Nizina Mazowiecka
Charakterystyka ukształtowania terenu Niziny Mazowieckiej
Niziną nazywamy równinną formę ukształtowania terenu, co oznacza płaską lub pofałdowaną powierzchnię. Na nizinach rzeki są najczęściej wolno płynące i bardzo szerokie. Ponadto większość terenów nizinnych zwykle przeznacza się pod uprawę pól i rolnictwo. Są to także tereny zalesione, najczęściej występują na nizinach lasy iglaste, liściaste i mieszane. Jeśli mówimy o krajobrazie nizinnym, to mamy na myśli teren, którego cechą jest to, że leżący on na wysokości od 0 do 300 m n.p.m. W Polsce niziny dominują i taka forma rzeźby terenu stanowi aż w 91% obszarów (w układzie pionowym).
Pas Nizin Środkowopolskich rozciąga się od pojezierzy i biegnie na południe – zatem niziny występują w części północnej oraz środkowej naszego kraju. Przeważają tu, jak wspomniano, tereny równinne, czyli obszary płaskie. Niziny w Polsce możemy podzielić na pięć dużych regionów: Nizinę Wielkopolską, Nizinę Śląską, Nizinę Mazowiecką, Nizinę Podlaską oraz Polesie Lubelskie.
Od północy Polski pas nizin rozpoczyna się właśnie od pojezierza. Jak odróżnić niziny od pojezierzy? Odpowiedź jest prosta – niziny mają płaską strukturę, są słabiej urozmaicone i dominuje tu krajobraz równinny. Na pojezierzu jest znacznie więcej zagłębień i wzniesień. Przyczyn należy doszukiwać się także w prahistorii, czyli w zlodowaceniach – zmianach klimatycznych o globalnym zasięgu. Warto wiedzieć, że lodowiec na nizinie ustąpił dużo wcześniej, niż na terenie pojezierza. Miało to miejsce na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu, czyli aż 1,87 mln lat temu. Niskie temperatury oraz opady śniegu spowodowały, że powstał ogromny lądolód. W tym przypadku chodzi prawdopodobnie o lądolód skandynawski. Zjawisko dało początek epoce, którą nazwano plejstocenem. Z tej właśnie przyczyny na nizinach występuje wyrównana rzeźba terenu. Kolejne procesy zmian klimatycznych nastąpiły w trzeciorzędzie. Wtedy zmienił się dość istotnie teren nizin, bo obszar zaczął porastać las, co ciekawe – drzewami znanymi z Ameryki Północnej i Azji. Skąd to wiemy? Z analizy pozostałych szczątków roślin, które przenosiły wody rzek, a następnie stały się one podstawą złóż węgla brunatnego. Jego pokłady występują obecnie na terenie dzisiejszego Bełchatowa. Okres plejstocenu przyniósł kolejne znaczne ochłodzenie i doprowadził do wspomnianego zlodowacenia, które nazywane zostało zlodowaceniem podlaskim, ponieważ miało miejsce w części północnej i wschodniej Niziny Mazowieckiej. Kolejne zlodowacenie – przechodzenie lądolodu, jakie nadeszło – nazywane lodowaceniem krakowskim, spowodowało, że objęło ono cały teren nizin. Należy jednak zwrócić uwagę, że ze względu na wcześniejszy proces, czyli zlodowacenie podlaskie, lodowacenie nachodziło na siebie, czyli lądolód w kolejnych lodowaceniach przechodził już na płaskiej powierzchni Niziny Mazowieckiej, pozostawiając po drodze osady morenowe. Lądolód wciąż się nasuwał na obszar środkowopolski, co z oczywistych względów powodowało różnicowanie się rzeźby terenu. Z tego powodu na północy Niziny Mazowieckiej występują wysoczyzny dochodzące do wysokości 200 m n.p.m. i są one właśnie efektem młodszych zlodowaceń środkowopolskich. Południowa część obszaru między Wyżyną Małopolską, a nizinami także cechuje zróżnicowana rzeźba terenu, czego powodów także należy dopatrywać się we wcześniej opisanych procesach zlodowaceń. Występują wzniesienia o rozmiarach około 280 m n.p.m. na terenie dzisiejszego województwa łódzkiego, a także w okolicach Łodzi, Piotrkowa Trybunalskiego oraz Rawy Mazowieckiej.
W obrębie Niziny Mazowieckiej możemy wyróżnić kilka mniejszych regionów:
1. Nizina Północnomazowiecka, obejmuje Wysoczyznę Płońską, Wzniesienie Mławskie, Równinę Raciąską, Wysoczyznę Ciechanowską, Dolinę Dolnej Narwi, Dolinę Dolnego Bugu oraz Wzgórze Czerwonego Boru.
2. Nizina Środkowomazowiecka, obejmuje ona następujące tereny: Kotlinę Warszawską, Dolinę Środkowej Wisły, Równinę Kutnowską i Równinę Łowicko-Błońską, Warszawską, Garwolińską oraz Wołomińską.
3. Wzniesienia Południowomazowieckie – ten teren dotyczy: Wysoczyzny Bełchatowskiej, Wzniesienia Łódzkiego, Wysoczyzny Rawskiej i Wysoczyzny Siedleckiej.
Jak zostało podkreślone, na terenie nizinnym przeważają równiny denudacyjne i akumulacyjne, czyli pozostałości po zlodowaceniu środkowopolskim (ozy, kemy, moreny czołowe). Dominuje powierzchnia form pylastych oraz zwietrzelin polodowcowych i młodszych osadów stokowych. Wśród cech Niziny Mazowieckiej warto wspomnieć o tym, że jest dobrze nawodniona ze względu na rozbudowaną sieć rzek. Ta największa w pasie Nizin Środkowopolskich nizina położona jest w środkowo-wschodniej Polsce u zbiegi Wisły i Narwi. Obszar niziny jest w wielu miejscach pocięty szeroką doliną rzeki Wisła i jej licznymi dopływami, jak: Wkra, Pilica, Bzura, Narew i Warta.
W samym sercu Niziny Mazowieckiej leży Kotlina Warszawska, położona w Warszawie. Kotliną nazywamy terenem położony nieco niżej – wklęsła forma terenu i jest ona ze wszystkich stron otoczona wzniesieniami. Powstają one w wyniku ruchów górotwórczych ziemi.
Kotlina Warszawska jest najniżej położonym punktem Niziny Mazowieckiej.
Warto wspomnieć, że Nizina Mazowiecka nie ma stałych i określonych granic, są one nieczytelne.
Aglomeracje miejskie – cecha współczesnego krajobrazu Niziny Mazowieckiej
Nizinę Mazowiecką cechuje ogromna kontrastowość. Z jednej strony występuje bujna roślinność, rozwija się rolnictwo, a z drugiej – mamy przemysłowe miasta i ich szybki rozwój. Aglomeracja warszawska jest największym skupiskiem miejskim na opisywanej niziny, bo liczącym aż 2,2, mln ludności. Warszawa jest miastem, które jest tak zagęszczone, ponieważ pełni funkcję centralną. W stolicy mieszka aż 1 mln 706 tys. osób, a w Łodzi (drugie największe miasto na Nizinie Mazowieckiej) to jedynie 706 tysięcy. Aglomeracje: warszawska oraz łódzka bezustannie się rozwijają. Miasta oferują ludziom zatrudnienie, są także ważnymi ośrodkami akademickimi, w których studiują młodzi ludzie (Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Łódzki). Ponadto w stolicy jest najniższe bezrobocie, co powoduje bezustanny napływ ludności z różnych obszarów Polski w poszukiwaniu lepszego życia i zarobku.
Cechą krajobrazu Warszawy jest skarpa wiślana. Jej wysokość to 6 – 25 m i stanowi krawędź erozyjną Równiny Warszawskiej. Skarpa znajduje się na lewym brzegu, a z północnej strony przechodzi w pobliżu Wisły. Z kolei na południu odchodzi od rzeki. Wspomniane 25 m osiąga w centralnej części miasta i jest to pomiędzy Belwederem a Kościołem św. Anny. Oczywiście to nie wszystkie wzgórza w Warszawie, jest ich dużo więcej. Wśród nich najwyższe wzniesienia, to: 121 m – Kopiec Powstania Warszawskiego, 152 m – Góra Szczęśliwicka, 108 m Kopa Cwila i kopiec, który jest wytworem naszej cywilizacji – Góra Śmieciowa 144 m oraz hałda na Siekierkach, która została usypana z odpadów z Elektrowni Siekierki. Z kolei najniższym punktem jest brzeg Wisły w Jabłonnej i wynosi 75,6 m.
Łódź to druga, pod względem wielkości aglomeracja miejska na Nizinie Mazowieckiej. Położone jest na Wysoczyźnie Łaskiej i na Wzniesieniach Łódzkich. Leży ona na wysokości 162,6 m n.p.m. – to okolice oczyszczalni ścieków do 284,1 m n.p.m. – w okolicach ulicy Kasprowicza. Ciekawe jest to, że przez Łódź przepływa aż 19 rzek i strumieni (Ner, Łódka, Bałutka, Gadka, Jesień, Karolewka, Olechówka, Augustówka i inne), ale nie są one zbyt duże czy widoczne.
W Warszawie i Łodzi najprężniej rozwija się jedna z najważniejszych gałęzi gospodarki – przemysł. Są one dobrze skomunikowane. Na terenie niziny mamy także inne miasta, w których prosperują duże zakłady pracy i rozwija się przemysł: Bełchatów, Płock, Kozienice, Ostrołęka, Mława, Grójec i Radom.
Rolnictwo na Nizinie Mazowieckiej
Ziemie na terenie Mazowsza nie są zbyt urodzajne, ale równinne ukształtowanie terenu sprzyja uprawie rolnej. Zatem o rozwoju rolnictwa na tym terenie decydują inne warunki niż urodzajne gleby – to warunki pozaprzyrodnicze. W przeważającej części występują obszary wyspecjalizowane w rolnictwie. Obsz
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!