Mniejszości etniczne w Polsce
Zamień czytanie na oglądanie!
i ucz się szybciej!
W Polsce wg wstępnych danych, zgromadzonych poprzez przeprowadzony w 2021 roku Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, żyje 38 179,8 tysięcy osób. Liczba ludności Polski, porównując z danymi z poprzedniego spisu powszechnego, to jest z 2011 roku, zmniejszyła się o 332 000, co stanowi 0,9 procent całości.
Dane statystyczne nie są jeszcze dostępne na moment pisania niniejszego opracowania, dlatego autor bazuje na danych wynikających z poprzedniego spisu powszechnego z 2011 roku.
Mniejszość etniczna to grupa etniczna, która jest osiedlona na terytorium innego narodu. Mniejszość etniczna odróżnia się od ludności, której teren zajmuje, odrębnym pochodzeniem. Posiada także inną kulturę, język i religię. Zazwyczaj mniejszość etniczna dąży do zachowania swojej odrębności. Często jednak ulega procesom asymilacji kulturowej, co wiąże się z przekształceniem rodzimej kultury.
Należy pamiętać, aby odróżnić mniejszość etniczną od mniejszości narodowej. Podstawowa różnica pomiędzy tymi grupami polega na tym, że mniejszość etniczna nie ma oraz nigdy nie miała swojego państwa, które stanowi najwyższy etap rozwoju grupy społecznej.
Wśród mniejszości etnicznych można wyróżnić ich dwa typy. Pierwszy to zwarty. Mniejszość etniczna zwarta to obszerne skupisko ludności, które zamieszkuje zazwyczaj jeden, określony obszar, zajmowany przez tę mniejszość od wielu pokoleń.
Drugi typ to mniejszość etniczna rozproszona. Grupa rozproszona zajmuje tereny, które są od siebie wzajemnie oddalone. Taką grupę określa się mianem diaspory.
Przestrzeganie praw mniejszości etnicznych gwarantuje prawo międzynarodowe. Mniejszość etniczna ma obywatelstwo państwa, na którego terenie zamieszkuje, co wiąże się ze wszystkimi konsekwencjami tego przywileju. Jednak pod względem politycznym oraz administracyjnym nie posiada określonego terytorium. Największymi mniejszościami etnicznymi w Europie są Aromuni, Lapończycy oraz Sinti i Baskowie.
Mniejszości etniczne w Polsce
Mniejszości etniczne w Polsce zamieszkują nasz kraj, lecz się z nim nie identyfikują, to znaczy, że identyfikują się z innym narodem niż naród polski. Polska jest krajem o małym zróżnicowaniu etnicznym, co jednocześnie oznacza, że jest jednorodna kulturowo. Mniejszości narodowe i etniczne mają udział w całości społeczeństwa Polski zaledwie kilkuprocentowy. Polska to państwo europejskie, które mają jeden z najniższych udziałów obcych kultur w narodzie. Prawo do życia grup etnicznych na terenie Polski gwarantuje im prawo polskie. Jest to przede wszystkim Ustawa z 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym reguluje kwestie dotyczące zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości narodowych oraz etnicznych. Ma za zadanie także zagwarantowanie działalności na rzecz zachowania i rozwoju języka regionalnego, integracji obywatelskiej oraz społecznej osób, będących mniejszością narodową bądź etniczną. Ustawa wskazuje również na fakt obowiązku stosowania zasady równego traktowania, niezależnie od pochodzenia etnicznego. Ukazuje także zadania oraz kompetencje, jakie mają organy administracji rządowej oraz jednostki samorządu terytorialnego w kwestii mniejszości etnicznych oraz narodowych.
W rozumieniu ustawy, grupa może być uznana za mniejszość etniczną, gdy:
jest mniej liczna od reszty obywateli Polski,
w widoczny sposób różni się od społeczeństwa polskiego językiem lub kulturą i tradycją,
podejmuje aktywności, by zachować swój język, kulturę albo tradycję,
jest świadoma swojej historycznej wspólnoty etnicznej oraz ją wyraża i chroni,
jest obecna na terytorium państwa polskiego od co najmniej 100 lat, to znaczy jej przodkowie w przeszłości mieszkali w Polsce,
nie czuje tożsamości z narodem zorganizowanym w swoim kraju.
W Polsce wyróżnia się następujące mniejszości etniczne:
karaimską,
łemkowską,
romską,
tatarską.
Co więcej, na obszarze województwa pomorskiego mieszkają Kaszubi, którzy posługują się językiem kaszubskim. Język kaszubski ustawa uznaje za język regionalny.
Do miana grupy, należącej do mniejszości etnicznych w Polsce, chcą także dołączyć Ślązacy i częściowo Kaszubi.
Z kolei do mniejszości narodowych w Polsce zalicza się:
Białorusinów,
Czechów,
Litwinów,
Niemców,
Ormian,
Rosjan,
Słowaków,
Ukraińców,
Żydów.
Za mniejszość narodową uznaje się grupę obywateli, która:
jest mniejsza niż reszta ludności Polski,
różni się w istotny sposób istotny od innych językiem albo kulturą i tradycją,
pragnie zachować swój język, kulturę i tradycję,
jest świadoma swojej historycznej wspólnoty narodowej oraz pragnie ją wyrażać i chronić,
jest obecna na terytorium państwa polskiego od co najmniej 100 lat, to znaczy jej przodkowie w przeszłości mieszkali w Polsce,
czuje wspólnotę z narodem swojego kraju.
Punkt ostatni jest różnicą pomiędzy mniejszością etniczną a narodową.
W dalszej części opracowania zostaną omówione poszczególne mniejszości etniczne Polski.
Karaimi
Karaimi to najmniejsza mniejszość etniczna w Polsce. Karaimi przybyli do Polski w XIII wieku z terenu Krymu. Postanowili osiedlić się na terenie księstwa halicko-wołyńskiego w okolicach Łucka, Halicza oraz Lwowa. Przełom XIII i XIV wieku doprowadził do osiedlenia się dużej grupy Karaimów miejscowości Troki, nieopodal Wilna. Na terytorium, które zajmują współcześnie, trafili po zakończeniu II wojny światowej, jako efekt repatriacji ze wschodnich kresów Rzeczypospolitej Polskiej. Wyniki spisu powszechnego z 2011 roku ukazują, że narodowość karaimską wskazało 313 obywateli polskich. Dane z 2002 roku, czyli roku, w którym także był przeprowadzony Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, mówiły o 43 osobach mniejszości karaimskiej.
Według danych z 2011 roku Karaimi zamieszkiwali w największej ilości województwo mazowieckie. Była to liczba 98 osób. Następnym województwem było województwo łódzkie z liczbą 46 osób oraz województwo dolnośląskie, także 46 osób. Karaimi zamieszkiwali głównie Warszawę i jej okolicę oraz Łódź i Wrocław.
Karaimi posiadają swój język, jednak jego znajomość polscy przedstawiciele zatracili. Jego nauczanie odbywa się tylko w czasie letnich szkół języka karaimskiego, które mają miejsce na Litwie, w Trokach.
Język karaimski przyporządkowany jest do grupy języków turkijskich. Posiada dwie odmiany. Jedną z nich jest odmiana wschodnia, czyli krymska. Drugą jest odmiana zachodnia, czyli polska. Z kolei w typie polskim stosuje się także dwie odmiany – północną oraz południową. Odmiana typu północnego, zwana jest inaczej trocką i jest stosowana na terenach Trok, Wilna i Poniewieża, leżących na Litwie. Odmiana typu południowego nazywana jest też łucko-halicką i była używana w Haliczu i Łucku, położonych w Zachodniej Ukrainie. Współcześnie Karaimi posługują się jedynie dialektem północnym. Dialekty południowy oraz krymski już nie funkcjonują, są wymarłe. Najpierw język karaimski zapisywano za pomocą pisma hebrajskiego. Potem zaczęto stosować cyrylicę, a także alfabet łaciński i są one stosowane do dzisiaj.
Język karaimski nie stanowi języka urzędowego w żadnym z państw. Pełni jedynie funkcję języka mniejszości etnicznych, które zamieszkują Polskę oraz Litwę i Ukrainę. Stosowany jest głównie w życiu religijnym oraz w literaturze i relacjach ze starszymi członkami rodzin.
W Polsce jest blisko 100 osób, które umieją posługiwać się językiem karaimskim. Mieszkają głównie w województwie mazowieckim, pomorskim oraz dolnośląski
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!