Człowiek człowiekowi wilkiem – 1

Istnieją takie pytania, które zawsze budzą wątpliwości. Są też takie, na które odpowiedzi nigdy nie poznamy. Skąd przyszliśmy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy? Do tych fundamentalnych pytań bez wątpienia możemy dodać jeszcze jedno — unde malum? Odpowiedzi nie musimy szukać daleko. Tadeusz Różewicz odpowiada: „Skąd się bierze zło? jak to skąd / z człowieka / zawsze z człowieka / tylko z człowieka”. Zdaje się, że cytat popiera jednocześnie koncepcje Sartre’a i Kaczmarskiego. Zło to nie tylko inni. Zło to również ja. Podmiot liryczny zakłada, że zło to wszyscy ludzie. Myślę, że właśnie takie rozumowanie jest najbliższe prawdzie. Polski artysta pisze: „w sobie masz swój Hades”, za to Francuz podkreśla: „Piekło to inni”. Niepodważalne dowody, które potwierdzają te stanowiska, można znaleźć nie tylko w fikcji literackiej czy historii. Wystarczy prześledzić najnowsze wiadomości ze świata. Morderstwa, porwania, kradzieże. Zbrodnie popełnione bez cienia wyrzutów sumienia. Zło, które czai się w umyśle, aby w końcu ujrzeć światło dzienne, a gdy jest już rozbudzone, nie pozwala łatwo się zbyć. Towarzyszyło ludziom od zarania dziejów, czego najbardziej oczywistym przykładem jest historia dwóch braci, Kaina i Abla.