Współrzędne geograficzne

Drodzy użytkownicy chciałabym w dniu dzisiejszym omówić Wam temat współrzędnych geograficzny. Ale abyśmy dokładnie zrozumieli o czym będę mówiła nie sposób nie omówić dwóch ważnych zagadnień jakimi są południki i równoleżniki.
Jak zapewne pamiętacie z klasy piątej szkoły podstawowej współrzędnymi geograficznymi nazywamy takie informacje, które na podstawie południków i równoleżników można podać, aby określić dokładne położenie jakiegoś miasta na świecie. Tak więc omówmy je trochę szerzej dla osób, które może tego nie pamiętają lub nie lubią geografii, a dzięki tej pracy zainteresują się tym przedmiotem. W kierunku północ – południe biegną tak zwane południki. Łatwo jest nam zapamiętać tę nazwę, ponieważ jest wyrazem pochodnym od jednego z czterech kierunków świata, jakim jest południe. Z zachodu na wschód biegną tak zwane równoleżniki. Moim sposobem na zapamiętanie tej nazwy jest patrzenie na globus i obserwacja, że w poziomie są one względem siebie równoległe. Tak naprawdę zarówno południków, jak i równoleżników jest bardzo wiele. Na globusie nie są one zaznaczone wszystkie. Ważną cechą charakterystyczną dla południków i równoleżników jest fakt, że przecinają się one pod kątem prostym i w ten oto sposób tworzą tak zwaną siatkę kartograficzną. Południki mają zawsze taką samą długość, ale dwa z nich posiadają jeszcze jedną cechę charakterystyczną. Mianowicie chodzi mi o to, że zarówno południk zerowy (tak zwany południk 0 stopni), jak i południk 180 stopni, dzielą naszą kulę ziemską na dwie półkule: wschodnią i zachodnią. Równoleżniki natomiast nie posiadają takiej samej długości jak południki. Najdłuższy równoleżnik, liczący w rzeczywistości około 40 tysięcy kilometrów znajduje się dokładnie w połowie naszego globusa nazywany jest równikiem. On również dzieli nam kulę ziemską na dwie półkule: północną i południową.
Ciekawostką, która dotyczy najdłuższego równoleżnika, czyli naszego równika jest fakt, że został on w roku 1884 uznany jako południk początkowy. Zostało w tym roku zawarte porozumienie, które przyporządkowało mu wartość) stopni. Przebiega on przez miejscowość w Londynie zwaną Greenwich, gdzie znajduje się Królewskie Obserwatorium Astronomiczne.
Południki i równoleżniki pozwalają nam określić tak zwane współrzędne geograficzne danego punku na mapie. Ale jak to się dzieje? Pewnie pamiętacie takie dwa hasła, jak: szerokość geograficzna i długość geograficzna. Tak więc dla przypomnienia napiszę Wam, że szerokością geograficzną nazywamy kąt, który jest zawarty pomiędzy płaszczyzną najdłuższego równoleżnika, którym jest równik, a promieniem naszej Ziemi, który przechodzi przez interesujący nas punkt na jego powierzchni. Wartości szerokości geograficznej zawsze wynosi od 0 stopni do 90 stopni. Warto tutaj dodać fakt, że szerokości geograficzne wyróżniamy tylko dwie: południową i północną. Długością geograficzną nazywamy zaś kąt, który zawarty jest pomiędzy płaszczyzną południka zerowego, czyli posiadającego wartość 0 stopni, a płaszczyzną drugiego południka, który przechodzi przez interesujący nas punkt na powierzchni Ziemi. Różnica pomiędzy wartością równoleżników i południków też ma duże znaczenie. O ile południki posiadają wartość od 0 stopni do 90 stopni, to już równoleżniki mają ją od 0 stopni do 180 stopni. Długość geograficzna może zatem być, albo zachodnia, albo wschodnia.
Każdy z punktów na mapie ma swoje dokładne miejsce, czyli można by powiedzieć, że posiada swoje niepowtarzalne współrzędne geograficzne. Czemu niepowtarzalne? Ponieważ nie ma na mapie, ani jednego takiego samego punktu, który nie różniłby się współrzędnymi geograficznymi. Wartości szerokości geograficznej i długości geograficznej posiadają swoje tak zwane miary kątowe. Najczęściej podajemy je w stopniach kątowych, ale również możemy podać bardziej dokładniej dodając minuty kątowe i sekundy kątowe. Jeden stopień kątowy da się więc zatem podzielić na 60 minut kątowych, a znowu jedną minutę kątową da się podzielić na 60 sekund kątowych.
Postaram się Wam teraz wytłumaczyć, w jaki sposób odczytuje się współrzędne geograficzne. Potrzebna do tego będzie mapa. Szukamy w tym celu jakiegoś miasta na niej i patrzymy, w którym miejscu przecinają się równoleżniki z południkami. Weźmy tutaj na przykład naszą stolicę Polski, czyli Warszawę. (52 stopnie N, 21 stopni E). Liczba 52, to wartość naszego równoleżnika, zaś liczba 21 to wartość południka, na przecięciu których położona jest Warszawa. Jestem pewna, że świetnie pamiętacie, co oznaczają litery N i E. Tak, są skróty kierunków geograficznych świata. (Przypomnijmy więc N- north- północ, S-south- południe, E- east – wschód oraz W – west- zachód). Aby odczytać współrzędne geograficzne Warszawy musimy więc powiedzieć tak: Współrzędne geograficzne Warszawy to pięćdziesiąt dwa stopnie szerokości geograficznej północnej i dwadzieścia jeden stopni długości geograficznej zachodniej). Zapiszmy więc w ten sposób: Warszawa (52 stopni N, 21 stopni E). Zapamiętajcie, że liczba 52 jest tutaj szerokością geograficzną, czyli jest wartością równoleżnika, na którym położona jest Warszawa. N- czyli jak już wspomniałam wcześniej jest to skrót od angielskiej nazwy kierunku świata, którym jest północ. Informuje nas on zatem, na której półkuli (północnej, czy południowej) położone jest miasto Warszawa. Śmiało możemy wysnuć tutaj wniosek, że leży na półkuli północnej. Co więc zatem oznacza liczba 21? Jest to wartość południka, na którym na mapie oznaczona jest Warszawa, czyli jest po prostu długością geograficzną Warszawy. Litera E tak samo, jak litera N oznacza nam kierunek geograficzny, a więc informuje nas o tym, że Warszawa leży na półkuli wschodniej.
Jeśli uważacie, że współrzędne geograficzne są niedawno, aby móc opisywać dokładne miejsce położenia danego punktu na Ziemi, to grubo się mylicie. Już bardzo wiele wieków temu zostało to sprecyzowane i w każdym kraju określa się je tak samo. Tak więc weźmy sobie jakikolwiek punkt, na przykład punkt X, który ma współrzędne: 50stopni N i 40 stopni W. Jak już Wam wspomniałam na początku mojej pracy mianem szerokości geograficznej nazywamy kąt, który jest zawarty pomiędzy najdłuższym równoleżnikiem nazywanym równikiem, a promieniem Ziemi, który przechodzi przez nasz punkt X na powierzchni Ziemi. I teraz śmiało możemy stwierdzić, że w przypadku naszego punktu X ten kąt nachylenia wynosi 50 stopni. Ponieważ nasz punkt X znajduje się na północ od najdłuższego równoleżnika, to śmiało możemy napisać, że znajduje się on na półkuli północnej.
Przypomnę Wam w tym miejscu jeszcze, że szerokość geograficzna zawsze przyjmuje wartość od 0 stopni na równiku do 90 stopni na biegunach. Aby odczytać wartości szerokości geograficznej na mapie lub na globusie musimy spojrzeć na równoleżniki, które zawsze są zaznaczone. Jeżeli wartość szerokości geograficznej rośnie od równika do góry, to mówimy o szerokości geograficznej północnej, czyli biegnącej ku biegunowi północnemu. W przypadku, gdy ta wartość rośnie w dół, to mówimy o szerokości geograficznej południowej, czyli biegnącej ku biegunowi południowemu.
Długość geograficzna jest więc zatem kątem, który zawarty jest pomiędzy południkiem zwanym zerowym, czyli mającym wartość 0 stopni, a płaszczyzną południk, który przechodzi przez nasz punkt X na powierzchni Ziemi. Przyjrzyjmy się zatem południkom w pobliżu naszego punktu X. Kąt nachylenia wynosi więc 40 stopni. Jak już Wam wspomniałam wcześniej południk zerowy i południk 180 stopni dzieli nam kulę ziemską na dwie półkule: wschodnią i zachodnią. Dochodzimy tutaj do wniosku, że wszystkie południki, które leżą na zachód od południka 0 stopni są położne na półkuli za