Wolna Elekcja

"; �e zawrzeć małżeństwa. Chętnie Wam tutaj podam swoje przemyślenia. Jak tylko przeczytałam to, moja mina była bardzo zdziwiona. Wyobrażacie sobie w dzisiejszych czasach, że macie ukochaną osobę przy sobie, chcecie z nią wziąć ślub i okazuje się, że nie możecie, ponieważ Wasze państwo musi wyrazić na to zgodę? Cóż to za dziwny zapis. No ale widać król Henryk Walezy się na to zgodził, więc chyba mu to pasowało. Na szczęście nie nam jest oceniać innych. Przejdźmy zatem do dalszej części mojej pracy.
W przypadku, gdy król łamał te postanowienia przewidziano za to sankcję, jaką było wypowiedzenie posłuszeństwa władcy. Dla konkretnego kandydata przygotowywano również za każdym razem osobne, inne warunki, które nowo wybrany król musiał, a raczej zobowiązywał się zapłacić niejako za powierzoną mu godność. Pamiętacie, jak nazywały się te zmienne warunki z lekcji historii? Odpowiedź na to pytanie jest zapewne bardzo prosta dla osób, które uczą się systematycznie. Podpowiem Wam, że jest to materiał szóstej klasy szkoły podstawowej. Brawo, myślę, że każdy z Was odgadł, że oczywiście chodzi mi w tym miejscu o tak zwane: ,,pacta conventa”. Wróćmy zatem na chwilę do naszego Henryka Walezego i przypomnijmy w tym miejscu, czym on się zobowiązał. Oprócz tego, że chciał doprowadzić do przymierza pomiędzy dwoma państwami: polskim i francuskim, to jeszcze obiecał wystawić własnym kosztem na wojnę z Moskwą cztery tysiące żołnierzy, ale również swoimi kosztami pokryć utrzymywanie floty wojennej. Myślicie, że to koniec? No to muszę Was rozczarować, ponieważ zobowiązał się również do dania przywilejów polskim kupcom takich samych, jak francuskim, a także popłacić długi królewskie oraz długi Rzeczypospolitej. Ponadto obiecał, że co roku będzie wpłacał do skarbu 450 tysięcy złotych, a także odnowić i utrzymywać Akademię Krakowską. Pewną liczbę synów, którzy wywodzili się z rodu szlacheckiego chciał też na swój koszt kształcić za granicą oraz obiecał, że nie będzie do Polski sprowadzał żadnych cudzoziemców.
Zastanówmy się w tym miejscu, dlaczego osoby wywodzące się ze szlachty polskiej zamieściły w tych paktach tak wiele dekretów. Pewien dyplomata, który w Polsce reprezentował Henryka Walezego, a był nim francuski biskup Montluc w czasie trwania kampanii wyborczej przedstawiał go jako księcia, który był bardzo bogaty i niezwykle hojny.
Dochodzimy w tym miejscu już do najważniejszej części mojej pracy. Z tymi wszystkimi dokumentami w miejscowości Kamień, która znajduje się pod Warszawą bardzo tłumnie zgromadziła się szlachta i wybrała na króla Henryka Walezego. Prymas Uchański przyjął i ogłosił jego nominację w dniu 11 maja 1573 roku. Pomimo iż na Henryku Walezym ciążył zarzut nietolerancji, to i tak stronnictwo francuskie zwyciężyło. Zastanawiacie się pewnie, dlaczego na naszym królu ciążył zarzut nietolerancji. W kilku słowach postaram się to Wam teraz wytłumaczyć. Henryk Walezy, jego brat, którym był król Francji Karol IX oraz ich matka Katarzyna Medycejska w roku 1572 w Paryżu, czyli stolicy Francji w noc zwaną nocą świętego Bartłomieja winni byli rzezi hugenotów. Przypomnę Wam jeszcze, kim byli hugenoci. To zwolennicy poglądów Jana Kalwina, którzy byli francuskimi protestantami. Wracamy więc z powrotem do naszego Henryka Walezego. Tak więc szlachta postanowiła, że daje mu jeden warunek. Polegał on na podpisaniu konfederacji warszawskiej, a jeśli tego nie uczyni, to nie zostanie ukoronowany. Jak się pewnie domyślacie, to Henryk Walezy nie był zadowolony z tego pomysł. Długo próbował się targować i stawiał opór, aby je podpisać. Ostatecznie dokumenty przywiezione do Paryża, jak już pisałam wyżej stolicy Francji Henryk Walezy postanowił podpisać.
Koronacja Henryka Walezego odbyła się po jego powrocie do Polski w roku 1574 w Krakowie. Zaraz w pierwszych dniach próbował odrzucić przyjęte ograniczenia, chcąc w ten sposób wzmocnić swoją pozycję jako króla. Jego okres panowania trwał bardzo krótko, a on nie zdążył nic osiągnąć, ponieważ dostał wiadomość o śmierci króla Francji i w czerwcu 1574 roku potajemnie wyjechał z Polski. Udał się prosto do Francji, gdzie objął władzę jako Henryk III. Nasze państwo znowu pozostało bez króla, więc na nowo panował okres bezkrólewia, zaraz po tym, gdy Polacy odrzucili propozycję zawarcia unii personalnej z Francją.
Podsumowując z tego tematu musimy zapamiętać następujące treści: Ponieważ Zygmunt II August, który był ostatnim królem z dynastii Jagiellonów nie posiadał żadnego syna zapanował na ziemiach polskich okres bezkrólewia. Postanowiono zatem, że od tego czasu w Rzeczypospolitej króla będzie wybierała szlachta, a ten sposób na wybór króla został nazwany wolną elekcją. Grupami, które były pozbawione prawa głosu byli: mieszczanie i chłopi. Pierwsza wolna elekcja odbyła się w Kamieniu pod Warszawą w roku 1573. Francuski książę Henryk Walezy został przez szlachtę wybrany królem Polski. Niebawem po koronacji król potajemnie uciekł do Francji, ponieważ dostał wiadomość o śmierci tamtejszego króla. Henryk Walezy objął zatem tam władzę jako Henryk III. Każdy władca elekcyjny musiał zatwierdzać spis najważniejszych praw, które nazywały się artykułami henrykowskimi i określały funkcjonowanie Rzeczypospolitej, a także pacta conventa, które zawierały osobiste zobowiązania nowego króla wobec Rzeczypospolitej oraz jej wszystkich mieszkańców. Niestety wolne elekcje nie przyjęły się w Polsce, ponieważ nie przyniosły jej żadnych korzyści, a przede wszystkim z lekcji historii pamiętamy, że przyczyniły się one do kryzysu naszego państwa w następnych wiekach.
Opowiem Wam teraz trzy ciekawostki, które dotyczą wolnej elekcji. Pierwszą z nich jest fakt, że w dniu pierwszej elekcji pod Warszawę do miejscowości Kamień przybyło około 40 tysięcy szlachciców. Każda kolejna elekcja nie cieszyła się już tak dużą popularnością i zainteresowaniem. Bardziej odległe województwa, takie, jak na przykład kijowskie były reprezentowanie tylko przez kilka osób. Drugą ciekawostką jest to, że oprócz Henryka Walezego o tron polski w czasie pierwszej elekcji starali się również: arcyksiążę Ernest Habsburg, który był synem cesarza, król państwa szwedzkiego Jan III Waza, a także osobą, która słynęła w tamtych czasach za osobę niezwykle okrutną car Rosji, który nazywał się Iwan Groźny. Trzecia ciekawostka dotyczy już okresu, kiedy to Henryk Walezy uciekł potajemnie z Rzeczypospolitej, a na naszych terenach znowu zapanowało bezkrólewie. Władzę przekazano wtedy Annie Jagiellonce, a co za tym idzie była drugą kobietą, która nosiła tytuł króla Polski. Kolejny kandydat do naszego tronu musiał więc zatem zostać jej mężem, ponieważ uważano wtedy, że połączenie związkiem małżeńskim tych dwóch osób zapewni trwałość takiego wyboru. Przypomnę Wam jeszcze, że pierwszą kobietą, która była królem Polski to Jadwiga Andegaweńska.
Mam nadzieję, że moja praca Wam się spodobała i przypomnieliście sobie najistotniejsze wydarzenia z czasów pierwszej wolnej elekcji. Bardzo się cieszę, że mogłam Wam to opisać, ponieważ mam nadzieję, że choć kilka osób to czytających zainteresowało się historią naszego państwa polskiego. Kto wie, może ktoś z Was zapragnie sam napisać taką pracę na jakiś inny wybrany przez siebie temat? Zachęcam Was do tego z całego serca, ponieważ warto to robić dla samego siebie. Pewnie spytacie po co? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta. Wyszukując, czytając i próbując pisać samemu jakiś tekst na konkretny temat zapamiętujemy o wiele więcej niż nam się wydaje. Tak więc życzę Wam miłej nauki historii i pozdrawiam Was bardzo serdecznie.