Bitwa pod Orszą

Bitwa pod Orszą

Informacje o bitwie
Bitwa pod Orszą – walka, która miała miejsce 8 września 1514 niedaleko Orszy. Trwała ona w czasie wojny litewsko-moskiewskiej (czas: 1512–1522). Toczyła się ona pomiędzy wojskami litewsko-polskimi (dysponującymi ok. 30 tys. wojska), których dowódcą był wielki hetman litewski – ksiądz Konstanty Ostrogski, a wojskami moskiewskimi (według licznych informacji, nie mogąc dojść do prawdziwych danych, liczyły one od 35 do 80 tys. wojska) pod dowództwem Rosjanina – Iwana Czeladnina.

Orsza
Orsza – dawniej miasto należące jednocześnie do I Rzeczypospolitej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przetrwało ono na tych terenach do pierwszego rozbioru Polski. W tamtych czasach było stolicą powiatu orszańskiego w województwie witebskim. Oprócz miasta Orsza stanowiła także ważną litewsko-polską twierdzę Bramy Smoleńskiej (czyli przesmyk pomiędzy górną Dźwiną i górnym Dnieprem). Orsza swoje prawa miejskie dostała w 1620 roku.
Obecnie jest to miasto znajdujące się na Białorusi, dokładniej nad Dnieprem, u ujścia rzeki Orszycy (stąd wzięła się nazwa miasta). Jest jednym z niewielu miast należących do obwodu witebskiego. Z badań przeprowadzonych w 2019 roku wynika, że mieszka tam ok. 114 tysięcy ludzi. Powierzchnia wynosi 42,9 km2, z czego wynika, że na 1km2 przypada ok. 2657,34 ludzi. Oprócz ludności, miasto posiada także swój herb (biały krzyż i najprawdopodobniej żółty księżyc odwrócony bokiem, pod krzyżem – to wszystko na niebieskim tle) flagę (niewiele różniącą się od herbu, ponieważ jest to biała flaga z dwoma paskami, jednym większym, drugim mniejszym, a na jej środku widnieje ten oto herb.

Przebieg bitwy
Niedługo po opanowaniu Smoleńska (wtedy znajdował się w I Rzeczypospolitej), wojska moskiewskie ruszyły na zachód, by zamknąć pod Orszą przeprawę siłom litewsko-polskim, jakie Zygmunt Stary zebrał na odsiecz Smoleńska. W tym celu, koniec sierpnia w rejon Orszy dotarły siły moskiewskie liczące ok. 35–40 tys. ludzi pod wodzą rosyjskiego dowódcy – Iwana Czeladnina. Wojska te miały za zadanie obserwować ruch wojsk litewsko-polskich, co jednak zostało zlekceważone na skutek wewnętrznych sporów wśród moskiewskich dowódców, m.in. między Czeladninem a kniaziem Michaiłem Bułhakowem-Golicą. Siły moskiewskie zostały tradycyjnie rozstawione: w centrum wojska wielki pułk pod dowództwem Czeladina, prowadzącym pułkiem, przed Czeladinem, szeroko rozciągnięty pułk Iwana Temki Rostowskiego, natomiast po prawej stronie wojska wojewody Michaiła Bułhakowa-Golicy, a po lewej – żołnierze kniazia Andrieja Oboleńskiego. Jedyną strażą, która została z tyłu był pułk wojewody Grigorija Fiodorwicza Dawydowa. Także i siły polsko-litewskie zostały ustawione starym obyczajem (czyli jak zawsze rozstrzygnięcie walk miało się przez to rozgrywać w centrum bitwy): na lewej stronie wojska polskie (najpierw piechota, a potem huf czelny, który dowodzony był przez Wojciecha Sampolińskiego, liczący 10 chorągwi zaciężnych i ochotniczych z Polski), prawe skrzydło zajął pułk polskich kopijników pod dowództwem Świerczowskiego, który tworzył tworzących huf walny sił polskich, prawe skrzydło natomiast zajęte było przez trzon sił litewskich, oba osłaniane przez lekką jazdę litewską, w centrum znajdował się litewski huf czelny dowodzony przez Ostrogskiego oraz huf walny pod dowództwem Radziwiłła, który się składał ze służby ziemskiej, oprócz tego w centrum umieszczeni zostali pozostali żołnierze bez funkcji (tak, żeby jak największą siłę zgromadzić na środku bitwy), na najdalszych zakątkach obu skrzydeł wojska polsko-litewskiego (prawego i lewego) stanęły tak zwane hufce posiłkowe, które składały się z lekkich chorągwi jazdy litewskiej. Około godziny 9 rano, siły Polaków połączonych z Litwinami ustawiły się na wyznaczonych pozycjach. Jednak mimo gotowości, atak nadal był wstrzymywany przez hetmana. Główny dowodzący Rosjan także nie spieszył się z rozpoczęciem ataku, więc w tym czasie postanowił p