Krainy geograficzne polski

Krainy geograficzne Polski
Cechą charakterystyczną budowy powierzchni Polski jest pasowy układ rzeźby terenu. W każdym pasie wyróżniono mniejsze jednostki zwane krainami geograficznymi są to obszary wyróżniające się podobnymi cechami krajobrazowymi i geologicznymi. Zostały one pogrupowane w pasach rzeźby terenu: pas pobrzeży głównie niziny nadmorskie, pas pojezierzy, Niziny Środkowopolskie oraz pas wyżyn, kotlin i gór.
Na budowę powierzchni Polski miały wpływ geologiczne procesy wewnętrzne i zewnętrzne. Do procesów wewnętrznych należą procesy górotwórcze, lądotwórcze, trzęsienia ziemi i procesy wulkaniczne, natomiast do zewnętrznych zaliczamy m.in.: wietrzenie, erozja, ruchy masowe, akumulację.
Pasowość jest cechą charakterystyczną ukształtowania powierzchni Polski.
Charakterystyczne jest też to, że pasy wyższe, czyli góry, wyżyny, pojezierza rozdzielone są pasami niższymi, czyli nizinami i kotlinami.
W Polsce stanowczo przeważają niziny, ponieważ zajmują ok. 75% całego obszaru.

PAS POBRZEŻY -NIZINY NADMORSKIE
Rzeźba terenu jest tam mało urozmaicona. Na wybrzeżu wydmy porośnięte są lasem, występują piaszczyste plaże oraz klify. Duże obszary pokrywają pola uprawne, a w większych nadmorskich miastach pokaźne powierzchnie stanowi infrastruktura portowa; bardzo duże znaczenie ma turystyka.
Pobrzeże to obszar nizinny lądu, który sąsiaduje z morzem. Styczność z morzem wywiera silny wpływ na klimat pobrzeża oraz ukształtowanie terenu. W okresie letnim na pobrzeżach w ciągu dnia jest chłodniej niż w głębi lądu (wyjątek stanowią pojezierza), ale za to noce są ciepłe. W okresie zimowym zaś morze stopniowo oddaje nagromadzone latem ciepło i ogrzewa sąsiadujące wybrzeże, łagodząc w ten sposób zimowe mrozy. Na polskim pobrzeżu śnieg pada dość rzadko i leży najkrócej w porównaniu z resztą naszego kraju.
Charakterystycznym zjawiskiem pobrzeży jest występowanie wiatru zwanego bryzą. Tworzy się on, gdy ląd w ciągu słonecznego dnia nagrzewa się szybciej niż woda, a od niego nagrzewa się powietrze, które unosi się i tworzy się strefa obniżonego ciśnienia. Nad wodą powietrze dalej jest chłodne i tworzy się strefa podwyższonego ciśnienia. Ruch powietrza z wyżu do niżu powoduje powstanie chłodnego wiatru znad morza w kierunku lądu. Wiatr ten nazywamy bryza dzienną lub morską.
Natomiast w czasie pogodnej, bezchmurnej nocy zachodzi zjawisko odwrotne. W nocy więc wiatr wieje od lądu w kierunku morza i nazywamy go bryzą nocną lub lądową.
Jest to zjawisko zmienne i nie musi zachodzić codziennie. Jeśli na obszarze pobrzeży będą wiały silne wiatry kierunek wiatru może ulec zmianie.
Morze ma bardzo duży wpływ na ukształtowanie wybrzeża. Tam, gdzie brzegi są wysokie, fale morskie niszczą je i tworzą się strome klify. Charakterystyczne dla pobrzeży są też długie, piaszczyste pasy lądu, które nazywamy mierzejami.
Wzdłuż wybrzeży morskich bardzo często rozciągają się plaże. Plaże w naszym kraju są przeważnie szerokie sięgają nawet ponad 100 m i pokryte są drobnym piaskiem, ale mogą być też kamieniste lub błotniste. Podczas jesiennych sztormów zdarza się, że plaże bywają całkowicie zalewane przez fale.
Gdy piasek przeschnie, wiatr zaczyna go przesypywać. Kiedy napotka przeszkodę, np. w postaci roślinności, powstaje piaskowe wzniesienie zwane wydmą. Gdy wiatr dalej przesypuje piasek, wydma zaczyna stopniowo się przesuwać i mówimy wówczas, że mamy do czynienia z wydmą ruchomą.
Nie bez powodu wzdłuż piaszczystych wybrzeży bardzo często sadzone są gęste chaszcze. Ich właśnie zadaniem jest umacnianie brzegów. Korzenie tych roślin przerastają podłoże i sprawiają, że wiatr nie ma, jak rozwiać piasku znajdującego się na plaży.
W pasie pobrzeży polskich wyróżniamy 3 duże regiony.
1. Pobrzeże Szczecińskie
Na Pobrzeżu tym występuje bardzo urozmaicona linia brzegowa, która tworzy liczne cieśniny i zatoki oraz wyspy i półwyspy. Zalew Szczeciński od pełnego morza oddzielają dwie wyspy a są to m.in.: Wolin i Uznam. Wolin uznawana jest za największą wyspę Polski, utworzono na niej nawet Park Narodowy z cenną roślinnością bagienną i leśną oraz zwierzętami np. żubrami, a także możemy podziwiać tam z wysokie klify. Na pobrzeżu Szczecińskim duże znaczenie ma turystyka oraz transport morski związany z portem Szczecin -Świnoujście.
Pobrzeże Szczecińskie obejmuje tereny równinne oraz pagórkowate w pobliżu ujścia Odry wokół Zalewu Szczecińskiego. Do tego pobrzeża należą oprócz wysp Uznam i Wolin, dwa wielkie jeziora Dąbie oraz Miedwie oraz wiele mniejszych.
2. Pobrzeże Koszalińskie
Pobrzeże Koszalińskie to środkowa część pasa północnej Polski. Cechą charakterystyczną tej krainy są piaszczyste plaże, przybrzeżne jeziora m.in. Łebsko, Gardno, Jamno, odcięte od morza mierzejami oraz wysokie ruchome wydmy. Brzegi są tu bardzo zróżnicowane występują zarówno wysokie z klifami, jak i niskie z szerokimi plażami. Największe wydmy ruchome spotykane są w Słowińskim Parku Narodowym zwane wydmami Łebskimi. Wybrzeże morskie w wielu miejscach jest terenem podmokłym, dlatego większe miasta typu Koszalin czy Słupsk powstały kilkanaście kilometrów od morza. Nad samym morzem znajdują się natomiast małe miejscowości turystyczne i rybackie.
3. Pobrzeże Gdańskie
Pobrzeże Gdańskie leży zgodnie z nazwą nad Zatoką Gdańską. Teren ten rozciąga się od przylądka Rozewie aż po granicę z Rosją. Występują tam dwie długie oraz otwarte mierzeje. – Jedna z nich to mierzeja Helska oddzielająca płytką Zatokę Pucką druga zaś Mierzeja Wiślana oddzielająca Zalew Wiślany. W skład Pobrzeża Gdańskiego wchodzą też Żuławy Wiślane jest to obszar delty Wisły, gdzie na urodzajnych glebach bardzo mocno rozwinęło się rolnictwo. Bardzo duży obszar zajmuje Aglomeracja Trójmiasta – Gdańsk, Gdynia, Sopot, która jest obszarem usługowo‑przemysłowym z silnie rozwiniętą funkcją transportową i turystyczną.

PAS POJEZIERZY
Pas pojezierzy charakteryzują pagórkowate i faliste niziny. Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona, tworzy malowniczy krajobraz z wieloma jeziorami, wokół których znajdują się pola i lasy. Jeśli chodzi o gleby to mało jest żyznych gleb, a dużą część obszarów bezleśnych stanowią pastwiska i łąki. Zabudowa wiejska jest znacznie rozproszona, nie ma tu zbyt dużych okręgów przemysłowych, a niewielkie miasta pełnią rolę ośrodków turystycznych. W pazie pojezierzy na skutek działalności lodowca znajdziemy wzgórza morenowe, liczne jeziora oraz głazy narzutowe.
Możemy wyróżnić wspólne cechy pojezierzy m.in.:
-występują tu liczne jeziora o różnym kształcie i głębokości;
– powierzchnia terenu pagórkowata oraz bardzo urozmaicona, występują tu stosunkowo nieduże, wzniesienia przeważnie nieprzekraczające 200 m n.p.m.;
-obecność wielkich kamieni szczególnie głazów narzutowych;
-bardzo liczne torfowiska, które powstały po zarośniętych jeziorach.
Na obszarze Polski wyróżniamy trzy pojezierza.
1.Pojezierze Pomorskie
Pojezierze Pomorskie znajduje się na południe od pasa pobrzeży. Na tym terenie leży ok. 5 tys. jezior, które z reguły są niewielkich rozmiarów. W północnej części Pojezierze Pomorskie jest silnie pofałdowane wzgórzami morenowymi.
Najwyższy punkt całego pasa pojezierzy w Polsce ze szczytem Wieżyca o wysokości 329 m n.p.m. znajduje się na Pojezierzu Kaszubskim. Tereny ten czasami nazywane się Szwajcarią Kaszubską, gdyż ze względu na dużą ilość wzniesień krajobraz przypomina górskie tereny.
Im dalej w głąb kraju, tym teren staje się coraz mniej pofałdowany. Przeważają tam równiny sandrowe i morenowe. Na Pojezierzu Pomorskim może nie ma tak dużych jezior jak na Mazurach, ale jest ich dużo więcej. Spowodowane to jest większym pofałdowaniem terenu i licznie występującymi zagłębieniami. Największe jeziora na Pojezierzu Pomorskim to Drawsko, Wielimie oraz Wdzydze są one nawet 6–7 razy mniejsze niż Jezioro Śniardwy.
Pojezierze Pomorskie jest terenem słabo zagospodarowanym przez człowieka, dlatego tez zachowały się tam duże obszary dzikiej przyrody, m.in.: Puszcza Drawska oraz Bory Tucholskie. Rozwinęła się też turystyka, ale tylko nad niektórymi jeziorami.
Na Pojezierzu Pomorskim część ludności nazywana jest Kaszubami. Większość z nich używa na co dzień języka kaszubskiego, jest on również nauczany w niektórych szkołach na Pomorzu. Co warto zauważyć nawet niektóre tablice informacyjne zawierają opisy w dwóch językach: polskim i kasz