Formy ochrony przyrody

Chyba każdy z nas lubi otaczać się przyrodą. Przyroda działa kojąco na człowieka. Spacer po lesie z ukochanym psem albo piknik na łące to jedne z najlepszych, drobnych rzeczy w naszym życiu. Przyroda to ogół świata materialnego, który otacza ludzi i podlega nieustannym zmianom. Przemiany te zachodzą w zjawiskach fizycznych, chemicznych oraz biologicznych tejże materii. Można powiedzieć, że przyroda to zasoby ziemskie, takie jak ziemia, woda oraz powietrze, razem z wszystkimi istotami, to znaczy światem roślinnym i zwierzęcym, które żyją na nich i w nich.
Człowiek, jako istota wyższa od roślin i zwierząt, ma za zadanie panować nad tą przyrodą. Jednakże człowiek często działa na odwrót i, zamiast dbać o tę przyrodę, jest powodem jej niszczenia. Obecnie wiele się słyszy chociażby o nielegalnej wycince drzew. Na przykład w Rosji działa „leśna mafia”, która nielegalnie karczuje tamtejsze lasy. Pozyskiwane drewno sprzedawane jest między innymi do Japonii czy Chin oraz innych państw azjatyckich, które swoich zasobów drewna już się pozbyły. Obecnie, między innymi w polskich lasach, zakładane są tak zwane fotopułapki, które mają za zadanie złapać na gorącym uczynku, na przykład nielegalnych kłusowników. Często ludzie, omijając wszelkie przepisy prawne i moralne, zakładają w lesie pułapki na zwierzynę, która ma się złapać w zastawione wnęki. Często nielegalnie pozyskane mięso, bez wykonanych niezbędnych badań, trafia na czarny rynek i jest przedmiotem transakcji kupna-sprzedaży. Dodatkowo fotopułapki mają służyć do namierzenia osób, które także w sposób bezprawny, wyrzucają w lasach swoje śmieci. Często robią to na tyle bezmyślnie, że po pozostawionych resztkach, można je zlokalizować. Chcą oni uniknąć wysokich opłat, jednakże w dzisiejszych czasach, kiedy administracja w dużym stopniu jest zautomatyzowana, jest to praktycznie niemożliwe. Ludzie nie zdają sobie sprawy z zagrożenia, jakie stwarzają dla zwierząt. Pozostawione plastikowe siatki mogą grozić uduszeniem się zwierząt. Śmieci zagrażają więc zdrowiu i życiu leśnych zwierząt. Bezmyślne jest również zachowanie ludzi, polegające na dreptaniu dzikiej roślinności, zarówno w lesie, jak i na innych terenach cennych przyrodniczo. Las czy inne dzikie obszary to miejsce życia zwierząt i ptaków i każda ingerencja człowieka w to środowisko to dla nich duże przeżycie. Niszczenie roślin, które niekiedy są gatunkami rzadkimi i endemicznymi to strzelanie sobie samemu w stopę, ponieważ niszczymy świat, który już nigdy nie będzie do odzyskania.
Aby zapobiec wszystkim tym niszczycielskim działaniom człowieka, postanowiono ustanowić pewne prawne formy ochrony przyrody terenów cennych przyrodniczo.
Najogólniej można powiedzieć, że ochrona przyrody to aktywność, która ma spowodować zachowanie lub restytuowanie niezwykle ważnych i niespotykanych zasobów przyrody.
Przyroda podlega ochronie, dlatego, aby zachować jej niezwykłą różnorodność cennych przyrodniczo terenów i obiektów. Biorąc pod uwagę fakt ich zagrożenia lub wyjątkowe położenie, to ustanowienie ochrony przyrody jest konieczne. Nieprzestrzeganie przepisów prawa, również w związku z przekroczeniem norm ochrony natury, podlega karze. Jednakże wszystko zależne jest głównie od wrażliwości i świadomości ekologicznej społeczeństwa ogółem i każdego z nas osobno.
Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku wskazuje na poniższe formy ochrony przyrody, które obowiązują na obszarze Polski:
ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów,

park narodowy,

rezerwat przyrody,

park krajobrazowy,

obszar Natura 2000,

obszar chronionego krajobrazu,

pomnik przyrody,

stanowisko dokumentacyjne,

użytek ekologiczny,

zespół przyrodniczo‑krajobrazowy.

Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
Ta forma ochrony przyrody polega na podjęciu działań, które mają na celu zachować rzadkie gatunki roślin, zwierząt i grzybów, a także tych, którym grozi wymarcie, a które rosną i występują w sposób dziki na obszarze Polski. Ochrona ta dotyczy również siedlisk oraz ostoi tych gatunków. Szacuje się, że co roku na Ziemi ginie około 10 tysięcy gatunków. Całościowa ochrona tych rzadkich rodzajów opiera się na zagwarantowaniu im właściwych warunków egzystencji. W ten sposób człowiek przyczynia się do zapewnienia stabilności ekosystemu. Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów odbywa się poprzez specjalne strefy ochrony, które mogą obejmować między innymi tereny gniazd rzadkich gatunków ptaków, miejsce przebywania wyjątkowych gatunków ssaków oraz gadów. Specjalne strefy ochrony mogą obejmować również miejsca rośnięcia cennych paprotników, porostów lub storczyków. Takie strefy działają na regułach takich samych, jak rezerwaty przyrody, czyli miejsce te są pod ścisłą ochroną, a jakakolwiek aktywność człowieka na tym terenie jest niedozwolona wcale lub dozwolona tylko w określonym czasie. Zgoda Regionalnego Dyrektora Środowiska umożliwia przeprowadzenie tylko tych działań, które spowodują utrzymanie zagrożonego gatunku. Specjalne strefy ochrony oznacza się tablicami informującymi o zlokalizowaniu na tym terenie siedliska roślin, zwierząt lub grzybów.
Ciekawostką jest, że w Polsce wydawane są tak zwane Polskie Czerwone Księgi Roślin i Polskie Czerwone Księgi Zwierząt oraz listy gatunków zagrożonych, które zawierają spis rzadkich, a także zagrożonych gatunków. Publikacje te sporządzane są na wzór tych ksiąg wydawanych przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN).
Rodzajem ochrony, która ma na celu przywrócenie gatunku, który wymarł w zasięgu lokalnym lub globalnym, jest restytucja gatunków. Działania w ramach tej formy polegają na próbie powiększenia jego liczebności przez właściwe zabiegi hodowlane i uprawne.
Park narodowy
Park narodowy jest chyba najbardziej znaną formą ochrony przyrody w Polsce. Parkiem narodowym nazywa się teren chroniony, na którym występują cenne walory przyrodnicze. Powierzchnia parku narodowego jest większa niż 1 tysiąc hektarów. Tworzone są przede wszystkim po to, aby zachować bioróżnorodność. Swoje miejsce do życia mają tu rośliny, zwierzęta oraz grzyby, które są rzadkie oraz grozi im wymarcie. Na obszarze parku narodowego mogą znajdować się również niezwykłe twory przyrody nieożywionej, a wszystko to powoduje, że walory nie tylko krajobrazowe, lecz także naukowe, społeczne i kulturowe są wyjątkowe. W parkach narodowych prowadzone są badania, które dają możliwość poznania tego, jak działa ekosystem w warunkach nikłego wpływu człowieka. Często można usłyszeć pojęcie otuliny parku narodowego. Otulina parku narodowego nie jest terenem ochrony przyrody, jednak jego celem jest zadbanie o to, aby czynniki z zewnątrz nie ingerowały w znaczny sposób w środowisko parku, to znaczy fabryki, miasta czy niedalekie trakty drogowe.
W Polsce są 23 parki narodowe. Najmłodszym z nich jest park Ujście Warty, który powołano w 2001 roku. Parki narodowe zlokalizowane są w następujących miejscach:
na pobrzeżach – 2,

na pojezierzach – 5,

w centrum na Nizinach Środkowopolskich – 5,

w pasie wyżyn – 3,

w górach – 8.

Ciekawostką jest, że na świecie utworzonych zostało więcej niż 7 tysięcy parków narodowych.
Ich całkowity obszar zajmuje ponad 1 milion kilometrów kwadratowych. Najstarszym z nich jest Park Narodowy Yellowstone, leżący w Stanach Zjednoczonych.
Rezerwat przyrody
Rezerwat przyrody jest mniejszy niż park narodowy. Jego utworzenie ma za zadanie ochronę naturalnego albo niewiele zmienionego świata roślinnego i zwierzęcego lub jego części. Rezerwatem przyrody można objąć całą przyrodę albo jej pojedynczy składnik, na przykład za