętnić. Miało mu to pomóc w jakimś stopniu zwyciężyć z cierpieniem po jej stracie.
W Trenie I dochodzącymi bohaterami są Heraklit, grecki filozof „wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe” i Symonides, również autor trenów „I lamenty, i skargi Symonidowe”.
W Trenie II nie pojawia się nikt oprócz głównego bohatera.
W Trenie III pojawia się ojciec i jego kochana córeczka.
W Trenie IV pojawia się śmierć oraz zostaje wspomniana postać Niobe „nie dziwuje Niobe” oraz Persefona.
W Trenie V ukazuje się Persefona.
W Trenie VI wspomniana została postać Safona, grecka poetka ” Safo słoweńska!”.
W Trenie VII przemawia znowu sam główny bohater.
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
W Trenie VIII nie zjawia się nikt oprócz głównych bohaterów.
W Trenie XI nie pojawia się nikt dodatkowy.
W Trenie X żaden bohater nie dochodzi, oprócz głównych.
W Trenie XI wspomniany został Brutus, czyli Marcus Brutus.
W Trenie XII żaden bohater oprócz głównych się nie pojawia.
W Trenie XIII bohaterami są tylko cierpiący ojciec i jego zmarła córka.
W Trenie XIV przywołani zostają Orfeusz „puszczał się w ziemię Orfeus”, pieśniarz, Eurydyka, jego żona i Charon „Srogi jakiś przewoźnik”.
W Trenie XV bohaterami są Erato „Erato złotowłosa”, czyli opiekunka poezji lirycznej, wspomniana zostaje również ponownie Niobe oraz Apollina, Artemida „O Febe i mściwa bogini”.
W Trenie XVI główny bohater nawiązuje do Cycerona „Przecz z płaczem idziesz, Arpinie” , który przypomina mu jego, ponieważ przeżył to samo.
W Trenie XVII przytoczona została postać biblijnego Hioba, który doświadcza nieszczęścia przez Boga.
W Trenie XVIII pojawia się Bóg, do którego w formie modlitwy został skierowany ten tren.
W Trenie XIX poeta przedstawia sen, w którym głównymi bohaterami jest jego córka Urszulka i jej matka.
Bohaterów pojawia się niewiele, w większości są tylko wspomniani lub jest to tylko nawiązanie do nich.
Są to głównie postacie pochodzące z mitologii greckiej oraz bohaterowie biblijni.
Najważniejszy w Trenach był Jan Kochanowski i jego zmarła córka Urszula.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Najważniejsze informacje
Najważniejsze informacje o „Trenach” Jana Kochanowskiego:
„Treny” Jana Kochanowskiego to cykl trenów składający się z 19 wierszy. Upamiętniają one przedwcześnie zmarłą córkę Kochanowskiego – Urszulę. Dziewczynka zmarła na tyfus w wieku dwóch i pół lat w 1578 lub 1579 roku.
Poeta przypisywał córce talent literacki. Miała być ona jego godną następczynią.
Treny były pisane przez kilka lub nawet kilkanaście miesięcy. Jan Kochanowski wydał swoje utwory w 1580 roku. Treny zostały ponumerowane cyframi rzymskimi. Cykl został poprzedzony dedykacją dla Orszuli Kochanowskiej. W drugim wydaniu poeta dołączył do zbioru utwór poświęcony zmarłej córce – Hannie.
W trenach Kochanowski wyraża swój smutek i żal z powodu utraty dziecka. Rozpamiętuje śmierć córki. W ostatnim trenie matka pociesza Kochanowskiego oraz przekonuje do zakończenia rozpaczy.
Treny są najbardziej osobistym dziełem poety. Kochanowski odwołał się w nich do mów pogrzebowych. Autor trenów wychwala zmarłą, lamentuje i pokazuje, jak wielka jes
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
t jego strata. Poeta żałuje, że nie potrafił uchronić córki przed śmiercią. Zakończenie cyklu stanowi pocieszenie i napominanie.
W 1930 roku poeta Józef Wittlin napisał Tren XX nawiązujący do cyklu Kochanowskiego. Władysław Broniewski w wierszu „Jesionowa trumna” także nawiązał do Trenów. Urszula Kochanowska jest bohaterką i narratorką wiersza Bolesława Leśmiana. Marian Hemar w jednoaktówkę „Ostatni Tren” wplótł (ułożony przez siebie) Tren XX. Dzieło świetnie naśladowało styl Kochanowskiego.
Najczęściej sporo kłopotów przysparza interpretatorom Tren I.
W Trenie IV podmiot liryczny występuje przede wszystkim w roli cierpiącego ojca. Przedstawia przeżycia i refleksje na temat ludzi.
Tren VII stanowi opłakiwanie.
Tren VIII to kontynuacja Trenu VII. Wyraża żal.
W Trenie XI podmiot liryczny rozważa ogólne problemy.
Tren XIX stanowi zamknięcie całego cyklu – podsumowanie. Przynosi pocieszenie. Dotyczy spraw ziemskich oraz przywrócenia ładu i spokoju. Mówi o przeżyciach. Jest to najdłuższy tren.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Streszczenie krótkie
Tren to utwór liryczny o charakterze żałobnym. Jan Kochanowski w całym cyklu dziewiętnastu trenów chciał pokazać, jak wielkie są smutek, cierpienie i bezradność w momencie utraty dziecka. W jego przypadku chodzi o zmarłą w wieku około dwóch lat Urszulkę. Podmiot liryczny to ojciec, pisarz, a także filozof, dlatego możemy utożsamiać go z samym autorem. W trenach pojawia się ogromne nagromadzenie emocji. Jan Kochanowski w całym cyklu zastosował klasyczny schemat epicedium, w którym wyróżnić można: exorchium (ujawnienie przyczyny bólu), laudatio (pochwalenie zasług zmarłego), comploratio (opłakiwanie), consolatio (pouczenie) oraz exhortatio (moralne pouczenie).
Poniżej streszczę trzy wybrane przeze mnie utwory.
Tren I
Jest to wprowadzenie do utworu. Autor chciał przedstawić sytuację, w której się znajduje oraz wyrazić swoje emocje. Z pewnością są to smutek, żal, rozpacz i ból. Widzimy też słabość podmiotu lirycznego. Śmierć przedstawia jako smoka, który zabija dzieci. Jak możemy się domyślić, słowik to Urszulka. Aby podkreślić swój ból, autor odwołuje się do dwóch greckic
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
h filozofów: Heraklita i Symonidesa, wprowadzając takie epitety jak łzy heraklitowe, czy skargi Symonidesowe.
Tren V
Ojciec nie może pogodzić się ze śmiercią kochanej córeczki. W trenie tym przedstawia historię drzewka oliwnego, które zostało przypadkowo ścięte przez ogrodnika. Roślinę można utożsamić z Urszulką. Tren
pokazuje, że nic nie jest pewne, a życie jest niezwykle kruche.
Tren VIII
W trenie tym autor zwraca się bezpośrednio do Urszulki:
„Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim/
Moja droga Orszulo tym zniknieniem swoim”. Poeta zwraca uwagę na ciszę, która panuje w domu po odejściu dziecka.
Kiedy żyła, wszędzie jej było pełno, ciągle się gdzieś krzątała. Miała zaledwie dwa lata, ale była niezwykle uzdolnionym, życzliwym i urzekającym dzieckiem. Ojciec dziewczynki nie może się pogodzić z tym, co się stało. Jest pełen rozpaczy i wie, że nic nie zapełni pustki, którą zostawiła jego córka.
„Treny” przepełnione są smutkiem. Kochanowski pokazał, czym jest żałoba po śmierci dziecka i co się czuje, gdy odchodzi ukochana osoba.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Plan wydarzeń
Jan Kochanowski ,,Treny” – plan wydarzeń
1. Zasygnalizowanie tematyki utworów w cyklu.
2. Porównanie śmierci ukochanej córeczki do smoka wyjadającego pisklęta słowika z gniazda.
3. Wyjaśnienie powodu stworzenia cyklu trenów.
4. Zapowiedzenie dalszych tematów w utworach.
5. Opinia podmiotu lirycznego o śmierci.
6. Opisanie złości, zranienia, smutku, które zostały spowodowane obserwacją przez Kochanowskiego śmierci córki.
7. Porównanie śmierci dziecka do niedojrzałego owocu.
8. Przedstawienie Urszulki jako drzewka oliwnego.
9. Ukazanie kruchości, delikatności zmarłej dziewczynki.
10. Pytanie zadane do Persefony odnośnie cierpienia rodziców zmarłej bohaterki utworów.
11. Wymienienie talentów Urszulki.
12. Opisanie zalet dziewczynki.
13. Żal Kochanowskiego po utracie córki.
14. Oglądanie strojów zmarłego dziecka przez Kochanowskiego.
15. Zastosowanie wielu zdrobnień.
16. Ukazanie stosunku ojca do córki.
17. Opisanie stanu ciała dziewczynki.
18. Wywołanie wspomnień przez oglądanie kolejnych ubranek Urszulki.
19. Przedstawienie
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
dwóch obrazów: wyprawki weselnej oraz ubrania do trumny.
20. Opisanie atmosfery panującej w domu po śmierci bohaterki utworów.
21. Poszukiwanie pociechy przez podmiot liryczny.
22. Kryzys w życiu Kochanowskiego.
23. Rozprawienie się z tezami stoików i epikurejczyków.
24. Skrytykowanie mądrości, wartości nie przynoszącej ukojenia w trudnych chwilach.
25. Pojawienie się wspomnień związanych z Urszulką.
26. Dalsze wymienianie zalet zmarłego dziecka przez ojca.
27. Stwierdzenie Kochanowskiego, iż wolałby, gdyby córka się nie urodziła.
28. Porównanie życia i śmierci do snu o bogactwie.
29. Próba zmiękczenia Boga poprzez poezję.
30. Poszukiwanie pocieszenia poezji.
31. Porównanie cierpienia Kochanowskiego do rozpaczy Niobe.
32. Krytyka zasad stoicyzmu.
33. Przedstawienie własnego światopoglądu przez poetę.
34. Opisanie uczuć żałoby, cierpienia.
35. Nawiązanie do Księgi Hioba.
36. Odnalezienie pocieszenia w Bogu.
37. Wnioski podmiotu lirycznego o zachowaniu człowieka.
38. Zaśnięcie zmęczonego ojca.
39. Ukazanie się podczas snu
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Streszczenie krótkie
Tren I
Na początku swojego dzieła Jan Kochanowski zasygnalizował czytelnikom tematykę całego cyklu trenów. Rozpaczający po utracie jednej ze swoich córek ojciec, postanowił opisać towarzyszące mu uczucie. Następnie porównał śmierć córeczki do smoka, który wyjadał pisklęta słowika z gniazda.
Tren II
Podmiot liryczny zapowiedział czytelnikom co pojawi się w kolejnych częściach. Planował opisać swoją rozpacz, ból, cierpienie.
Tren III
Na początku utworu podjęto wątek Urszulki oraz cierpienia, jakie wywołało jej niespodziewane odejście, o czym wspomniano we wcześniejszym utworze.
Ukazano zalety, atuty dziewczynki. Podmiot dodał, że nic nie było w stanie ukoić ogromnego bólu, który nosił w swoim sercu.
Tren IV
Utwór rozpoczął się apostrofą do śmierci. Podmiot liryczny odczuwał złość, zranienie, iż na własne oczy widział śmierć swojej ukochanej córki. Córkę porównał natomiast do niedojrzałego owocu, którego strącono przedwcześnie.
Tren V
Kolejny utwór zaczął się spokojny opisem. Początek zawiera porównanie homeryckie. Przedstawiono dziewczynkę jako drzewko oliwne, którego korzenie zostały podcięte przez pewnego ogrodnika. Roślina zwiędła przez tą pomyłkę. Dalej opisano odejście dziewczynki z naszego świata. Moment ten odebrał pociechę niewinnym ludziom. Tren zakończył się zwrotem do Persefony, który był pytaniem retorycznym. Zapytano, jak mogła ona pozwolić swoim czynem wywołać tak wielką rozpacz u rodziców.
Tren VI
Podmiot liryczny zaczął wymieć wszystkie talenty, którymi została uzdolniona mała dziewczynka. Zdaniem ojca, zmarła miała piękny głos i układała krótkie wierszyki. Opisano także, że wnosiła wiele radości, uśmiechu do swojego domu. Następnie pojawił się żal Kochanowskiego i wspomnienia z ostatnich chwil maleństwa.
Tren VII
Tym razem podmiot zwrócił się do strojów, które ojciec oglądał po śmierci Urszuli. Stanowiły one jedyną rzecz materialną, która została po głównej bohaterce utworów.
W trenie tym zastosowano również wiele zdrobnień. Miały one na celu ukazać stosunek Kochanowskiego do dziewczynki.
Poeta opisał stan, w którym znalazło się ciało dziewczynki. Napisał, iż ujął ją sen twardy i żelazny. Wyraziło to jego przerażenie wizją śmierci, zakończenia wędrówki na tym świecie. Następnie wymienił kolejne stroje, jakie zostały mu po córce. Nie były one do niczego przydatne, dodatkowo wywoływały ogromny ból w sercu ojca.
Później przedstawiono dwa obrazy: wyprawki weselnej, a także ubioru do trumny.
Tren VIII
Tren rozpoczął się od bezpośredniego zwrotu do zmarłej dziewczynki. Podmiot opisywał pustkę jaka zapanowała w domu po odejściu Urszulki. Następnie opisano zalety dziewczynki. Była ona zawsze wesoła, optymistyczna, pomocna i roześmiana.
Utwór stanowił refleksję na temat Urszulki. Wspominano życi
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
e i zachowanie wyjątkowego dziecka.
Tren IX
W tym trenie zawarto refleksję o świecie i panującym w nim światopoglądzie.
Poeta, wobec ogromu nieszczęścia, jakie go spotkało, rozprawił się ze wszystkimi tezami, których jest wyznawcą. Przeżywał on bowiem kryzys.
Tren X
Użyto mnóstwo pytań, na które nie znaleziono odpowiedzi, dotyczyły one przede wszystkim śmierci małej dziewczynki. Autor ukazał zarówno religię chrześcijańską i mitologię. Mężczyzna powoli tracił wiarę w Boga przez załamanie.
Tren XI
Podmiot liryczny czuł, iż jego życie straciło sens. Również istotna wcześniej wartość, mądrość, przestała odgrywać niego znaczenie.
Tren XII
Ponownie pojawili się wspomnienia związane z Urszulką. Wywołały one jak zawsze ogromną rozpacz, poczucie pustki, tęsknoty. Podmiot liryczny wypowiedział się o swojej ojcowskiej miłości.
Tren XIII
Utwór ten rozpoczął się od apostrofu skierowanej do Urszulki. Kochanowski pisał, że wolałby, gdyby córka nigdy się nie urodziła. W tym przypadku nie rozbudziłaby tak wielkiej miłości, nadziei u bohatera. Porównał życie i śmierć do snu o bogactwie, który i tak szybko się kończy.
Tren XIV
W tym trenie nastąpiło porównanie do Orfeusza. Bohater ten wyruszył do Hadesu w poszukiwaniu swojej żony. Niestety, nie udało mu się jej odzyskać. Również podmiot liryczny liczył na to, że swoją poezją „zmiękczy” Boga i uprosi powrót córki na ziemię. Wiara ta jednak szybko zniknęła.
Tren XV
Tren rozpoczął się wezwaniem do Erato. Podmiot liryczny poszukiwał pocieszenia w poezji, ale również tam jej nie znalazł.
Odczuwał ogromną litość i ból. Podmiot porównał swoją rozpacz, do rozpaczy Niobe.
Tren XVI
W tym trenie skrytykowano główne zasady stoicyzmu. Podmiot liryczny natomiast wypowiedział się, iż każdy człowiek miał prawo do płaczu, wyrażania emocji. Oceniono też negatywnie filozofię w chwilach cierpieniach.
Podmiot liryczny po wielu namysłach przedstawił swój własny światopogląd. Twierdził, że zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje, uczucia są nieuniknione podczas ludzkiej wędrówki. Uczuć nie należało unikać, ukrywać.
Tren XVII
Tren ten został stworzony w stylu biblijnym, miał postać modlitwy. Opisano uczucie żałoby, nieszczęścia, a także skutki tragicznego wydarzenia.
Utwór ten przyjmuje postać modlitwy o charakterze psalmicznym. Kolejny raz skrytykowano także stoików. Choć początkowo to w filozofii poszukiwał pocieszenia, ostatecznie odnalazł ją w Bogu i wierze.
Tren XVIII
Adresatem był nasz Pan. Podmiot liryczny wyciągnął słuszne wnioski o zachowaniu człowieka.
Tren XIX
To ostatni z utworów. Zmęczony ojciec zasnął, a podczas drzemki nawiedziła go jego ukochana córka. Pojawiła się wraz z nią także mama poety. Bohater spostrzegł, iż jego skarb był szczęśliwy.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Streszczenie szczegółowe
„Treny” to tekst poruszający, pełen rozpaczy i żalu. Należy do jednego z najpiękniejszych zbiorów w polskiej poezji. W cyklu znajduje się dziewiętnaście trenów, a każdy numer został zapisany rzymską cyfrą. Jan Kochanowski, autor wspaniałego dzieła, opisał w nich swoją ogromną miłość do ukochanej córeczki, małej Urszulki. Przekazał także emocje towarzyszące mu po śmierci kochanego dziecka. Nie obawiał się ukazywać innym wielkiego bólu, który odczuwał. Mężczyzna ten zadawał różne pytania dotyczące sensu ludzkiego życia, otaczającego nas świata. W cyklu tym pełnił funkcję podmiotu lirycznego. Ten natomiast ukazał się czytelnikom w trzech postaciach: ojca, ojca-filozofa, a także ojca poety. Z treścią utworu może utożsamić się każdy człowiek, ponieważ zapewne nie ma na świecie osoby, która nie straciłaby podczas swojego życia ważnego dla siebie człowieka.
Tren I
Na początku swojego dzieła Jan Kochanowski zasygnalizował czytelnikom tematykę całego cyklu trenów. Rozpaczający po utracie jednej ze swoich córek ojciec, postanowił opisać towarzyszące mu uczucie. Z początku wymienił on wszystko, co odczuwał, co pojawiło się w jego życiu po śmierci Urszulki: żal, łzy, rozpacz. W jego głowie na nowo pojawiały się różne rozterki moralne. Następnie porównał śmierć córeczki do smoka, który bez wyrzutów sumienia wyjadał pisklęta słowika z gniazda. Oznaczało to, iż ludzie nie posiadają wpływu na śmierć. Gdy pojawia się ona podczas wędrówki człowieka na ziemi, nie umie się jej przeciwstawić, ukazuje tylko swoją bezsilność. Przedstawiona w pierwszym utworze śmierć nie dotykała jedynie zmarłego dziecka, ale także jego rodzicielkę i ojca. To oni musieli poradzić sobie z pustką, żałobą, a także smutkiem, który zapanował w ich sercach, po odejściu Urszulki. Następnie przedstawiono postawy ludzi, którzy stwierdziliby, że nie warto płakać, gdyż nie przywróci to życia zmarłemu. W trenie tym nie znalazło się konkretne odniesienie do Urszulki, a raczej uczucia i atmosfera towarzyszące człowieku po odejściu kogoś bliskiego.
Tren II
W pierwszych wersach tego utworu autor wytłumaczył, dlaczego postanowił napisać „Treny” ku czci Urszulki. Zapowiedział czytelnikom również, co pojawi się w kolejnych częściach. Kochanowski planował opisać swoją rozpacz, ból, cierpienie, żałobę, przemyślenia, a także wyrazić opinię na temat śmierci. Jego zdaniem to moment okrutny, który pojawia się nagle, niespodziewanie w życiu człowieka, zazwyczaj bez żadnych ostrzeżeń, nie uwzględniając naszych marzeń ani planów na najbliższą oraz dalszą przyszłość. Nie myśli o bliskich zmarłego, których zrani. Warto zauważyć, że to w tym trenie po raz pierwszy wspomniano o maleńkiej Urszulce.
Tren III
Śmiało można stwierdzić, iż to właśnie ten tren rozpoczął właściwe dzieło. Na początku podjęto wątek Urszulki oraz cierpienia, jakie wywołało jej niespodziewane odejście, o czym wspomniano we wcześniejszym utworze.
Kochanowski skupił się na ukazaniu zalet, atutów córeczki. Twierdził, że posiadała ona liczne talenty. Przeczuwał, że w przyszłości będzie inteligentną, zdolną osobą. Wiedział, że wyróżni się ona na tle pospolitych, codziennie spotykanych dziewcząt. Stwierdził, że pragnął podążać za nią, by po własnej śmierci móc ponownie zobaczyć, spotkać się ze swoją największą pociechą. Następnie dodał, że nic nie było w stanie ukoić ogromnego bólu, który nosił w swoim sercu.
Tren IV
Utwór rozpoczął się apostrofą do śmierci. Podmiot liryczny odczuwał złość, zranienie, iż na własne oczy widział, obserwował śmierć swojej ukochanej córki. Ponownie pojawił się również temat o okrucieństwie śmierci. Córkę porównał natomiast do niedojrzałego owocu, którego stracono przedwcześnie. Podmiot liryczny cierpiał podwójnie. Sądził, że nie pochował jedynie ciała swojej córeczki, lecz także plany i nadzieje dotyczące jej przyszłości. Mężczyzna dostrzegał u niej dar poetycki pomimo młodego wieku bohaterki i miał nadzieję, że jako dorosła kobieta będzie zajmować się pisaniem. Nie zawahał się również oznajmić, iż oddałby własne życie dla Urszulki. Już w tym trenie czytelnik domyśla się, że prawdopodobnie niebawem pojawi się sytuacja, w której Kochanowski zwątpi w swój światopogląd, będzie miał również pretensję, żal do Stwórcy za wyrządzoną krzywdę.
Tren V
Kolejny utwór zaczął się spokojny opisem. Początek zawiera porównanie homeryckie. Przedstawiono dziewczynkę jako drzewko oliwne, którego korzenie zostały podcięte przez pewnego ogrodnika. Roślina zwiędła przez tę pomyłkę. Poeta pragnął w ten sposób ukazać kruchość i młody wiek Urszulki. Dalej opisano odejście dziewczynki z naszego świata. Moment ten odebrał pociechę niewinnym ludziom. Tren zakończył się zwrotem do Persefony, który był pytaniem retorycznym. Podmiot liryczny zapytał, jak mogła ona pozwolić swoim czynem wywołać tak wielką rozpacz u rodziców. Po treści tego trenu czytelnik domyśla się, iż w głowie zrozpaczonego, załamanego ojca znajdowało się wiele myśli i wspomnień dotyczących Urszulki.
Tren VI
Podmiot liryczny zaczął wymieniać wszystkie talenty, którymi została uzdolniona mała dziewczynka. Zdaniem ojca, zmarła miała piękny głos i z przyjemnością układała krótkie wierszyki. Opisano także, że wnosiła wiele radości, uśmiechu do swojego domu. Potrafiła wywołać uśmiech na twarzy domowników. Cechowała się ona niezwykłą gadatliwością, z radością opowiadała bliskim różne historie. Została nazwana ona „Safą Słowieńską”.
Następnie pojawił się żal Kochanowskiego i wspomnienia z ostatnich chwil maleństwa. Zacytowano ostatnie słowa, które Urszulka wypowiedziała przed swoją śmiercią. Zwracała się ona przede wszystkim do swojej rodzicielki, że już więcej nie spędzą razem czasu, nie zjedzą wspólnego posiłku.
Tren VII
Tym razem podmiot zwrócił się do strojów, które ojciec oglądał po śmierci Urszuli. Stanowiły one jedyną rzecz materialną, która została po głównej bohaterce utworów.
W trenie tym zastosowano również wiele zdrobnień. Miały one na celu ukazać stosunek Kochanowskiego do dziewczynki. Kochał ją całym sercem i traktował bardzo pieszczotliwie. Był troskliwy, litościwy, a także opiekuńczy wobec dziewczynki.
Kochanowski opisał stan, w którym znalazło się ciało dziewczynki. Napisał, iż ujął ją sen twardy i żelazny. Wyraziło to jego przerażenie wizją śmierci, zakończenia wędrówki na tym świecie. Obok tych dwóch określeń, znalazł się także epitet: nieprzespany. Kochanowski chciał w ten sposób uświadamiać, pokazać, iż śmierć nie stanowiła etapu w naszym życiu, na który mielibyśmy wpływ. Następnie podmiot liryczny wymienił kolejne stroje, jakie zostały mu po córce. Nie były one do niczego przydatne, dodatkowo wywoływały ogromny ból w sercu ojca. Kojarzyły mu się one bowiem z ich właścicielką, która już nigdy więcej nie założy pięknych sukienek.
Później przedstawiono dwa obrazy: wyprawki weselnej, a także ubioru do trumny. Zostały ukazane na zasadzie kontrastu. Podmiot zauważa tę zakłóconą kolejność. Przed śmiercią Urszulki, powinna ona dorosnąć i wyjść za mąż. Tak się jednak nie stało. Posag ten stanowił jedyną rzecz, którą dziewczynka mogła zabrać ze sobą do grobu.
Tren VIII
Tren rozpoczął się od bezpośredniego zwrotu do zmarłej dziewczynki. Podmiot opisywał pustkę jaka zapanowała w domu po odejściu Urszulki. Zauważał, iż to dziewczynka rozweselała, zagadywała pozostałych domowników. Następnie przedstawiono nieco wyidealizowany obraz Urszulki, według podmiotu lirycznego była ona zawsze wesoła, optymistyczna, pomocna i roześmiana.
Mimo tak radosnych epitetów, nastrój utworu był smutny i żałobny, w domu pan
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
nowała pustka, a także smutna atmosfera. Utwór stanowił refleksję o istnieniu Urszulki. Wspominano życie i zachowanie wyjątkowego dziecka. Natomiast w ostatnim wersie pojawiła się wzmianka o pocieszeniu. Podmiot liryczny poszukiwał go, ponieważ potrzebował wiary, że jego cierpienie wkrótce się zakończy lub zmniejszy.
Tren IX
W tym trenie zawarto refleksję o świecie i panującym w nim światopoglądzie.
Kochanowski, wobec ogromu nieszczęścia, jakie go spotkało, rozprawił się ze wszystkimi tezami, których jest wyznawcą. Przeżywał on bowiem kryzys. Rozmyślał o naukach stoików, a także epikurejczyków. Kochanowski zauważył, że rady, zasady stoików, wykonają tylko ci, którzy nie zaznali cierpienia, nie stracili w swoim życiu bliskiej, ważnej osoby. Widać tutaj zaciętą dyskusję pomiędzy częścią ojcowską, a częścią filozofa, podmiotu lirycznego. Ten drugi wciąż popiera nauki. Natomiast ojciec skrytykował mądrość, twierdził on, iż była nieistotna. Starał się zdobywać ją przez całe swoje życie. Jednak, gdy znalazł się w trudnej sytuacji i odczuwał żałobę, ta nie przyniosła mu ukojenia ani żadnych innych korzyści. Poeta przypisał tej wartości negatywne cechy.
Tren X
Podmiot zadał mnóstwo pytań, na które nie znalazł odpowiedzi. Dotyczyły one przede wszystkim śmierci małej dziewczynki. Ojciec szukał ukojenia zarówno w religii chrześcijańskiej, jak i mitologii. Mężczyzna powoli tracił wiarę w Boga przez chwilowy kryzys. Podmiot liryczny cierpiał z miłości do zmarłej córki, a więc odrzucał wyznawane przez siebie tezy stoickie, które nakazywały wyczyścić się z negatywnych uczuć. Następnie podmiot liryczny zwrócił się z prośbą do zmarłej córeczki. Pragnął, by objawiła mu się jako na przykład zjawa, chciał ją bowiem jeszcze raz ujrzeć.
Tren XI
To bardzo ważny tren w całym cyklu.
Desperacja podmiotu lirycznego osiągnęła w tamtym momencie najwyższą miarę. Mężczyzna czuł, iż jego życie straciło jakikolwiek sens. Również istotna wcześniej wartość, mądrość, straciła dla niego znaczenie. Kochanowski stwierdził, iż i tak śmierć jest czymś nieuchronnym, co spotka każdego z ludzi. Doszedł do wniosków, iż człowiek nigdy nie pozna wyroków boskich. Stwierdził, iż ludzie inteligentni karmili się jedynie iluzją. W rzeczywistości, w obliczu tragedii, nie znajdą odpowiedzi na trudne, skomplikowane pytania. Kochanowski zaczął pisać, iż światem rządziło fatum. Rozpacz, a także stracenie wiary w jakiekolwiek wcześniej wyznawane zasady, mądrości sprawiło, iż jego ból nigdy nie był jeszcze aż tak silny jak w tamtym momencie.
Tren XII
Ponownie pojawiły się wspomnienia związane z Urszulką. Wywołały one jak zawsze ogromną rozpacz, poczucie pustki, tęsknoty. Podmiot liryczny wypowiedział się o swojej ojcowskiej miłości. Następnie wymieniał cechy bohaterki, do których należały same zalety. Wszystkie użyte przez niego określenia ukazywały, iż z Urszulki wyrosłaby nadzwyczajna, niepospolita kobieta. Następnie Kochanowski wspominał także, że jego nadzieje dotyczące przyszłości córki zostały pogrzebane w chwili śmierci dziewczynki.
Tren XIII
Utwór ten rozpoczął się od apostrofy skierowanej do Urszulki. Kochanowski pisał, że wolałby, gdyby córka nigdy się nie urodziła. Wtedy nie rozbudziłaby tak wielkiej miłości, nadziei u bohatera. Porównał życie i śmierć do snu o bogactwie, który i tak szybko się kończy. Następnie zastosował on porównanie homeryckie, w którym napisał, iż odejście z naszego świata Urszulki zakończyło jego marzenia o tym, iż córka zainspirowałaby się w przyszłości swoim ojcem i zostałaby niesamowitą poetką.
Na końcu trzynastego utworu, podmiot liryczny ponownie opisał obraz i okrucieństwo śmierci. Starał się jak najlepiej ująć to, iż śmierć stanowiła w życiu każdego z nas coś nieodwracalnego.
Tren XIV
W tym trenie podmiot liryczny zmieniał się. Raz był nim Jan Kochanowski, a innym razem jego córka. Podmiot przywołuje historię Orfeusza. Bohater ten wyruszył do Hadesu w poszukiwaniu swojej żony. Niestety, nie udało mu się jej odzyskać. Również podmiot liryczny liczył na to, że swoją poezją „zmiękczy” Boga i uprosi powrót córki na ziemię. Wiara ta jednak szybko zniknęła. Podmiot liryczny zdał sobie sprawę, że znalazł się w beznadziejnym położeniu, że nic już nie będzie w stanie przywrócić mu jego córeczki. Nie zdziała nic ani jego poezja, ani smutek i żal, który panował w jego duszy i sercu. Na zakończenie utworu podmiot liryczny spytał Boga, jak mógł nie ulegać prośbom, a nawet błaganiom, gdy patrzył na niewinnego człowieka, tak załamanego śmiercią ukochanego dziecka. Kochanowski zrozumiał także, iż połączyć go z córką mogła jedynie jego śmierć.
Tren XV
Tren rozpoczął się wezwaniem do Erato. Podmiot liryczny poszukiwał pocieszenia w poezji, ale również tam jej nie znalazł.
Odczuwał ogromną żałość i ból. Podmiot porównał swoją rozpacz, do rozpaczy Niobe. Ta bohaterka po śmierci dzieci skamieniała, a ze skały do tamtego momentu spływały łzy.
Tren XVI
W tym trenie po raz kolejny skrytykowano główne zasady stoicyzmu. Nauka ta twierdziła, iż należy odciąć się od wszelkich emocji, by ostatecznie poczuć szczęście. Poeta zwrócił się do Cycerona. Załamany ojciec, w przeciwieństwie do znanego rzymskiego mówcy, twierdził, że żałoba po śmierci bliskiej osoby mogła dotknąć każdego, a nie tylko tych, pozbawionych wiary. Podmiot liryczny oznajmił, że każdy człowiek miał prawo do płaczu, wyrażania emocji. W utworze pojawiły się refleksje, przemyślenia, które dotyczą każdego człowieka. Oceniono też negatywnie filozofię w chwilach cierpieniach.
Podmiot liryczny po wielu namysłach przedstawił swój światopogląd. Twierdził, że zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje, uczucia są nieuniknione podczas ludzkiej wędrówki. Uczuć nie należało unikać ani ukrywać. Taka postawa miała na celu utrzymanie harmonii. Dodano także, że czas stopniowo wyleczy rany.
Tren XVII
Tren ten został stworzony w stylu biblijnym, miał postać modlitwy. Opisano uczucie żałoby, nieszczęścia, a także skutki tragicznego wydarzenia.
Utwór ten przyjmuje postać modlitwy o charakterze psalmicznym. Z początku nawiązano do Księgi Hioba. Bohater w woli Boga stracił całą rodzinę, a także majątek. Kolejny raz skrytykowano także stoików. Ich nauki, zdaniem Kochanowskiego, nie miały zastosowania, nie potwierdzały się w codziennym życiu. Choć początkowo to w filozofii poszukiwał pocieszenia, ostatecznie odnalazł ją w Bogu i wierze.
Tren XVIII
Przedostatnia część, podobnie jak poprzednia, została napisana w stylu biblijnym. Adresat to nasz Pan. Podmiot liryczny wyciągnął słuszne wnioski o zachowaniu człowieka. Rzadko myśli on o Ojcu, gdy w jego życiu wszystko dobrze się układa, nie pojawia się problem, trudna sytuacja. Woli skupić się wtedy na sobie i na własnym życiu. Na końcu natomiast podmiot przeprosił Boga. Przyznał się, że w chwili słabości jego wiara uległa zmniejszeniu, a ostatecznie mogła ona także całkowicie zniknąć. Kochanowski obiecał, że się poprawi i nie zwątpi w swojego Pana. Błagał Go o litość, łaskę, a także wybaczenie wobec swojego wcześniejszego zachowania, myśli, a także wypowiedzianych i napisanych słów.
Tren XIX
To ostatni z utworów w cyklu Kochanowskiego. Zmęczony i zrozpaczony ojciec nie jest pewien, czy to we śnie, czy to na jawie odwiedziła go jego ukochana córka. Pojawiła się wraz ze zjawą dziewczynki także mata Jana Kochanowskiego. Bohater spostrzegł, iż jego skarb był szczęśliwy. Matka poinformowała poetę, iż jego pociecha nie cierpiała, a ona opiekowała się dziewczynką. Dlatego Jan może wreszcie się uspokoić i choć żal nigdy nie minie, pogodzić się ze śmiercią dziewczynki.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Bohaterowie
Jan Kochanowski ,,Treny” – bohaterowie
Urszulka Kochanowska – główna bohaterka trenów Jana Kochanowskiego. To córka polskiego poety, a także jego ukochanej, Doroty Podlodowskiej. Jej rodzicielka zajmowała się obowiązkami domowymi, sprzątała, gotowała, wychowywała dzieci, natomiast ojciec tworzył poezję, utrzymywał swoich najbliższych. Sama Urszulka nie żyła zbyt długo, zmarła mając zaledwie dwa i pół roku w wyniku choroby. Mimo to zdążyła skraść serce swoich rodziców, szczególnie ojca. Mężczyzna tak bardzo rozpaczał po odejściu wspaniałej córeczki ze świata, pragnął uczcić jej pamięć i zaprezentować bohaterkę światu, iż postanowił napisać o niej treny. Dziewczynka była zdecydowanie ulubienicą, ukochaną córeczką swojego tatusia. Stało się tak, ponieważ mężczyzna podejrzewał, odczuwał w głębi swojego serca, że dziewczynka w przyszłości powieli jego losy i zostanie poetką. Już od najmłodszych lat zauważał u niej ten sam dar, talent, który posiadał on sam. Mała Urszulka obserwowała mężczyznę podczas wykonywania jego pracy, często przeszkadzała, interesowała się także jego zajęciami.
W jednym z trenów Kochanowski opisał wygląd dziewczynki. Dzięki swojej pięknej urodzie została porównana przez poetę do uroczego aniołka. Wyróżniała się także wyjątkowym optymizmem. Zawsze wiedziała jak rozweselić swoich bliskich. Była dzieckiem niezwykle gadatliwym i opiekuńczym. Wypełniała cały dom ogromną radością. Po jej odejściu atmosfera w domu uległa całkowitej zmianie. Zabrakło w nim osoby, która zagady
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
wałaby wszystkich wokół siebie i zarażała własnym optymizmem. Pomimo tego, że żyła krótko, odeszła zbyt wcześnie, wprowadziła wiele szczęścia do życia swoich bliskich.
Jan Kochanowski to jeden z najbardziej znanych polskich poetów w epoce renesansu. Wiele osób uważa także, że miał on ogromny wpływ w rozwoju polskiego języka literackiego. To syn Piotra Kochanowskiego i Anny Białaczowskiej, a także mąż Doroty Podlodowskiej. Wraz ze swoją ukochaną miał kilkoro dzieci, wśród których znajdował się tylko jeden syn, nazwany tym samym zdaniem co poeta. Natomiast jedną z córek mężczyzny była mała Urszulka. Ojciec załamał się po jej śmierci, wpadł w ogromną rozpacz, nie umiał poradzić sobie ze stratą. Od zawsze traktował córkę w specjalny sposób, gdyż przeczuwał, że posiadała ona dar poetycki. By ją uczcić, poeta napisał treny. Od zawsze traktował dziewczynkę w wyjątkowy, specjalny sposób. Warto dodać, że w podobnym wieku co Urszulka, zmarła także jego inna córka, Hanna. Mimo to, nie poświecił tak wielkiej uwagi w swojej twórczości wobec drugiej dziewczynki. Najważniejsze wartości w jego życiu stanowiła: rodzina, miłość, natura, spokój i bezpieczne życie. Odznaczał się także takimi cechami jak wrażliwość, opiekuńczość, pracowitość oraz szlachetność.
Jan Kochanowski stworzył wiele znanych utworów, które są znane młodym pokoleniom do dziś. Napisał różne fraszki, do których należały między innymi ,,Na lipę”, ,,Na dom w Czarnolesie” oraz ,,O żywocie ludzkim”. Oprócz tego był autorem także wielu pieśni.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Charakterystyka bohaterów
Jan Kochanowski „Treny” – charakterystyka bohaterów
Urszulka Kochanowska – główna bohaterka trenów. To córka Doroty Podlodowskiej, a także Jana Kochanowskiego. Jej rodzicielka zajmowała się domem, natomiast ojciec tworzył poezję. Życie bohaterki nie trwało długo, odeszła ze świata mając zaledwie dwa i pół roku. To wydarzenie szczególnie wstrząsnęło jej ojcem, który całym sercem kochał córeczkę. Liczył, że ona także zostanie w przyszłości poetką.
Dziewczynka była śliczną dziewczynką. Na jej głowie znajdowały się kręcone, długie, lśniące włosy. Wplecione zazwyczaj miała kokardki i różne wstążki. Posiadała także piękną twarz, na której widniały rumiane policzki. Nosiła czyste ubrania. Sukienki dziewczyny szyła jej rodzicielka. Bohaterka wyglądała niczym mały, słodki aniołek.
Już od najmłodszych lat ukazywał się u niej talent poetycki. Gdy nadarzała się okazja, przeszkadzała swojemu tacie podczas pracy. Była ciekawa, czym zajmował się mężczyzna.
Urszulka była postacią nadzwyczaj wesołą i niezwykle gadatliwą. Jej optymizm udzielał się pozostałym domownikom. Doskonale wiedziała, co zrobić, aby rozweselić swoich rodziców. Odznaczała się także opiekuńczością. Nie pozwalała matce się przepracowywać.
Moim zdaniem główna bohaterka była wspaniałą dziewczynką. Chociaż zmarła w tak młodym wieku, wielokrotnie udowodniła, że była osobą pomocną, troskliwą oraz pozytywnie nastawioną do życia i utalentowaną. Pomimo tego, że żyła bardzo krótko, pozostawiła pustkę w życiu swoich rodziców. Bardzo chciałabym, aby wszystki
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
e dzieci cechowały się tymi samymi cechami co ona.
Jan Kochanowski – znany polski poeta w epoce renesansu. To syn Piotra Kochanowskiego i Anny Białaczowskiej, a także mąż Doroty Podlodowskiej. Z ukochaną miał z kobietą kilkoro dzieci, w tym tylko jednego syna nazwanego tym samym imieniem co on sam. Jedną z córek mężczyzny była natomiast mała, urocza Urszulka. Gdy ta zmarła jako maleńkie dziecko, mężczyzna załamał się, wpadł w ogromną rozpacz. Od zawsze traktował córkę w specjalny sposób, gdyż w głębi serca przeczuwał, że posiadała ona niezwykły dar poetycki. By ją uczcić, poeta napisał treny.
Mężczyzna odznaczał się takimi cechami jak wrażliwość, opiekuńczość, pracowitość. Otaczał troską swoje dzieci, szczególnie Urszulkę, ciężko pracował, by utrzymać swoją gromadkę dzieci i żonę. Wartości, którymi kierował się w swoim życiu to rodzina, spokój, bezpieczeństwo, przyroda. Odgrywało to o wiele istotniejszą rolę w jego życiu niż popularność czy bogactwo.
Jan Kochanowski stworzył wiele znanych utworów, które są znane do dziś. Wiele osób uważa również, że jest poetą, który miał największy wpływ na rozwój polskiego języka literackiego. Napisał różne fraszki, do których należały między innymi „Na lipę”, „Na dom w Czarnolesie” oraz „O żywocie ludzkim”. Oprócz tego był autorem także wielu pieśni.
Uważam, że bohater to godna szacunku osoba. To autor wielu znanych, cenionych, inspirujących utworów. Wiele z nich pozwalają nam zastanowić się nad wartościami, które stanowią najważniejszą rolę, istotę w ludzkim życiu.
Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij i ucz się szybciej!
Streszczenie
Tren to utwór liryczny o charakterze żałobnym wyraża smutek i tęsknotę z powodu odejścia pewnej osoby. Jan Kochanowski stworzył cykl 19 trenów, które były poświęcone zmarłemu dziecku. Ich bohaterką jest córka autora, a mianowicie zmarła w wieku dwóch lat Urszulka. Dowiadujemy się tego dzięki dedykacji poprzedzającej wszystkie utwory. Warto również wiedzieć, że do drugiego wydania „Trenów”, autor dołączył „Epitafium Hannie Kochanowskiej”. Tekst był poświęcony Hannie, która była drugą córką pisarza. Zmarła przedwcześnie w wieku ośmiu lat, podczas publikacji pierwszego wydania cyklu 19 utworów.
Jeśli chodzi o budowę, autor posłużył się schematem epicedium, w którym można wyróżnić:- exorchium (przedstawienie przyczyny bólu)
– laudatio (wyjaśnienie i pochwalenie zasług zmarłego)
– comploratio (opłakiwanie)
– consolatio (pocieszenie)
– exhortatio (moralne pouczenie)
Poniżej przedstawię szczegółowy opis wybranych przeze mnie trenów.
„Tren I”
Jego głównym zadaniem jest wprowadzenie czytelnika, wyjawienie problemu. Występuje w nim rozbudowane wyliczenie tragedii, które go dotknęły. Dowiadujemy się tu, że podmiotem lirycznym jest ojciec zmarłego dziecka, który nosi w sobie masę bólu i cierpienia. Pojawia się tu także alegoria, która przedstawia śmierć jako smoka, który pożera bezbronnego słowika, którym tak naprawdę jest Urszulka, mimo krzyków słowiczej matki. Smok to biblijna metafora szatna, wszystkiego, co złe, a słowiki oznaczają, wolność. Autorowi chodziło o zrozumienie przez czytelnika, jak bezradni i wstrząśnięci są rodzice, kiedy umiera im ukochane dziecko. W utworze zostaje również wymieniony Heraklit (grecki pesymistyczny filozof) oraz Symonides (autorytet w pisaniu trenów).
„Tren V”
Tutaj autor pokazuje śmierć dziecka za pomocą porównania homeryckiego, czyli porównania, gdzie jedna część to dłuższy opis ludzkich czynów, a druga to zjawisko przyrodnicze bądź zachowanie zwierząt. W utworze czytamy o młodym drzewku oliwnym, które zostało podcięte (uśmiercone) przez ogrodnika, a następnie „dostrzegamy” Urszulkę. Tak właśnie została porównana jej śmierć. Przyszła do niej za szybko, tak samo, jak do drzewka oliwnego. Dostrzec tu możemy harmonię, zestawienie uroczego dziecka z rośliną. Ojciec nie może pogodzić się ze śmiercią dziecka, jest załamany, wie, że nie była to odpowiednia pora. Jan Kochanowski żył w czasach renesans, gdzie występowały nawiązania do kultury antycznej. Właśnie dlatego w „Trenie V” występuje apostrofa do Persefony, królowej podziemia. Przymiotnik określający Persefonę wskazuje negatywny stosunek podmiotu lirycznego do bogini. Ojciec nie rozumie, że to żalenie się nic nie da.
„Tren VII”
W tym utworze podmiot liryczny znowu uświadamia sobie, jak wielką stratą jest śmierć ukochanego dziecka. Ta refleksja następuje w czasie oglądania ubrań córki, to właśnie one są adresatem utworu. Urszulka pozostawiła po sobie tylko je, wraz ze wspomnieniami. Przypominają one o szczęściu i wszechobecnej radości, kiedy dziewczynka żyła. W kolejnym wersie ukazują nam się eufemizmy dotyczące śmierci. Powiedzieć by można, że są delikatne, łagodne, ponieważ przedstawiają śmierć jako „sen żelazny, twardy, nieprzespany”, a trumnę jako skrzynkę. Dzieje się tak dlatego, że poeta jest za słaby, dźwiga zbyt duży ciężar, by nazywać tak straszne rzeczy po imieniu. Utwór ten nie jest regularny, jego rytm może przypominać lament, szloch, znajdziemy tu płacz, ale bez pocieszenia.
„Tren VIII”
Na pewno wyróżnia się od pozostałych, ponieważ utwór ma postać listu, a zwrócony jest
W tej chwili widzisz 50% opracowania
";
do Urszulki. Myślę, że najbardziej znany cytat z całego zbioru trenów znajduje się właśnie w tym, a brzmi następująco:
„Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim/
Moja droga Orszulo tym znikieniem swoim”.
Bardzo ważnym elementem budowy utworu jest kontrast. Kochanowski zestawił dom przed śmiercią córeczki oraz po jej „zniknięciu”. Właśnie takim słowem podmiot liryczny określił jej śmierć. Zniknieniem. Wygląda to tak, jakby ojciec ciągle liczył na powrót córeczki, bo przecież zniknięcie, to odejście na chwilę, z nieustającą możliwością powrotu. Kiedy jeszcze Urszulka była na Ziemi, to wszędzie jej było pełno, biegała, ciągle kręciła się po domu, zajmowała czas rodziców. Określano ją mianem „żywego srebra”, była to dziewczynka urocza, wesoła, roześmiana. Z utworu wynika, że cały czas można było słyszeć jej paplaninę, podobno wypełniała cały dom swoim śpiewem. Może być to zaskakujące, ponieważ dwuletnie dzieci nie mają w zwyczaju śpiewać, natomiast rozmaite źródła podają, że Urszulka była niezwykle utalentowaną, młodą osobą. Dzięki niej w domu panowała radosna, przyjemna atmosfera. Wszystko to diametralnie się zmieniło, kiedy dziecko zabrała śmierć. Dom pogrążył się w ciszy i smutku, wszędzie odczuwało się przygnębienie, ponieważ za życia zmarła wypełniała każdy kąt domu. Przez nagromadzenie tak wielu emocji następuje chaos uczuć. Ojciec wyraża żal do córki, za to, że opuściła dom, z tego powodu czuje smutek, pustkę, a na domiar złego to wszystko pogłębiają przypominające o sobie wspomnienia. Podmiot jest roztrzęsiony i zrozpaczony, nie liczy już na żadną zmianę, wie, że nic nie jest w stanie zapełnić tej pustki i będzie miał ją w sobie do końca życia.
„Tren XIX”
Jest już to ostatni utwór z całego cyklu, można by rzec, że przynosi pocieszenie, dlatego w schemacie epicedium jest to consolatio, oraz pouczenie (exhortatio). Tak jak „Tren VII” wyróżnia się na tle innych, ponieważ ojciec jest już, tak zmęczony, że zasypia. W pewnym momencie do Jana przemawia jego własna matka. Nie do końca wiemy, czy wizje są jawą, czy jednak snem. Potem następuj opis Urszulki. Okazuje się, że przyszła ona prosto ze swojej trumienki do ojca, ale nie może się odezwać, ponieważ jest za młoda. Matka wyjaśnia synowi, że jego rozpacz doszła do „domu” zmarłych i ona sama postanowiła dać mu pouczenie. Oświadcza mu, że nie powinien przestawać wierzyć w życie, po śmierci. Dzięki temu dowiadujemy się, że jest ona chrześcijanką. Po jej wypowiedzi, filozof żali się, że jego córka zmarła zdecydowanie za wcześnie i nie taki jest naturalny porządek. Matka radzi mu, by nie kwestionował woli Boga i przypomina mu, że w Niebie jest dużo lepiej niż na Ziemi. Następnie poznajemy zdanie matki o całym zachowaniu jej syna. Wierzy ona w samopocieszenie, nie rozumie, jak mógł on pomagać innym, a nie jest w stanie samemu sobie. Uważa, że nie powinien za długo się zamartwiać i patrzeć w przeszłość, przecież wie, że Urszulce jest bardzo dobrze w Niebie więc, powinien skupić się na teraźniejszości i przyszłości. Na sam koniec, matka pociesza go, mówiąc, że przecież Pan zsyła na nas tylko tyle cierpienia, ile wie, że zdołamy udźwignąć, dlatego nie może się załamywać.
Podsumowując, „Treny” są nagromadzeniem ogromnej liczby emocji, które wcale nie są pozytywne. Pokazują, jak bardzo rodzice przeżywają śmierć dziecka, co temu towarzyszy i przede wszystkim, jak bardzo są bezradni. Pomimo że utwory nie należą do najmłodszych, to są ponadczasowe i uważam, że każdy powinien się z nimi zapoznać, a może wtedy nie będziemy obojętni na cierpienie drugiego człowieka.
Sprawdź pozostałe wypracowania:
Język polski:
Geografia:
Lektury dla klas 1 - 3
Lektury dla klas 4 - 6
Lektury dla klas 7 - 8
Wykryto AdBlocka
Wykryto oprogramowanie od blokowania reklam. Aby korzystać z serwisu, prosimy o wyłączenie go.