Liczebniki porządkowe po angielsku

• Dodać -th do liczebnika głównego
• Zamienić -y na -ieth w dziesiątkach typu twenty → twentieth
• Użyć wyjątków: first, second, third; 1st, 2nd, 3rd; 11th–13th
• Dodać końcówkę tylko do ostatniego członu: twenty-one → twenty-first
• Poprzedzić wyrażenie rodzajnikiem the, gdy opisuje określony byt

Po co w ogóle używamy liczebników porządkowych i co dokładnie oznaczają?

Liczebniki porządkowe (ordinals) nazywają kolejność: wskazują, który z kolei jest dany element, dzień, rozdział, wiek czy piętro. Odpowiadają na pytania: który? która? które?

Przykłady: the first prize (pierwsza nagroda), the twenty-first century (XXI wiek), on the third floor (na trzecim piętrze), Chapter 7: The Seventh Seal (Rozdział siódmy).

Jak tworzyć formy pisane i skróty: jakie końcówki dodać i kiedy?

Reguła bazowa jest prosta: do formy liczebnika głównego dodaj końcówkę -th, a w zapisie cyfrowym dołącz końcówkę literową: 4th, 5th, 6th itd. Trzy nieregularne formy to first (1st), second (2nd), third (3rd). Dodatkowo liczby 11–13 zawsze przyjmują -th: 11th, 12th, 13th (a nie 11st itp.). Dla liczb złożonych końcówkę dodajesz wyłącznie do ostatniego członu: twenty-first (21st), one hundred and third (103rd).

Końcówki w zapisie cyfrowym dobierasz według ostatniej cyfry, z uwzględnieniem wyjątku 11–13:

• 1 → -st: 1st, 21st, 31st, ale 11th
• 2 → -nd: 2nd, 22nd, 52nd, ale 12th
• 3 → -rd: 3rd, 23rd, 103rd, ale 13th
• 0, 4–9 → -th: 10th, 24th, 39th, 100th

Które formy są nieregularne i jak działa pisownia wewnętrzna?

Oprócz trzech podstawowych wyjątków widać drobne zmiany pisowni:

• five → fifth (ve → f + th)
• twelve → twelfth (ve → fth)
• nine → ninth (usunięcie końcowego e)
• eight → eighth (zachowanie t przed -h)
• twenty → twentieth; thirty → thirtieth (y → ie + th)

Te zmiany są regularne i dotyczą także dziesiątek: forty → fortieth, seventy → seventieth. W liczbach złożonych zmiana dotyczy tylko ostatniego słowa: ninety-nine → ninety-ninth.

Dlaczego końcówkę dodajemy tylko do ostatniego członu liczby złożonej?

W języku angielskim modyfikator porządkowy przypina się do elementu bezpośrednio określającego byt. W wyrażeniu twenty-first day „porządkowość” dotyczy dnia, a nie całej „dwudziestki”. Dlatego piszemy twenty-first day, one hundred and first page, 3,001st visitor. W zapisie słownym człony łączymy łącznikiem: twenty-first, thirty-third, a w brytyjskim i amerykańskim standardzie to zasada powszechna.

Jak zapisywać i czytać daty z liczebnikami porządkowymi po angielsku?

Daty wykorzystują ordinals zarówno w zapisie słownym, jak i cyfrowym.

• UK: the 2nd of May 2025 lub 2 May 2025 (czytamy: the second of May twenty twenty-five)
• US: May 2nd, 2025 lub May 2, 2025 (czytamy: May second, twenty twenty-five)

Artykuł the zwykle pojawia się przy odczytywaniu dnia: on the twenty-second of August / on August twenty-second. W zapisie formalnym w stylach redakcyjnych często opuszcza się końcówki literowe przy wariancie „2 May 2025”. Oba standardy są akceptowane, ale nie mieszaj konwencji w jednym dokumencie.

Gdzie najczęściej spotkasz te formy w praktyce: wieki, piętra, rozdziały, wydarzenia?

Typowe zastosowania:

• Wieki: the 21st century, the nineteenth century (XIX)
• Piętra: UK ma ground floor (parter) + first floor (pierwsze piętro nad parterem), US first floor = polski parter
• Rozdziały i sekcje: Chapter 4 → the fourth chapter / Chapter Four
• Monarchie i papieże: Henry VIII → Henry the Eighth, Pope John Paul II → the Second
• Nazwy własne: the Fourth Amendment, Fifth Avenue (często wielkie litery w nazwach)

Jakie są zasady interpunkcji i artykułów: kiedy użyć „the”, a kiedy „my/this”?

Jako przymiotniki porządkowe zwykle biorą the: the first time, the second attempt. Gdy używasz innego determineru, the nie jest potrzebne: my first job, this third option. Jako zaimki wymagają the: The first was better. W listach/wyliczeniach pełnią też rolę sygnalizatorów dyskursu: First, we review the data; Second, we discuss…

Jak mówić i nie syczeć: wymowa końcówki -th w ordinals

Końcówka -th to bezdźwięczne /θ/ (jak w think): fourth /fɔːrθ/, sixth /sɪksθ/. Unikaj zamiany na /s/ lub /t/. First, second, third są nieregularne leksykalnie i fonetycznie: /fɜːst/, /ˈsekənd/, /θɜːd/. W szybkim tempie sixth i sixths bywają trudne — pomóż sobie pauzą i czytelną artykulacją.

Czy stawia się kropkę po 1st, 2nd, 3rd? Co z zapisem nadpisanym (superscript)?

W standardowym angielskim nie stawiamy kropki po skrócie porządkowym: 1st, 2nd, 3rd, 4th (wyjątkiem jest kropka kończąca zdanie). Końcówki mogą być zapisywane w indeksie górnym typograficznie (1^st), ale to kwestia składu — reguła językowa pozostaje ta sama.

Jakie błędy najczęściej popełniają Polacy i jak ich uniknąć?

Lista najczęstszych potknięć i remedia:

• „21th” zamiast „21st” — kieruj się ostatnią cyfrą, ale pamiętaj o 11–13 → zawsze -th
• Brak łącznika: „twenty first” — w zapisie słownym używaj łącznika: twenty-first
• Dotka po numerze: „1.” — po angielsku: 1st (bez kropki), chyba że kończy zdanie
• Mieszanie cardinal i ordinal w datach: „May 2” czytane jako „May two” — poprawnie: May second lub May the second
• Mylenie pięter: US first floor = parter; UK first floor = polskie pierwsze piętro
• Nadmierne „the” przed determinerem: „the my first day” — poprawnie: my first day

Czy są reguły stylu: kiedy pisać słownie, a kiedy cyfrą z końcówką?

W wielu przewodnikach redakcyjnych zaleca się pisać słownie first–ninth w tekście ciągłym, a od 10. wzwyż używać cyfr z końcówką (10th). W nazwach własnych i datach częściej stosuje się skróty (5th Avenue, 25th anniversary). Najważniejsze: zachowaj spójność w obrębie dokumentu i trzymaj się jednego stylu.

Jak punktować ustnie i pisemnie: First, secondly czy first, second?

W nowoczesnym stylu preferuje się paralelne pary: first, second, third lub firstly, secondly, thirdly — ważna jest konsekwencja w ramach wyliczenia. „Firstly” bywa bardziej formalne; „first of all” jest kolokwialne i lepiej ograniczać je do mowy potocznej.

Jak szybko wyćwiczyć odruch poprawnej formy?

Stosuj trzy krótkie nawyki: (1) zawsze spoglądaj na ostatnią cyfrę, by dobrać -st/-nd/-rd/-th; (2) w słownym zapisie złożonych liczebników dodawaj łącznik; (3) w datach wybierz jeden wariant (UK lub US) i trzymaj się go w całym tekście.

Na koniec: porządek w porządkowych

Najważniejsze punkty do zapamiętania:

• Dodawaj -th, a wyjątki to first/1st, second/2nd, third/3rd oraz 11th–13th
• W liczbach złożonych końcówkę otrzymuje tylko ostatni człon; zapis słowny łącz z łącznikiem
• W datach stosuj spójnie wariant UK (the 2nd of May) lub US (May 2nd)
• Nie stawiaj kropki po 1st/2nd/3rd; „the” jest typowe, ale znika przy my/this/any
• Uważaj na różnice pięter między UK (ground floor, first floor) a US (first floor = parter)

Pytania do przemyślenia:

• Który wariant zapisu dat (UK/US) będziesz stosować w swoich dokumentach i dlaczego?
• W jakich nazwach własnych w Twojej branży powinny pojawiać się ordinals pisane wielką literą?
• Jakie trzy przykłady z Twojego życia (adres, projekt, wydarzenie) przećwiczysz dziś, by utrwalić reguły?