Twierdza Osowiec

Twierdza Osowiec to historyczna forteca ulokowana pomiędzy bagnami Biebrzańskiego Parku Narodowego. Dostać do twierdzy możemy się od strony Moniek bądź ze strony Ełku. Fort nie został nigdy zdobyty, fortyfikacja zbudowana przez carskich żandarmów okazała się nie do pokonania. Przez Osowiec poprowadzono kolej, było to istotnym czynnikiem, by założyć na tym obszarze twierdzę. Twierdza składa się z czterech fortów: centralnego, zarzecznego, szwedzkiego i nowego. Obecnie możemy zwiedzać jedynie szwedzki i centralny, pozostałe dwa ucierpiały podczas II Wojny Światowej. Dzień przed wybuchem I Wojny Światowej, przebywało tutaj 8200 żołnierzy. Kolej, która przebiegała tędy, prowadziła z Kijowa aż po Królewiec. Twierdza ma charakter zaporowy, budowę rozpoczęto w 1882 roku. Fort nr IV zaczęto stawiać w 1891 roku, dlatego, że budowany na końcu zyskał nazwę nowego, był z betonu. Dalszą budowę planowano podczas wojny rosyjsko- japońskiej, jednak zaprzestano jej. Twierdza była niewielka, w linii prostej zawierała 10 km, do jej atutów należy doskonałe wkomponowanie w teren, nowoczesny charakter, ze stacjonującym tutaj silnym garnizonem, dobrze nasycona techniką. Fortyfikacja była w pełni przygotowana na nadchodzącą I Wojnę Światową. Na jej obszarze stacjonowali: saperzy, artylerzyści, piechurzy, łącznicy, lotnicy, medycy i intendenci. Przybył tutaj Car- Imperator, Mikołaj II, wraz z towarzyszącą mu świtą. Na terenie twierdzy stacjonowali lotnicy rosyjscy, którzy atakowali niemieckie koszary w Ełku, W chwili kiedy gen. Aleksander Samsonow poniósł porażkę, twierdza musiała się bronić. Niemcy atakowali twierdzę, posługując się ciężką artylerią. Niemcy ściągnęli pod Osowiec, ciężkie haubice, intensywnie bombardowali twierdzę, jednak bez powodzenia, marszałek Hindenburg postanowił o zaprzestaniu ofensywy. W trakcie I Wojny Światowej, zwanej wówczas wielką, dążono do zdobywania twierdz, przełamywania, pozycji, wiele z nich znajdowało się na obszarze przedrozbiorowej Polski: Modlin, Przemyśl, Dęblin, rejon Warszawy, Brześć nad Bugiem. W odmienny sposób toczyły się ich losy, dwie tylko odparły atak przeciwnika, były to Verdun i Osowiec. O Verdun wie cały świat, o naszym Osowcu ledwie garstka fascynatów historii. Załoga Osowca powstrzymała szturm, pomimo użytego przez nieprzyjaciela gazu. Niepodległość zawitała do Osowca dopiero w lutym 1919 roku, kiedy wyparto ostatnich Niemców. W 1920 roku powstało dowództwo obozu warownego Osowiec, znalazł się na chwilę w rękach bolszewików. Sowieci nie cieszyli się długo twierdzą, wkrótce do opuszczonej na powrót wrócili Polacy. W 1926 roku rozwiązano dowództwo obozu warownego, zadano sobie pytanie, co dalej z twierdzą. Opiekę nad nią objął Korpus Ochrony Pogranicza, dowódcą został Marian Porwit. Żołnierz ten był pułkownikiem dyplomowanym piechoty Wojska Polskiego, uczestnikiem walk o niepodległość, brał udział w obu wojnach światowych oraz starciach z bolszewikami w 1920 roku. Osowiec, kiedy obejmował dowództwo Porwit, był głuchą prowincją, garnizon pozbawiony był ludności cywilnej. Na obszarze twierdzy znajdował się jedynie personel poczty, stacji kolejowej. Żołnierze z twierdzy Osowiec, kierowani byli na obszary wschodnie, wzmacniali Kresy, kulturę tamtych ziem. W ramach Samodzielnej Grupy Operacyjnej Narew wydzielono grupę, która miała za zadanie obronić Osowiec, przewidywano wtedy, że wybuchnie wojna. Grupa podlegała Tadeuszowi Tabaczyńskiemu. W trybie natychmiastowym stawiano prowizoryczne schrony, załoga Osowca nie wsparła kpt. Władysława Raginisa podczas obrony Wizny, który w bohaterski sposób odpierał ataki gen. Heinza Guderiana. Bitwa pod Wizną nazywana jest polskimi Termopilami okresu II Wojny Światowej. Dowódca Raginis po śmierci został odznaczony medalem Virtuti Militari IV klasy. 13 września 1939 roku opuszczono twierdzę, saperzy niemieccy wysadzili schrony w 1944 roku. W izbie bojowej twierdzy znajdowała się zrzutnia granatów ręcznych, strzelnica CKM. 26 września 1939 roku naziści przekazali Osowiec bolszewikom, którzy w ramach linii Mołotowa, utworzyli osowiecki obszar umocnieniowy. W twierdzy najważniejszy był dwuwałowy fort pierwszy centralny, obiekt miał charakter zamknięty, podzielony na trzy części: północną, centralną i południową. Tablica pamiątkowa poświęcona jest działaniom we wrześniu 1939 roku i żołnierzom Korpusu Ochrony Pogranicza, którzy tutaj stacjonowali. Między wałami zbudowano kaponiery, które zostały uposażone w karabiny maszynowe. W twierdzy Osowiec możemy odnaleźć zapisy propagandowe sowieckie i niemieckie, wieszczące ich triumf, który nigdy nie przyszedł. Obecnie w twierdzy Osowiec odnajdziemy nietoperze, które zimują na tych obszarach. Kaponiery nr 18 Sowieci uposażyli w armaty i reflektory, pomyślano o ławach strzeleckich. Warto wspomnieć o murze Carnota, który był przeszkodą bierną, stanowił osłonę dla strzelców. Należy wspomnieć o kaponierze nr 5, która stanęła między murem a skarpą. Fort II Zarzeczny zbudowany został po drugiej stronie rzeki Biebrzy, z niego można było wyprowadzać natarcia na Prusy Wschodnie. Fort był dwuwałowy z fosą wodną, wzniesiono go na planie pięcioboku. Wewnątrz fortu zainstalowano dwa ciągi kanałowe. W lata