Trzęsienia ziemi

Trzęsienie ziemi
Najważniejsze informacje.
Trzęsienie ziemi to zjawisko zachodzące wskutek gwałtownego rozładowania naprężenia w głąb skorupy ziemskiej powodujące ruch warstw skalnych. Dokładnie mówiąc, jest to zaburzenie równowagi we wnętrzu Ziemi.
Biorąc pod uwagę trzęsienie tektoniczne, zjawisko to rozchodzi się wzdłuż uskoku. Niektóre z nich zachodzą także jako efekty wybuchów wulkanów, obrywów skalnych czy zapadaniem się jaskiń.
Naprężenia najczęściej gromadzą się wskutek przejściowego zablokowania ruchu skał właśnie wzdłuż tego uskoku. W związku z tym uwalniana zostaje energia, która w części przypadków przybiera postać fal sejsmicznych. Niektóre z tych fal znajdują swoje ujście na powierzchni Ziemi, występując w postaci niosących zniszczenie falach powierzchniowych. Reszta energii przemienia się w ciepło bądź w deformacje skalne.
Nauka, która zajmuje się badaniem trzęsień ziemi, nazywa się sejsmologią.
Niektóre z trzęsień zakresem swoich zniszczeń doprowadzają do ogromnych katastrof ekologicznych.
Informacje.
Ognisko trzęsienia ziemi to miejsce znajdujące się we wnętrzu Ziemi, gdzie swoje epicentrum ma proces wydzielania się energii nagromadzonej na linii uskoku. Ogniska nie występują na jednakowych głębokościach, zazwyczaj są one różnie rozłożone pod powierzchnią Ziemi.
Z tego względu rozróżnia się 3 typy trzęsień ziemi:
Trzęsienie ziemi płytkie, którego ognisko trzęsienia przypada na głębokości maksymalnie do 70 km pod powierzchnią ziemi (jest to około 85% wszystkich trzęsień występujących na Ziemi)

Trzęsienie ziemi pośrednie, którego ognisko oscyluje na głębokości od 70 do 300 km pod powierzchnią ziemi (jest to około 12% wszystkich trzęsień występujących na Ziemi).

Trzęsienie ziemi głębokie, którego ognisko trzęsienia znajduje się na głębokości od 300 do 700 km pod powierzchnią ziemi (jest to około 3% wszystkich trzęsień występujących na Ziemi).

W najbliższym otoczeniu ogniska trzęsienia znajduje się hipocentrum, czyli punkt, z którego (hipotetycznie) rozchodzą się fale sejsmiczne.
Epicentrum to natomiast miejsce przypadające na powierzchni ziemi, znajdujące się bezpośrednio nad hipocentrum. Jest to punkt, w którym fale sejsmiczne wychodzące z ogniska trzęsienia ziemi (dążą we wszystkich kierunkach) najszybciej docierają na powierzchnię. Epicentrum to miejsce, gdzie zazwyczaj występuje największa fala zniszczeń, wprawiająca podłożę w największe wibracje.
Zjawiska trzęsień ziemi najczęściej można zaobserwować przy granicach płyt litosfery, jednak zdarzają się też takie występujące daleko od tych granic, zwane trzęsieniami ziemi śródpłytowymi.
Mianem stref sejsmicznych określane są miejsca, gdzie stosunkowo często występują trzęsienia ziemi, natomiast nazwa – strefa asejsmiczna – określa te miejsca, gdzie nie występują wcale bądź są to bardzo nieliczne przypadki.
Strefy pensejsmiczne to tereny, gdzie silne wstrząsy występują dość rzadko.
Siła, wielkość procesu zachodzącego w ognisku trzęsienia ziemi określana jest za pomocą skali Richtera, zwaną także skalą magnitud, która ustalana jest na podstawie zapisów dokonanych przez sejsmografy.
Sejsmometr to przyrząd rejestrujący trzęsienia ziemi.
Sejsmogram to zapis wstrząsu.
Sejsmografy działają ciągle, rejestrując nawet najmniejsze drgania podłoża, jednocześnie udowadniając nieustający ruch płyt tektonicznych. Rzadko się zdarza, by linia utrwalona na sejsmogramie była w idealnej linii poziomej.
Magnituda to stosowany w pomiarach wielkości trzęsień ziemi pomiar wprowadzony przez C. Richtera już w 1935 roku. Definiowana była poprzez logarytm amplitudy największych drgań podłoża położonych w odległości 100 kilometrów od epicentrum. Obecnie jest określana poprzez wykorzystanie danych z zapisów takich jak: częstotliwość fali sprężystej, amplitudy drgań cząstek gruntu, głębokości ogniska czy odległości od epicentrum.
Skala Richtera
– Magnituda poniżej 2.0 powoduje, że wstrząsy, które występuję są niewyczuwalne ani przez sejsmograf, a tym bardziej przez człowieka. Występuje ich w przybliżeniu 3 mln rocznie
– Magnituda w przedziale 2.0 – 3.4 powoduje, że wstrząsy zaczynają być rejestrowane przez sejsmograf, ale wciąż są nieodczuwalne dla człowieka. Występuje ich około 800 tysięcy rocznie.
– Magnituda w przedziale 3.5- 4.2 powoduje małe wstrząsy, które bywają odczuwalne jedynie przez niektóre osoby. Występuje ich około 30 tysięcy rocznie.
– Magnituda 4.3- 4.8 powoduje, że wstrząsy są już odczuwalne przez większość osób. Nie powodują większych szkód. Występuje ich około 5 tysięcy rocznie.
– Magnituda w przedziale 4.9- 5.4 powoduje, że wstrząsy są bardzo odczuwalne, jednak nie niosą one za sobą wielkich szkód. Występuje ich około 1 500 rocznie.
– Magnituda w przedziale 5.5- 6.1 powodują umiarkowane wstrząsy. Występują już większe zniszczenia, w szczególności budynków. Jest ich około pół tysiąca na rok.
– Magnituda w przedziale 6.2- 6.9 powodują większe wstrząsy o poważniejszych w skutkach zniszczeniach. Jest ich około 100 na rok.
– Magnituda w przedziale 7.0- 7.3 wstrząsy są potężne, podobnie jak zniszczenia. Są rzadkie, występują jedynie około 15 razy w ciągu roku.
– Magnituda w przedziale 7.4- 8.0. Wstrząsy powodują ogromne zniszczenia, zdarzają się średnio 4 razy do roku.
– Magnituda w przedziale 8.1 – 8.9. Wstrząsy powodują ogromne zniszczenia doprowadzając do katastrofalnych skutków dla ludzi i krajów. Bardzo rzadkie, mogę się trafić raz w do roku.
– Wstrząsy z magnitudą powyżej 9 zdarzają się bardzo rzadko (średnio raz na 20 lat) ale zniszczenia, które powodują są katastrofalne. Mogą zburzyć miasta o wielkości kilkunastu tysięcy kilometrów kwadratowych.
Intensywność zachodzącego procesu trzęsienia ziemi występującego w określonym miejscu przypadającym na powierzchni Ziemi określa się za pomocą skali makrosejsmicznej. Skala intensywności zależy od szkód, skutków, jakie dane trzęsienie spowodowało w określonym miejscu.
Najsilniejszymi trzęsieniami ziemi są te, które powstają wskutek ruchu płyt litosfery zwane trzęsieniami tektonicznymi. Przemieszczające się płyty powodują, że wzrasta powolna, sprężysta deformacja warstw skalnych, które po osiągnięciu momentu krytycznego, objawiają się gwałtownym ruchem objawiającym się jako owo trzęsienie ziemi. Siłę tarcia w tym przypadku mogą zmniejszyć jedynie procesy związane z tworzeniem się, ruchem bądź zanikiem szczelin, jak i obecność różnych płynów, w tym wody.
Rodzaje trzęsień ziemi:
Trzęsienia tektoniczne występujące wskutek przesuwania się skał wzdłuż uskoku zazwyczaj związanych z ruchami płyt tektonicznych. Uskok często stanowi granice stykania się dwóch płyt tektonicznych. Takie trzęsienia mogą także występować w dalekiej odległości od granic płyt litosfery.

Trzęsienia tektoniczne są przeważającym typem trzęsień występujących na Ziemi, stanowią około 90% trzęsień. Odpowiadają też za największe zniszczenia.
Trzęsienia wulkaniczne występują wskutek erupcji wulkanów bądź też wskutek zapadania się komór magmowych, kalder. Stanowią niewielki procent trzęsień występujących na Ziemi, w przybliżeniu odpowiadają za około 7% wszystkich drgań.

Trzęsienia zapadowe związane są z obszarami krasowymi. Występują wskutek zawalania się jaskiń czy innych pustych przestrzeni znajdujących się w podłożu. Skutki takich trzęsień są znikome, jego drgania są praktycznie nieodczuwalne. Stanowią niewielki odsetek, bo około 2%, wszystkich trzęsień występujących na Ziemi.

Trzęsienia antropogeniczne występują wskutek działalności człowieka. Związane są najczęściej z działalnością wydobywczą człowieka. Powodują je tąpnięcia górnicze. Zazwyczaj trz