Władysław Sikorski

Władysław Eugeniusz Sikorski był politykiem oraz żołnierzem. Urodził się 20 maja 1881 roku w Tuszowie Narodowym, natomiast zmarł dnia 4 lipca 1943 roku w katastrofie samolotu bojowego w Gibraltarze. Był aktywnym uczestnikiem I, jak i II wojny światowej, choć końca drugiej nie udało mu się doczekać za życia.

W czasach narodzin Władysława, Tuszów Narodowy znajdował się pod zaborem austriackim. Jego ojciec, który urodził się tego samego dnia, jednak w roku 1852, pochodził z rodziny tkaczy. W wieku dwudziestu lat opuścił rodzinne strony – Przeworsk. Zamieszkał we wsi Hyżne, gdzie w kościele zatrudniono go jako organistę. Niedługo później zaczął również nauczać w miejscowej szkole, jednak nie posiadał on żadnego wykształcenia nauczycielskiego. Jego żoną była Emilia Hawrowska, z którą doczekał się czwórki dzieci: synów Stanisława i Władysława (któremu jest poświęcone to wypracowanie) oraz córki Helenę i Eugenię. Kiedy Władysław miał zaledwie cztery lata, jego ojciec zmarł, przez co utrzymanie rodziny przeszło na matkę, która zatrudniła się jako szwaczka oraz listonoszka.

W latach 1898-1902 Władysław uczęszczał do rzeszowskiego seminarium nauczycielskiego, gdzie odnosił liczne sukcesy edukacyjne. W związku z tym doceniono go i wkrótce otrzymał możliwość mieszkaniu w domu dyrektora – Juliana Zubczewskiego, aby mógł w jeszcze bardziej skuteczny sposób poszerzać swoją wiedzę. Wkrótce razem z nauczycielem przeprowadził się do Lwowa i zaczął uczęszczać do Gimnazjum in. Franciszka Józefa. Na studia przystąpił do Politechniki Lwowskiej, gdzie uczył się na Wydziale Inżynierii Dróg i Mostów. Niedługo później wstąpił do Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie. W tym samym czasie zaczął stawiać pierwsze kroki w działaniach społecznych. Między innymi nauczał członków Polskiej Partii Socjalistycznej rzeczy związanych z wojskiem. W roku 1908 wraz z pięcioma innymi zaprzyjaźnionymi działaczami założył Związek Walki Czynnej. Celem jego tajnych działań miało być przede wszystkim zorganizowanie powstania wymierzonego przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Dwa lata później przyczynił się również do założenia Związku Strzeleckiego. Już wtedy był cenionym konspirantem do tego stopnia, że zlecono mu odpowiedzialność za sprawy związane z wojskiem w Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Po studiach rozpoczął pracę w Namiestnictwie Galicji, a także odbył obowiązkową jednoroczną służbę wojskową. Początkowo przebywał w 21 Pułku Piechoty Obrony Krajowej Austro-Węgier, a następnie mianowano go na stopień podporucznika jednego z pobliskich pułków. W kolejnych latach podczas wojny na Bałkanach brał udział w mobilizacji sił zbrojnych, a za swe zasługi mianowano go na stopień porucznika, natomiast rok później – kapitana. W międzyczasie wziął ślub z córką byłego dyrektora rzeszowskiego seminarium – Heleną.

Pod koniec służby w austriackim wojsku mianowano go na szefa Departamentu Wojskowego w Naczelnym Komitecie Narodowym, a także komendanta Szkoły Podchorążych. W roku 1916 w Krakowie Sikorski był osobą rekrutującą ochotników do Legionów Polskich. W tym czasie między nim a Józefem Piłsudskim zaczął rodzić się konflikt, gdyż oboje mieli zupełnie inne plany dotyczące przyszłych działań wojennych. Sikorski cały czas chciał kontynuować współpracę z Austro-Węgrami, a także rekrutować nowe osoby do Polskich Sił Zbrojnych. Piłsudski natomiast był temu przeciwny. Po tak zwanym kryzysie przysięgowym z 1917 roku, Władysław ponownie wstąpił do austriackiego wojska. Rok później oskarżono go o zdradę stanu, gdyż kiedy planowano pomniejszenie się Królestwa Polskiego o Chełmszczyznę, oficjalnie zaprotestował. W związku z tym został internowany. Po odzyskaniu wolności nawiązał bliższy kontakt z generałem Tadeuszem Rozwadowskim, na którego polecenie zaczął rekrutować nowe jednostki do Wojska Polskiego.

W latach 1918-1922 sam przebywał w Wojsku Polskim. Początkowo był kwatermistrzem Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich w Galicji Wschodniej, jednak szybko stał się również dowódcą dwóch mniejszych grup, a także tymczasowo wielu innych części armii podczas poszczególnych bitew. W 1921 roku mianowano go na nowego szefa Sztabu Generalnego, natomiast 16 grudnia 1922 roku – na prezesa Rady Ministrów oraz ministra spraw wewnętrznych II Rzeczypospolitej.

Stanowisko prezesa Rady Ministrów obejmował przez rok. Powołał go ówczesny marszałek Sejmu – Maciej Rataj, po śmierci Gabriela Narutowicza (sprawcą zamachu na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej był Eligiusz Niewiadomski). Pierwszym zadaniem Sikorskiego na nowym stanowisku było uspokojenie społeczeństwa po zabójstwie prezydenta. W związku z tym zadecydowano, by już następnego dnia po zdarzeniu wprowadzić w państwie stan wyjątkowy. Kolejnym krokiem było powołanie nowego ministra spraw wojskowych – Kazimierza Sosnkowskiego, a także jako takie załagodzenie sporu z Józefem Piłsudskim, który niedługo później został powołany przez Sosnkowskiego na nowego szefa Sztabu Generalnego. Sikorski miał wielu przeciwników politycznych w tym okresie. Popierały go głównie mniej liczące się partie lewicowe. Mimo tego 23 stycznia 1923 roku udało mu się uzyskać wotum zaufania od Sejmu, choć większość z polityków uważała, że ono jedynie na krótki czas. Wkrótce rządowi udało się uspokoić społeczeństwo. Kiedy został wybrany nowy prezydent Rzeczypospolitej – Stanisław Wojciechowski, prezes Rady Ministrów zaczął skupiać się bardziej na sprawach ekonomicznych państwa. W tym celu jego rząd opracował plany kilku reform, jednak nie zostały one wprowadzone w życie przez brak wymaganej większości głosów w Sejmie.

Jednocześnie starał się osiągnąć kilka innych celów. Jednym z nich było oficjalne uznanie granic wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej, co udało się dnia 15 marca 1923 roku. W międzyczasie Sikorski próbował w jakimś stopniu zjednoczyć Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego pod względem planu na odzyskanie niepodległości przez ojczyznę. Chciał również w jakimś stopniu ograniczyć władzę najbardziej radykalnych partii prawicowych, a także rozpowszechnić Związek Ludowo-Narodowy. Te plany jednak nie zakończyły się powodzeniem, co zaczynało tworzyć niepokoje społeczne. Dodatkowo na przełomie kwietnia i maja tego roku doszło do serii zamachów bombowych, w wyniku czego lud stracił jeszcze więcej zaufania do rządzących. 26 maja doszło do dymisji Władysława Sikorskiego. Stało się to w wyniku podpisania tak zwanego paktu lanckorońskiego, który zakładał współpracę między partiami prawicowymi oraz z centrum. Należały do nich: PSL „Piast”, Zjednoczenie Ludowo-Narodowe oraz Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji.

30 listopada mianowano Sikorskiego na generalnego inspektora piechoty polskiej. 17 lutego roku następnego stał się ministrem spraw wojskowych. Tę funkcję pełnił przez około półtora roku, aż w końcu sam podał się do dymisji. Później powołano go na jednorocznego członka Rady Wojennej, a 21 grudnia prezydent mianował go na dowódcę Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. 19 marca roku 1928 nowy prezydent – Ignacy Mościcki, zwolnił go ze stanowiska dowódcy. W zamian za to otrzymał status ‘generała do dyspozycji’. W związku z tym na kilka lat odsunął się od aktywnego udziału w działalności politycznej i patriotycznej. Do 1939 roku spędzał większość czasu w jego dworku w Parchaniu. W tym czasie napisał książkę oraz kilka krótszych tekstów. Książka nosiła tytuł „Przyszła wojna – jej możliwości i charakter oraz związane z nimi zagadnienia obrony kraju” i została oficjalnie wydana w 1934 roku. Dwa lata później zaczął pisać cotygodniowe artykuły do „Kuriera Warszawskiego”. Publikacje Sikorskiego zawierały przede wszystkim jego przemyślenia, przewidywania i analizy, które w większości, jak się później okazało,