Jan Olbracht

Jan Olbracht

27 grudnia 1459 roku na Wawelu przyszedł na świat trzeci syn Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, Jan Olbracht, wnuk Władysława Jagiełły. Pierwsze imię nadano mu od patrona dnia urodzin św. Jana Ewangelisty, drugie dla upamiętnienia jego dziadka Albrechta Habsburga. Imię Olbracht jest bowiem spolszczoną wersją imienia Albrecht. Matka bardzo kochała swoje dzieci, nie miała jednak dla nich zbyt dużo czasu, gdyż wciąż rodziła kolejne oraz podróżowała razem z mężem. W sumie urodziła aż 13 dzieci. Kiedy Jan Olbracht miał 8 lat ojciec oddał go wraz z jego 3 braci do szkoły Jana Długosza. Żyli tam w skromnych warunkach a dni upływały im pracowicie. Pod okiem Jana Długosza królewicze otrzymywali gruntowne wykształcenie, Jan zainteresował się pierwszymi zwiastunami renesansu w Polsce. Do Polski przybył włoski humanista Kallimach i włączył się w edukację królewskich synów. Ucząc ich najnowszych trendów w literaturze, myśli politycznej i dyplomacji. Wykształcenie królewskich synów pod okiem dwóch tak znakomitych uczonych budziło wielkie uznanie u obcych dyplomatów odwiedzających dwór. Jan Olbracht znał oprócz łaciny niemieckie i najprawdopodobniej węgierski. Edukację zakończył wraz ze starszym bratem Kazimierzem w 1474 roku.
Od tego czasu obydwaj królewicze regularnie towarzyszyli ojcu wdrażając się w sprawy państwowe. Od 1479 roku Kazimierz Jagiellończyk wraz z całym dworem przez 5 lat przebywał na Litwie. W Koronie bardzo sprawnie zastępował go syn Kazimierz. Niestety podupadł na zdrowiu i 4 marca 1484 roku zmarł otoczony powszechną miłością i szacunkiem. Po latach, w 1602 roku, został zaliczony w poczet świętych.
Jan Olbracht stał się najbliższym współpracownikiem ojca. Występował u boku ojca na sejmie, brał udział w rozmowach dyplomatycznych i wyprawach zbrojnych. Stojąc na czele wyprawy w 1487 roku rozbił armię Tatarów pod Kopystrzynem. Od tego czasu co raz pojawiał się na wschodzie i doglądał skuteczności obrony polskich granic. Miał bardzo szeroki kompetencje, niemal królewskie, brakowało mu jednak królewskiej korony.
Gdy w 1490 roku zmarł król Węgier, Jan Olbracht chciał wykorzystać sytuację i zdobyć tron w Budzie. Dużo większe poparcie Węgrów uzyskał jednak spokojniejszy i bardziej rozważny brat królewicza, starszy Władysław. Pojmując za żonę wdowę po królu Beatrycze we wrześniu 1490 roku Władysław założył na głowę węgierską koronę. Jan Olbracht nie zrezygnował jednak z pretensji do węgierskiego tronu. Kilkukrotnie podejmował ataki zbrojne na wojska brata, zmniejszając w ten sposób zaufanie europejskich krajów do rodziny Jagiellonów. Władysław był za każdym razem bardzo wyrozumiały i dbał o to aby młodszy brat nie poniósł śmierci. Ostatecznie w 1492 roku Jan Olbracht zrzekł się pretensji do tronu Węgier. Nastąpił koniec waśni w domu Jagiellonów, który w tym momencie był najpotężniejszym rodem w Europie, władającym od Bałtyku aż po Morze Czarne i Adriatyk.
7 czerwca 1492 roku zmarł stary Król Kazimierz. Jedną z jego ostatnich decyzji było zakończenie unii personalnej z Litwą. Po jego śmierci na tronie Wielkiego Księstwa Litewskiego miał zasiąść jego młodszy syn Aleksander a korona polska miała przypaść Janowi Olbrachtowi. 27 sierpnia 1492 roku na sejmie w Piotrkowie uzyskano zgodę na te postanowienia i 23 września w wawelskiej katedrze Jan Olbracht został koronowany na króla Polski.
Jedną z pierwszych decyzji nowego króla był tajny układ zawarty w Budzie, który gwarantował przyjaźń Polski i Węgier oraz wzajemną pomoc w zwalczaniu buntów poddanych. Jan Olbracht, dostrzegając niebezpieczeństwa grożące rodzinie głównie ze strony Maksymiliana Habsburga, który chciał pozbawić węgierskiego tronu Władysława, starał się scementować jedność Domu Jagiellonów. Dużym wzmocnieniem rodziny Jagiellonów była kościelna kariera jednego z braci – Fryderyka. W roku 1493 został on wybrany na arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski. Gwarantowało to ściślejszą niż dotąd współpracę między monarchią a polskim Kościołem. Niedługo później Fryderyk został mianowany na kardynała przez papieża Aleksandra VI.
W kwietniu 1494 roku w Lewoczy na Słowacji odbyło się spotkanie wszystkich Jagiellonów lub ich przedstawicieli. Tematem obrad była obrona interesów rodziny przed zagrożeniem ze strony Habsburgów, ewentualne plany wyprawy antytureckiej oraz usunięcie z Mołdawii hospodara Stefana III. Na tronie Mołdawii bracia chcieli posadzić jednego z nich – Zygmunta.
Zasługą Olbrachta było wzmocnienie pozycji międzynarodowej i spójności terytorialnej państwa. W 1493 roku odebrał hołd od wielkiego mistrza krzyżackiego Jana von Tiefana. Wykupił księstwo Zatorskie, objechał Prusy Królewskie gdzie składano mu przysięgi na wierność. Po śmierci księcia płockiego szybkim manewrem przejął i włączył do korony płocką część Mazowsza. Tak więc pierwsze 5 lat rządów nowego króla było dość owocne.
W 1497 roku wygasł rozejm Polski z Sułtanem Bajazytem II, król postanowił więc zorganizować wyprawę na południe. Jan Olbracht ogłosił pospolite ruszenie, zebrał w