Rolnictwo

Rolnictwem nazywany jest jeden z sektorów gospodarki, obejmujący przede wszystkim uprawę roślin, a także chów i hodowlę zwierząt gospodarskich. Rozwój rolnictwa uzależniony jest od różnych czynników:- bezpośrednio związanych z naturą czynników przyrodniczych,
– uzależnionych od działalności ludzkiej czynników pozaprzyrodniczych.CZYNNIKI PRZYRODNICZEDo czynników przyrodniczych zaliczane są:- klimat,
– warunki wodne,
– ukształtowanie terenu,
– żyzność gleby.KlimatKlimat ma niezwykle istotne znaczenie dla długości okresu wegetacyjnego (czyli rocznej liczby dni, w których dobowa temperatura powietrza utrzymuje się na poziomie powyżej pięciu stopni Celsjusza, umożliwiając wzrost i rozwój roślinom na danym obszarze). Jego długość jest zróżnicowana. Wynosi od półtora miesiąca w strefie klimatów okołobiegunowych oraz na obszarze tundry do nawet dwunastu miesięcy w strefie międzyzwrotnikowej. Ważną rolę odgrywa również wielkość opadów atmosferycznych. Najlepsze warunki do rozwoju rolnictwa występują tam, gdzie nie jest zbyt gorąco, a jednocześnie wystarczająco wilgotno. Takie warunki klimatyczne występują w klimacie umiarkowanym ciepłym, klimacie podzwrotnikowym oraz zwrotnikowym wilgotnym.Warunki wodneNa warunki wodne składają się głębokość zalegania wód podziemnym oraz dostęp do wód powierzchniowych. Czynnik ten ma szczególnie ważne znaczenie w miejscach, gdzie występuje okresowa susza. Dostęp do wód podziemnych i powierzchniowych umożliwia nawadnianie pól uprawnych, a co za tym idzie – sprzyja rozwojowi produkcji rolnej.Ukształtowanie terenuDla rozwoju sektora rolnictwa najbardziej korzystne są tereny o równinnej lub lekko nachylonej rzeźbie terenu. Obszary o zróżnicowanej (wyżynnej lub górskiej) powierzchni są dużo trudniejsze w uprawie, a koszty produkcji rolnej – bardzo wysokie. Ponadto gleby na tego typu terenach narażone są na erozję.Żyzność glebyŻyzność gleby (czyli zdolność gleby do dostarczania roślinom wody, składników pokarmowych i powietrza) należy do jednych z ważniejszych czynników przyrodniczych wpływających na rozwój rolnictwa. Najbardziej korzystne warunki do uprawy można spotkać w miejscach występowania najżyźniejszych gleb, to znaczy: czarnoziemów, mad oraz gleb płowych, gleb bielicowych i kasztanowych. Na obszarach, na których występują gleby bielicowe, pustynne oraz tundrowe prowadzenie działalności rolniczej jest natomiast znacznie utrudnione.CZYNNIKI POZAPRZYRODNICZEWśród czynników pozaprzyrodniczych wpływających na rozwój rolnictwa wyróżniamy:- poziom rozwoju społeczno-gospodarczego,
– poziom kultury rolnej,
– czynniki polityczne,
– strukturę agrarną,
– zasoby pracy.Rozwój społeczno-gospodarczyUdział w gospodarce państwowej poszczególnych sektorów gospodarki jest niesamowicie istotny dla rolnictwa. Wysoki poziom rozwoju przemysłu umożliwia rolnikom wykorzystywanie podczas upraw coraz nowocześniejszych maszyn rolniczych, co prowadzi do zwiększenia produkcji.Natomiast duży udział usług w gospodarce ułatwia rolnikom dostęp na przykład do uzyskania profesjonalnych porad od doradców finansowych, a także do różnego typu szkoleń oraz wsparcia przy wprowadzaniu innowacyjnych upraw czy wydajniejszych gatunków lub ras zwierząt gospodarskich.Poziom kultury rolnejPoziom kultury rolnej jest bezpośrednio związany z wykształceniem rolników oraz posiadanymi przez nich umiejętnościami. Stosowanie przez rolników nowoczesnych metod uprawy roślin oraz chowu zwierząt, a także ich wydajniejszych odmian, korzystanie ze środków ochrony roślin i postępowych maszyn rolniczych świadczą o wysokim poziomie tego czynnika.Czynniki polityczneDo politycznych czynników pozaprzyrodniczych należą między innymi sytuacja panująca na rynkach międzynarodowych (to jest na przykład: kursy walut, ceny płodów rolnych czy umowy handlowe), a także polityka rolna państwa (skupowanie zbiorów przez państwo czy wprowadzanie ich minimalnych cen).Struktura agrarnaW gospodarce mogą występować dwie odmiany struktury agrarnej: struktura wielkościowa oraz struktura własnościowa. Z zasady wyższe dochody są osiągane przez większe gospodarstwa niż te mniejsze, a także te, które stanowią własność prywatną, a nie państwową. We własnych gospodarstwach rolnicy są bardziej zaangażowani w prowadzoną działalność i chętniej wprowadzają modyfikacje dotyczące rodzaju uprawianych roślin oraz hodowanych zwierząt. Ponadto prowadząc osobistą działalność, poszukują skutecznych, nowoczesnych, sposobów gospodarowania.Zasoby pracyWpływ na rozwój rolnictwa mają również zasoby pracy, a w szczególności liczba posiadanych pracowników. Szczególnie ważną rolę odgrywają w krajach słabo rozwiniętych gospodarczo, gdzie prowadzone są uprawy wymagające dużych nakładów pracy (na przykład uprawy ryżu lub bawełny). W miejscach, gdzie większość prac wykonują różne maszyny, wystarczający jest niewielki poziom zatrudnienia.PODSTAWOWE FORMY UŻYTKOWANIA ZIEMIIstnieją trzy podstawowe formy użytkowania ziemi:- użytki rolne,
– lasy,
– pozostałe grunty, do których zaliczamy między innymi obszary zabudowane i drogi, a także nieużytki.W państwach o niskim poziomie rozwoju gospodarczego udział użytków rolnych (szczególnie pastwisk) wzrasta dzięki zagospodarowywaniu tak zwanych nieużytków (na przykład półpustyń). Natomiast w krajach wysoko rozwiniętych udział użytków rolnych ulega zmniejszeniu, w związku z dużym zapotrzebowaniem na tereny, które mają być przeznaczone pod zabudowę mieszkalną oraz przemysłową, a także infrastrukturę transportową (między innymi drogi, autostrady).Tereny rolnicze (użytki rolne)Tereny rolnicze (tak zwane użytki rolne) zajmują około trzydziestu siedmiu procent powierzchni lądów. Zaliczane są do nich:- grunty orne (czyli pola uprawne),
– użytki trwałe (są to wszelkie plantacje roślin wieloletnich, takie jak sady czy winnice),
– użytki zielone (łąki i pastwiska).Grunty orne wraz z użytkami zielonymi mają największy udział spośród wszystkich użytków rolnych. Użytki trwałe stanowią natomiast najmniejszą, znikomą ich część.ROŚLINY UPRAWNESkoro wiemy już, czym zajmuje się rolnictwo i jakie czynniki mają na nie wpływ, a także jaka jest struktura gruntów na Ziemi, powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytania: Jakie rośliny są uprawiane przez rolników? Od czego zależy rozmieszczenie ich upraw na naszej planecie?Rośliny uprawne, których obecnie na świecie funkcjonuje około trzystu gatunków, ze względu na ich cechy biologiczne oraz wykorzystanie dzieli się na sześć głównych grup:1. zboża (należą do nich takie rośliny, jak: pszenica, kukurydza, żyto, owies, jęczmień, owies, sorgo, proso czy ryż),
2. rośliny przemysłowe, które dzielą się na:- cukrodajne (burak cukrowy i trzcina cukrowa),
– włóknodajne (bawełna, len, konopie siewne, agawa sizalowa, juta),
– oleiste (rzepak, oliwka, soja, palma olejowa oraz palma kokosowa),    3. rośliny bulwiaste i korzeniowe (na przykład ziemniak, maniok, batat),    4. rośliny strączkowe (fasola, soja, groch, bób),         5. warzywa i owoce (marchew, cebula, jabłonie, banany, pomarańcze, śliwy, cytryny czy kapusta),       6.  używki (herbata, kawowiec, kakaowiec, tytoń).ROZMIESZCZENIE UPRAWO rozmieszczeniu upraw na świecie decydują przede wszystkim trzy podstawowe czynniki:- warunki klimatyczne,
– żyzność gleb,
– zapotrzebowanie na określone rośliny uprawne.Każdy gatunek roślin ma własne wymagania dotyczące klimatu. Poszczególne z nich występują i są uprawiane na obszarach, gdzie panuje odpowiednia do ich rozwoju temperatura powietrza oraz wystarczająca ilość opadów i długość okresu wegetacyjnego.Żyzność i rodzaj gleb, na których są uprawiane, również ma ogromne znaczenie. Dlatego też na mało żyznych glebach uprawiane są rośliny o niewielkich wymaganiach, takie jak ziemniaki, a na najżyźniejszych – rośliny, których rozwój jest możliwy wyłącznie w takich warunkach (między innymi pszenica).Zapotrzebowanie na określone rośliny na danym obszarze równie�