Have something done

Have something done to konstrukcja sprawcza w angielskim: podmiot organizuje, by ktoś inny wykonał czynność lub opisuje niechciane zdarzenie; wzór: subject + have + object + past participle; przykłady: I had my hair cut, She’s having the windows replaced, He had his wallet stolen; w języku potocznym także get + object + past participle.

Wybrać czas gramatyczny dla czasownika have
Określić obiekt czynności (my hair, the car, the windows)
Dodać imiesłów bierny past participle (cut, repaired, replaced)
Opcjonalnie doprecyzować wykonawcę przez by-phrase
Zastosować inwersję/operatory w pytaniach i przeczeniach

Have something done ma dwie funkcje: zlecanie usług i opisy niechcianych zdarzeń; get-causative brzmi swobodniej w mowie. Przykłady: We’re getting the roof fixed, He had his bike nicked w Londynie.

Have something done – angielska „sprawczość” w pigułce

Angielska konstrukcja sprawcza pozwala naturalnie powiedzieć, że ktoś wykonał coś dla nas (usługa), albo że doświadczyliśmy czegoś (często niepożądanego). Jest niezwykle przydatna w realnej komunikacji: od wizyty u fryzjera, przez serwis auta, po opis kradzieży czy stłuczki.

Na czym polega konstrukcja i kiedy jej używać?

Konstrukcja wyraża dwa typowe znaczenia:

Usługa/aranżacja: organizujemy, by ktoś zrobił coś dla nas – I have my suits dry-cleaned every month
Zdarzenie (często nieprzyjemne): coś dzieje się nam/komuś – She had her passport stolen abroad

W obu przypadkach wykonawcą nie jest podmiot zdania, lecz inna osoba/instytucja. To właśnie różni zdania sprawcze od standardowej strony czynnej.

Jak zbudować poprawne zdanie krok po kroku?

Trzon konstrukcji jest stały: have + object + past participle. Zmienny jest tylko czas gramatyczny czasownika have/get. Najważniejsze elementy:

Podmiot: I/You/She/We/They lub rzeczownik
Operator: have/has/had/am having/will have/can have itd.
Obiekt: rzecz, na której wykonywana jest czynność (my hair, the roof, the laptop)
Past participle: forma trzecia czasownika (fixed, painted, serviced, stolen)

Przykłady w różnych czasach:

Present Simple: I have my car serviced twice a year
Present Continuous: We’re having the kitchen painted this week
Past Simple: She had the locks changed after moving in
Present Perfect: He has had his phone repaired already
Future with will: They will have the report edited tomorrow
Modal: You should have your eyes tested regularly

Które czasy działają najlepiej i jak brzmią wzory?

Konstrukcja działa w praktycznie każdym czasie. Najczęstsze i najprzydatniejsze wzory:

Czas	Wzór	Przykład
Present Simple	subject + have/has + object + V3	She has her nails done every Friday
Present Continuous	subject + am/is/are having + object + V3	I’m having the boiler serviced today
Past Simple	subject + had + object + V3	We had our windows replaced last year
Future (will)	subject + will have + object + V3	They will have the roof repaired next week
Modals	subject + modal + have + object + V3	You must have the brakes checked
Perfect	subject + have/has had + object + V3	He has had his laptop upgraded

Have vs get – czym się różnią i kiedy użyć którego?

Have jest neutralne i dobrze brzmi w języku formalnym, mailach, raportach. Get jest bardziej potoczne i dynamiczne, częściej spotykane w mowie (szczególnie brytyjskiej). Znaczenie pozostaje tożsame, ale rejestr inny:

We had the ceiling painted – neutralnie
We got the ceiling painted – swobodniej, bardziej rozmownie

Uwaga na różnicę: get someone to do oznacza „skłonić kogoś, by coś zrobił” (akcent na przekonywanie), a get something done – „zorganizować wykonanie” (akcent na rezultat usługi).

Jak tworzyć pytania i przeczenia bez potknięć?

W pytaniach i przeczeniach postępuj jak przy czasowniku posiłkowym have:

Pytanie w Present Simple: Do you have your laundry done locally?
Przeczenie w Past Simple: She didn’t have the dress altered after all
Pytanie z Continuous: Are they having the garden redesigned?
Modal: Should I have the tyres changed before winter?

🧠 Zapamiętaj: Nie dodawaj drugiego czasownika po past participle. Mów: I had my phone repaired, a nie: I had my phone to repair/repairing.

Czy to to samo, co strona bierna?

Nie. Strona bierna (The car was repaired) mówi o stanie/zdarzeniu bez wskazania zlecenia, a konstrukcja sprawcza (I had the car repaired) mówi, że to Ty zorganizowałeś usługę. Punkt ciężkości jest inny: w biernej – czynność, w sprawczej – sprawca/aranżujący.

Kontrast:

Passive: The report was edited yesterday – raport został zredagowany
Causative: We had the report edited yesterday – zleciliśmy redakcję raportu

Kiedy dodawać wykonawcę przez by-phrase?

Rzadko. Jeśli wykonawca jest ważny, dodaj by + agent:

I had the contract reviewed by our legal team
She had her portrait painted by a renowned artist

W codziennej komunikacji usługodawca jest zwykle domyślny (serwis, fryzjer, mechanik), więc by-phrase często brzmi sztucznie i wydłuża zdanie bez wartości.

Czy „have someone do something” to ta sama konstrukcja?

To pokrewny, ale inny wzór: have + person + base verb (bez imiesłowu) oznacza, że prosimy/kazaliśmy konkretnej osobie coś zrobić. Z kolei konstrukcja z object + V3 skupia się na przedmiocie i rezultacie.

Have someone do: I had the intern send the files – poprosiłem stażystę, by wysłał pliki
Have something done: I had the files sent – pliki zostały wysłane (przez kogoś, nieistotne kogo)

Jak wyrazić nieprzyjemne zdarzenia i straty?

Ta konstrukcja naturalnie oddaje „przykre niespodzianki”. Typowe wzory:

He had his keys stolen on the bus
They had their fence damaged during the storm
We had our flight cancelled at the last minute

Zwróć uwagę, że podmiot jest „odbiorcą konsekwencji”, a nie wykonawcą czynności.

Jakie błędy popełniają najczęściej Polacy i jak ich uniknąć?

Pomylenie formy: używanie -ed zamiast formy V3 nieregularnych (mów: have the car repaired, ale have the tyres changed; stolen, nie stealed)
Podwójny czasownik: błędne I had my phone to repair – poprawnie I had my phone repaired
Zły szyk: wstawianie wykonawcy bez by lub przed obiekt – trzymaj wzór: have + object + V3 (+ by agent)
Nadmierne by-phrase: dodawanie wykonawcy, gdy to oczywiste – zwykle pomiń
Mylenie z bierną: The car was repaired ≠ I had the car repaired
Rejestr: używanie get w pismach formalnych – wybierz neutralne have

Czy można łączyć z przysłówkami częstotliwości i szczegółami usługi?

Tak. Miejsce przysłówka zależy od czasu gramatycznego, tak jak w normalnych zdaniach:

I usually have my hair cut on Saturdays
We’re currently having the garage converted into an office
She has already had the dress altered twice

Jak brzmieć naturalnie w sytuacjach codziennych i biznesowych?

W rozmowach codziennych swobodnie używaj get i czasu Continuous, by opisać rzeczy „w trakcie”: We’re getting the bathroom tiled. W komunikacji formalnej preferuj have i czas Present/Past Simple: We had the contract translated last week.

💡 Ciekawostka: W języku brytyjskim potoczne get bywa częstsze w dialogach, ale w dokumentach i nagłówkach prasowych dominuje neutralne have.

Jak zastosować konstrukcję w edukacji i egzaminach w Polsce?

Na egzaminach (m.in. matura rozszerzona, certyfikaty B2/C1) konstrukcja pojawia się w parafrazie zdań, transformacjach i zadaniach gramatycznych. Najczęściej testowane są: różne czasy, negacje/pytania, odróżnienie od biernej oraz warianty z get. Ćwicz na realnych kontekstach: usługi, naprawy, zmiany aranżacji, zdarzenia losowe.

Mity i fakty o konstrukcji sprawczej

MIT:

Have-causative to to samo co strona bierna.

FAKT:

Causative wskazuje organizatora czynności (aranżującego), pasyw – tylko fakt wykonania czynności.

MIT:

Zawsze trzeba podać wykonawcę przez by-phrase.

FAKT:

By-phrase dodaj wyłącznie, gdy wykonawca jest informacyjnie kluczowy; inaczej brzmi to nienaturalnie.

Jak scalać dłuższe wypowiedzi i brzmieć idiomatycznie?

Łącz konstrukcję z elementami organizującymi narrację: After moving in, we had the locks changed and the alarm installed; later, we had the garden landscaped. Taki łańcuch krótkich fraz brzmi klarownie i naturalnie, szczególnie w opisie planu działań.

Czy można stosować rzeczowniki odczasownikowe i dookreślenia jakości?

Tak, świetnie współgrają ze „sprawczym” rdzeniem: We had a quick check-up done at a local clinic; She had a bespoke suit made by a Milan atelier. Dookreślenia (quick, bespoke) poprawiają precyzję i styl.

Słowniczek pojęć

Causative (konstrukcja sprawcza)

Wzorzec składniowy wyrażający, że podmiot sprawia, by coś zostało wykonane przez inną osobę/instytucję.

Past participle (V3)

Trzecia forma czasownika używana w perfect i stronie biernej, np. done, taken, repaired.

By-phrase

Fraza przyimkowa z „by” wskazująca wykonawcę czynności (opcjonalna w causative).

Najczęściej zadawane pytania

Czy można używać Continuous dla planów i umówionych usług?

Tak: I’m having my teeth whitened next Monday brzmi naturalnie i podkreśla umówioną usługę w najbliższym czasie.

Jak powiedzieć „kazałem, żeby to zrobili”, a nie tylko „miałem zrobione”?

Użyj have/get + person + bare/to infinitive: I had them redo the calculations lub I got them to redo the calculations (druga forma sugeruje element przekonywania).

Czy w brytyjskim i amerykańskim angielskim są różnice?

Obie odmiany używają konstrukcji; w mowie brytyjskiej częściej pojawia się get-causative, zaś w stylu formalnym w obu wariantach dominuje have.

Gotowe wzorce, które działają od ręki

Skopiuj i podmień elementy w nawiasach:

I have (my X) (V3) every (okres): I have my car serviced every six months
We’re having (the X) (V3) (czas): We’re having the terrace extended this spring
She had (her X) (V3) after (zdarzenie): She had her locks changed after the break-in
You should have (your X) (V3) before (termin): You should have your tyres changed before winter
They will have (the X) (V3) by (deadline): They will have the report proofread by Friday

Ważna uwaga: W zdaniach o „przykrych zdarzeniach” nie dodawaj „by thieves” itp., jeśli nie wnosi to wartości: He had his car stolen – sama konstrukcja jasno wskazuje, że stało się to „przez kogoś”.

Precyzja bez lania wody: jak nie przesadzić z detalami?

Podaj tylko te informacje, które zmieniają sens: co, kiedy i jaki rezultat. Zamiast: We had our old, wooden living-room windows thoroughly and professionally replaced by a local company last Saturday, użyj: We had our living-room windows replaced last Saturday.

Mapa mentalna do zapamiętania wzoru

Myśl w kolejności: Kto organizuje? → Jaki obiekt? → Jaki rezultat (V3)? → Kiedy/jak często? → Czy rejestr wymaga have, czy wystarczy get? Utrwalenie tej sekwencji eliminuje 90% błędów składniowych.

Checklisty i pytania na drogę

Wzór bazowy: have + object + V3 (opcjonalne by + agent)
Have = neutralnie; get = swobodnie, częściej w mowie
Użyj do usług oraz niechcianych zdarzeń
Twórz pytania/przeczenia jak dla czasownika posiłkowego have
Nie myl z bierną: I had the report edited ≠ The report was edited
By-phrase tylko gdy wykonawca jest ważny
Forma V3 obowiązkowa, zwłaszcza przy czasownikach nieregularnych

Pytania do przemyślenia:

W których sytuacjach zawodowych częściej wybierasz rejestr neutralny i „have”, a kiedy swobodny „get”?
Jak uprościsz długie zdanie o wielu usługach do klarownego łańcucha krótkich fraz?
Które czasowniki nieregularne w V3 sprawiają Ci najwięcej kłopotu i jak je utrwalisz w praktycznych kolokacjach?

Sprawdź również: