TatrzaĆski Park Narodowy
ZamieĆ czytanie na oglÄ danie!
TatrzaĆski Park Narodowy jest jednym z dwudziestu trzech ParkĂłw Narodowych w Polsce (obok BabiogĂłrskiego PN, BiaĆowieskiego PN, BiebrzaĆskiego PN, Bieszczadzkiego PN, Bory Tucholskie, DrawieĆskiego PN, GorczaĆskiego PN, GĂłr StoĆowych, Kampinoskiego PN, Karkonoskiego PN, Magurskiego PN, NarwiaĆskiego PN, Ojcowskiego PN, PieniĆskiego PN, Poleskiego PN, RoztoczaĆskiego PN, SĆowiĆskiego PN, ĆwiÄtokrzyskiego PN, UjĆcie Warty, Wielkopolskiego PN, Wigierskiego PN i WoliĆskiego PN). ZostaĆ utworzony 1 stycznia 1955 roku zgodnie z rozporzÄ
dzeniem Rady MinistrĂłw z dnia 30 paĆșdziernika 1954 roku. JuĆŒ od pierwszego momentu, gdy czĆowiek wkroczyĆ w Tatry, przyroda zaczÄĆa ulegaÄ zniszczeniu. PoczÄ
tkowo negatywny wpĆyw ludzi byĆ niewielki, jednak z czasem zaczÄ
Ć siÄ mocno dawaÄ przyrodzie we znaki. W XIX i XX wieku przyroda Tatr ulegĆa znacznemu zniszczeniu w wyniku eksploatacji czĆowieka. WĆrĂłd najbardziej zagraĆŒajÄ
cych czynnikĂłw wpĆywajÄ
cych na przyrodÄ Tatr naleĆŒy wymieniÄ:
– przemysĆ â budowanie drĂłg dojazdowych, urbanizacja rĂłĆŒnych obszarĂłw Tatr, niszczenie i wycinka lasĂłw. Na potrzeby hutnictwa ĆŒelaza i gĂłrnictwa (Dolina KoĆcieliska, KuĆŒnica) prawie caĆkowicie usuniÄto dolnoreglowe bukowe lasy (gdyĆŒ huty opalano drewnem)
– wypasanie zwierzÄ
t / pasterstwo â dokonaĆo znacznych zmian w krajobrazie Tatr, powstaĆy polany reglowe w miejscu wyciÄtych lasĂłw, hale wystÄpujÄ
ce naturalnie zaczÄĆy siÄ powiÄkszaÄ, wycinano kosodrzewinÄ. ObniĆŒyĆa siÄ gĂłrna granica lasu, co zwiÄkszyĆo zagroĆŒenie lawinami, zwiÄkszyĆa siÄ erozja powierzchni gleby.
– leĆna gospodarka (rabunkowa) â eliminacja pewnych gatunkĂłw drzew np. buka, jodĆy i sztuczne nasadzenia Ćwierkiem, wprowadzanie obcych gatunkĂłw.
– gospodarka Ćowiecka â zabijanie przez kĆusownikĂłw ĆwistakĂłw i kozic, krzyĆŒowanie jelenia karpackiego z innymi rasami tego gatunku, ktĂłre sprowadzano z Azji, Ameryki PĂłĆnocnej. WysokogĂłrskie jeziora zarybiano â pstrÄ
giem ĆșrĂłdlanym (zniszczyĆ on doszczÄtnie faunÄ skorupiakĂłw).
NaleĆŒy wspomnieÄ, ĆŒe Tatry to jedyne w Polsce gĂłry o charakterze alpejskim, tylko tam ĆŒyjÄ
w Polsce Ćwistaki i kozice. Ć»aden z pozostaĆych parkĂłw narodowych nie posiada tak charakterystycznej flory. W Tatrach odnajdziemy okoĆo dwustu gatunkĂłw roĆlin naczyniowych, tylko w Tatrach moĆŒna zaobserwowaÄ ich wystÄpowanie. Pod koniec XIX wieku podjÄto decyzjÄ o ochronie tego unikatowego miejsca i zwiÄ
zanej z niÄ
flory i fauny.
W 1868 roku Wysoki Sejm Galicyjski uchwaliĆ ustawÄ, ktĂłra zabraniaĆa poĆowu, zabijania i sprzedaĆŒy alpejskich zwierzÄ
t, ktĂłre byĆy charakterystyczne dla regionu Tatr, czyli Ćwistaka i dzikich kĂłz (kozic). ByĆa to pierwsza tego typu ustawa w Europie. Aby jÄ
egzekwowaÄ powoĆano specjalnÄ
straĆŒ myĆliwskÄ
, do ktĂłrej zaproszono byĆych kĆusownikĂłw: Macieja SieczkÄ i JÄdrzeja Wali. Obaj panowie porzucili kĆusownictwo i chcieli chroniÄ zagroĆŒonÄ
tatrzaĆskÄ
przyrodÄ. W 1873 utworzono Towarzystwo TatrzaĆskie, ktĂłre rozszerzyĆo ochronÄ gatunkowÄ
(do tej pory Ćwistak, kozica) na cisa, limbÄ i szarotkÄ alpejskÄ
. Na polecenie Towarzystwa TatrzaĆskiego powoĆano rĂłwnieĆŒ Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich. Organizacja od razu rozpoczÄĆa zbiĂłrkÄ pieniÄdzy, aby wykupiÄ z prywatnych rÄ
k Tatr i stworzenie w tym miejscu TatrzaĆskiego Parku Narodowego. DziÄki tej inicjatywie wykupiono ponad 1000 hektarĂłw. Jednak rozpoczÄcie tworzenia parku narodowego zahamowali przedsiÄbiorcy, ktĂłrzy chcieli w tamtych regionach, jak interesujÄ
cych krajobrazowo, rozwijaÄ turystycznÄ
infrastrukturÄ â budowaÄ hotele, schroniska, wyciÄ
gi narciarskie. Jednak mimo tego protestu dnia 26 czerwca 1939 utworzono jednostkÄ organizacyjnÄ
LasĂłw PaĆstwowych, ktĂłrÄ
nazwano Parkiem Przyrody w Tatrach. Jednostka powstaĆa, aby chroniÄ tatrzaĆskÄ
florÄ i faunÄ oraz wszystkie formy przyrody, ktĂłre mogÄ
byÄ waĆŒne przez wzglÄ
d na walory naukowe, historyczne, pamiÄ
tkowe i estetyczne. Po zakoĆczeniu II wojny Ćwiatowej starania o utworzenie tatrzaĆskiego parku narodowego kontynuowano. PrzejÄto wĆasnoĆÄ rodziny UznaĆskich, ktĂłra obejmowaĆa ponad poĆowÄ terytorium Tatr. W 1947 roku Minister leĆnictwa utworzyĆ obszar ochronny i nazwaĆ go TatrzaĆskim Parkiem Narodowym. W 1948 roku na terenach wykupionych jeszcze przed II wojnÄ
ĆwiatowÄ
przez Skarb PaĆstwa, w gĂłrnej czÄĆci Doliny KoĆcieliskiej utworzono rezerwat ĆcisĆy i nazwano go rezerwatem przyrody Tomanowa-Sreczyny. W koĆcu w roku 1954 utworzono TatrzaĆski Park Narodowy, do ktĂłrego wĆÄ
czono WspĂłlnotÄ LeĆnÄ
Uprawnionych OĆmiu Wsi (w tym dolinÄ ChochoĆowskÄ
i Lejowa). Tatry Polskie musiaĆy czekaÄ szeĆÄ lat dĆuĆŒej niĆŒ Tatry SĆowackie na utworzenie parku narodowego na ich obszarze. Otulina na Podhalu i caĆy obszar gĂłrski zostaĆy objÄte ochronÄ
parkowÄ
. Gdy w 1954 roku tworzono park narodowy, Tatry byĆy znaczÄ
co zniszczone, drzewostan byĆ w bardzo zĆym stanie, a liczebnoĆÄ dzikich ssakĂłw byĆa najniĆŒsza w historii.
TatrzaĆski Park Narodowy obejmuje caĆe terytorium Tatr oraz czÄĆÄ PogĂłrza BukowiĆskiego i Rowu PodtatrzaĆskiego (obszary przylegajÄ
ce do parku, enklawy w tym WyskĂłwki, HerendÄ, BagiĂłw BĂłr i PolanÄ RogoĆșniczaĆskÄ
). NajwyĆŒszym punktem sÄ
oczywiĆcie Rysy â 2499metrĂłw, najniĆŒszym punktem jest dolina PoroĆca, ktĂłra w okolicach KroĆnych HamrĂłw dochodzi do wysokoĆci 773metrĂłw, tak wiÄc rĂłĆŒnica wysokoĆci pomiÄdzy najwyĆŒszym a najniĆŒszym punktem wynosi 1730 metrĂłw.
Gdy powstaĆ park, w dalszym ciÄ
gu wĆasnoĆÄ prywatna pasterzy obejmujÄ
cÄ
hale tatrzaĆskie pozostawaĆa sporym problemem. GĂłrale wypasali na halach zbyt duĆŒÄ
iloĆÄ owiec. ZwierzÄta zadeptywaĆy hale. Mimo drastycznych hal, gĂłrale decydowali siÄ rĂłwnieĆŒ na wypas owiec w pobliskich lasach, owce niszczyĆy runo i kosodrzewinÄ. W zwiÄ
zku z tym, ĆŒe gĂłrale nie chcieli zmieniÄ swoich przyzwyczajeĆ, to 8 grudnia 1960 roku Rada MinistrĂłw nakazaĆa przymusowy wykup bÄ
dĆș wymianÄ na inne tereny wszystkich prywatnych wĆasnoĆci w Tatrach. Wykup i wymianÄ przeprowadzono w czasie 4 lat, od 1860 â 64 roku. Wtedy teĆŒ zniesiono serwituty. Aktualnie blisko 85 procent terenu TatrzaĆskiego Parku Narodowego jest wĆasnoĆciÄ
parku, a okoĆo 1000 hektarĂłw naleĆŒy do PTTK. PozostaĆa czÄĆÄ okoĆo 2200 hektarĂłw naleĆŒy do WspĂłlnoty LeĆnej Uprawnionych OĆmiu Wsi. W 1981 roku gĂłrale po wieloletnich prĂłbach, odzyskali czÄĆÄ swojej wĆasnoĆci i tam prowadzÄ
dziaĆalnoĆÄ gospodarczÄ
. Jednak dziaĆalnoĆÄ musi pozostawaÄ pod kontrolÄ
parku. W parku nadal istnieje niewielka prywatna wĆasnoĆÄ, jednak w miarÄ moĆŒliwoĆci i chÄci wĆaĆcicieli terenĂłw prywatnych, park prĂłbuje wykupowaÄ te tereny.
Tatry to duĆŒe rĂłĆŒnice wysokoĆci wzniesieĆ, klimat piÄtrowy, charakterystyczny skĆad flory i fauny to wszystko wpĆywa na wysokogĂłrski charakter gĂłr. Powierzchnia Tatr oscyluje w granicach 785 kilometrĂłw kwadratowych z czego jedynie 175 kilometrĂłw kwadratowych to czÄĆÄ Tatr Polskich, pozostaĆa czÄĆÄ przypada na SĆowackie Tatry. W Tatrach ma swoje ĆșrĂłdĆa wiele rzek, ktĂłre naleĆŒÄ
do zlewiska BaĆtyku. Z kolei rzeki ktĂłre rozpoczynajÄ
swĂłj bieg w Tatrach SĆowackich wpadajÄ
do Morza Czarnego lub Morza BaĆtyckiego.
Tatry dzielÄ
siÄ na: Wysokie, Zachodnie i Bielskie (wystÄpujÄ
tylko SĆowackiej czÄĆci Tatr). ZaliczajÄ
siÄ do gĂłr orogenezy alpejskiej. Ich podstawÄ
sÄ
skaĆy krystaliczne w przewadze granit, w niektĂłrych miejscach pokryte wapieniem i dolomitem. PosiadajÄ
liczne jaskinie i inne krasowe zjawiska, ktĂłre sÄ
nie lada gratkÄ
dla grotoĆazĂłw.
Tatry majÄ
niepowtarzalny klimat. Ich roĆlinnoĆÄ charakteryzuje siÄ piÄtrowoĆciÄ
: piÄtro najniĆŒsze (inaczej piÄtro regla dolnego) charakteryzuje wystÄpowanie lasĂłw bukowych, Ćwierkowych i jodĆowych. Regiel gĂłrny porasta wyĆÄ
cznie bĂłr Ćwierkowy, rzadko reliktowy bĂł
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytaÄ dalej, podaj adres e-mail!SprawdĆș rĂłwnieĆŒ:
Dodaj komentarz jako pierwszy!