Ile jest kontynentów

KONTYNENT W GEOGRAFII FIZYCZNEJ.
Geografia fizyczna jest jednym z głównych działów geografii, który zajmuje się badaniem zewnętrznej sfery Ziemi. Nauka ta określa kontynent jako obszar o olbrzymiej powierzchni, rzędu kilku milionów kilometrów, który z każdej strony otoczony jest przez morza i oceany. Kontynenty połączone mogą być ze sobą co najwyżej poprzez wąskie przesmyki, co ma miejsce pomiędzy Ameryką Północną i Południową oraz Afryką i Euroazją.
KONTYNENT W GEOTEKTONICE I GEOMORFOLOGII.
Geotektonika jest działem tektoniki, który zajmuje się badaniem procesów zachodzących w skorupie ziemskiej w pojęciu globalnym, jak i regionalnym.
Geomorfologia jest nauką o formach rzeźby powierzchni ziemskiej, oraz o procesach, które ją tworzą i kształtują.
Zarówno geotektonika, jak i geomorfologia określają kontynent jako lądową część bloku kontynentalnego, który jest pierwszorzędową formą w obrębie skorupy ziemskiej. Oprócz lądowej części kontynentu przynależą do niego także szelf oraz stok kontynentalny. Szelf jest częścią kontynentu zalaną wodami płytkiego morza, zwanego morzem szelfowym. Jest on podwodnym przedłużeniem kontynentu, wyznaczającym granicę jego powierzchni. Stok natomiast jest wąskim fragmentem bloku kontynentalnego, o o wiele większym nachyleniu niż szelf. Jest zbudowany z tych samych skał co ląd, a ograniczony z jednej strony przez szelf z drugiej przechodzi w rów oceaniczny. Zatem według objaśnienia tych dziedzin nauki, kontynentem nazywamy obszar o olbrzymiej powierzchni oblany z każdej ze stron morzami i oceanami, wraz z przybrzeżnymi wyspami, które znajdują się w tym samym cokole kontynentalnym co on.
CECHY WSPÓLNE KONTYNENTÓW.
Cechami, które są wspólne dla wszystkich współczesnych kontynentów są:
podłoże zbudowane przez skorupę ziemską;

zbliżone cechy fizyczne każdego z fragmentów skorupy kontynentalnej, czyli gęstość na poziomie około 2,7 g/cm3 oraz średnia grubość wynosząca około 30 km;

kontynenty otoczone są krawędziami:

a) aktywnymi, w przypadku stref subdukcji, gdzie skorupa oceaniczna ulega niszczeniu poprzez towarzyszące temu procesowi trzęsienia ziemi i wybuchy wulkanów,
b) pasywnymi, na obszarach wolnych od zjawisk subdukcji.
RÓŻNICE POMIĘDZY SKORUPĄ KONTYNENTALNĄ, A OCEANICZNĄ.
Jest wiele cech odróżniających skorupę kontynentalną, od tej budującej dna największych zbiorników wodnych Ziemi, należą do nich:
ciężar właściwy – skorupa kontynentalna ma mniejszy, a co za tym idzie może ulegać pogrubianiu, przy tym nie zapadając się w głąb Ziemi;

W związku z powyższym skorupa kontynentalna jest o około 3-4 razy grubsza niż oceaniczna;

skorupa kontynentalna jest starsza od oceanicznej, ale nie dlatego, że powstała jako pierwsza. Ma to miejsce z powodu niszczenia skorupy oceanicznej w strefach subdukcji, a co za tym idzie zniknięcia najstarszych jej fragmentów z powierzchni Ziemi;

skład skorupy – kontynentalna składa się ze skał magmowych kwaśnych, a także produktów powstałych w wyniku ich niszczenia i przeobrażania, zaś skład skorupy oceanicznej zbliżony jest do bazaltu, czyli skały chemicznie obojętnej, ubogiej w krzemionkę. POWSTANIE SKORUPY ZIEMSKIEJ.

Gdy nasza planeta dopiero co powstawała, była chmurą jednorodnej materii. Z niej wykształcały się z czasem poszczególne elementy strukturalne, począwszy od jądra, poprzez otaczający je płaszcz ziemski, po zewnętrzną warstwę, czyli skorupę ziemską. Warstwy powierzchniowe ulegały zastyganiu i z czasem stworzyły twardą i niemal jednorodną skorupę. Miała ona skład podobny do bazaltu, tak samo jak znana nam skorupa oceaniczna, dlatego początkowo powierzchnia Ziemi pozbawiona była kontynentów. Dopiero z czasem, gdy powstały pierwsze skały magmowe kwaśne, o mniejszym ciężarze właściwym, pozwalające na unoszenie się ponad bazaltową powłoką, zaczęły powstawać kontynenty.
POWSTAWANIE SKORUPY KONTYNENTALNEJ.
Skorupa kontynentalna razem ze skorupa oceaniczną są podstawowymi skorupami ziemskimi. Jak już pisałam powyżej skorupa oceaniczna jest cieńsza, gęstsza i położona niżej niż skorupa kontynentalna, z której wytworzyły się kontynenty. Skorupa kontynentalna jest lekka i gęsta a jej wiek szacowany jest na około 4 miliardy lat. Za dolną granicę skorupy ziemskiej, a co za tym idzie i kontynentalnej uznaje się nieciągłość Mohorovičicia, czyli stwierdzony w badaniach sejsmicznych skokowy wzrost prędkości fal sejsmicznych. Zazwyczaj odnajduje się ją na głębokości okół 35 kilometrów, choć w najgrubszych fragmentach skorupy ziemskiej, na przykład na wysokości Płaskowyżu Tybetańskiego głębokość ta dosięga nawet 80 kilometrów. Oddziela ona skorupę ziemską od płaszcza. W dawnych epokach geologicznych ukształtowały się, a następnie utwardziły i ustabilizowały pierwsze części kontynentów, zwane obecnie kratonami. Są one jakby jądrami kontynentów, na których się one osadziły. Do ich boków przyrastają inne części skorupy kontynentalnej, tworząc kontynent. Znajdują się one zazwyczaj w jego centralnej części, z dala od linii brzegowej. Często kratony przykryte są grubą na wiele kilometrów warstwą skał młodszych, tworzących podłoże krystaliczne często pokryte skałami osadowymi. Miejsca, gdzie podłoże to wystaje ponad powierzchnię nazywa się tarczami. Obszar taki jest wypukły i ma tendencję do podnoszenia się. Zazwyczaj nie jest on pokryty osadami oraz nie ulega fałdowaniu. Jest rdzeniem każdego z kontynentów. Gdy na jego powierzchni jednak osadzi się warstwa skał osadowych bądź wulkanicznych, to wchodzi on w skład platformy kontynentalnej, jako jej fundament. Tarcze i platformy kontynentalne wraz z pasmami orogenicznymi tworzą skorupę kontynentalną. Pasma te nazywa się górotworami, tworzącymi sfałdowany i wypiętrzony obszar w wyniku ruchów górotwórczych, czyli właśnie orogenez. Obszary te są bardzo podatne na wszelkie przemiany tektoniczne. Najmłodszym tworem orogenezy, czyli fałdowania górotwórczego jest górotwór alpejski, w którego skład wchodzą najwyżej położone fragmenty skorupy kontynentalnej, czyli na przykład szczyty Himalajów, Alp i Gór Skalistych. Te starsze wskutek erozji uległy spłaszczeniu i nie są już tak aktywne sejsmicznie, zaczęły upodabniać się do kratonów.
WARSTWY SKORUPY KONTYNENTALNEJ.
Przez wzgląd na cechy chemiczne i sejsmicznie wyróżnia się trzy warstwy skorupy kontynentalnej (przyjmując, że skorupa kontynentalna ma 40 kilometrów grubości):
górną, o grubości 12 kilometrów; wystawioną na działanie atmosfery i hydrosfery, ulegającą erozji i sedymentacji;

środkową, grubą na 11 kilometrów; która jest najmniej poznana i niewiele o niej wiadomo;

dolną, o grubości 17 kilometrów, poddaną największym ciśnieniom i zbudowaną z najsilniej zdeformowanych skał metamorficznych.

SKŁAD CHEMICZNY SKORUPY KONTYNENTALNEJ.
Skorupa kontynentalna składa się przede wszystkim ze związków krzemu, glinu, żelaza, wapnia, magnezu oraz potasu.
Wraz ze wzrostem głębokości maleje zawartość potasu, sodu i krzemu, na rzecz magnezu, żelaza i wapnia. Skorupa kontynentalna jest też bogata w rzadkie pierwiastki, w tym promieniotwórcze produkujące ciepło.
SUPERKONTYNENTY.
Supekontynentem nazywamy wielki obszar lądowy, w którego skład wchodził więcej niż jeden współczesny kontynent. Określenie to dotyczy dawnych okresów geologicznych, zanim kontynenty zyskały teraźniejszy kształt. Superkontynenty powstawały wskutek ruchów zgodnych z teorią tektoniki płyt. Według tej teorii superkontynenty powstają co pewien okres, kontynenty łączą się by jakiś czas później się rozpaść.
Według zapisów geologicznych, taka sytuacja ma miejsce co około 250 milionów lat. Znane z historii superkontynenty to:
Kolumbia (Nuna), najstarszy, łączący w sobie ponad 75 procent