Przyczyny Potopu Szwedzkiego

Potop szwedzki znany jest w historii również jako szósta wojna polsko-szwedzka. Był to najazd Szwedów na Rzeczpospolitą w roku 1655, który zakończył się pięć lat później poprzez zawarcie pokoju w Oliwie. Długotrwały konflikt miał u swoich podstaw wiele przyczyn, z których jedną z najważniejszych było dążenie Szwecji do uzyskania hegemonii nad Morzem Bałtyckim.

Szwecja dążyła w wieku XVII do zdobycia całkowitej dominacji nad Morzem Bałtyckim – dawałoby jej to znacznie silniejszą pozycję i zapewniłoby to rozwój państwa na ogromną skalę, ponieważ nadmorskie tereny wiążą się z prężnie działającym handlem. Władcy szwedzcy w swoich działaniach byli dość agresywni – warto zwrócić uwagę na fakt, że chcieli oni całkowicie zdominować handel i stać się hegemonem w tamtym rejonie. Przejęcie polskich portów dawałoby szansę na stanie się prawdziwą potęgą ekonomiczną i wyrównanie strat w skarbcu, które powstały w ramach koniecznych nakładów czynionych na prowadzenie walk.
Poprzednie konflikty między Rzeczpospolitą a Szwecją dotyczyły przede wszystkim terenów nadmorskich i to one odgrywały kluczową rolę w konfliktach. Dodatkowo, warto pamiętać, że Szwecja była w tamtym okresie jedną z największych potęg europejskich, miała zatem silną armię i była dobrze przygotowana do nawet wieloletnich działań zbrojnych.

Dodatkowym punktem zapalnym walk ze Szwedami toczącymi się od roku 1600 były próby odzyskania szwedzkiej korony przez Zygmunta III Wazę, który to utracił ją w roku 1599. Władzę przejął tam jego stryj – Karol IX Sudermański. Najpierw Karol IX przez blisko pięć lat rządził jako zastępca polskiego władcy w Szwecji, później koronował się na króla tego państwa, by ukazać swą niezależność. Taka postawa oraz wysuwanie przeciwko polskiemu monarsze oskarżeń, jakoby chciał on wzmacniać w Szwecji katolicyzm, rozgniewały Wazę. Jego synowie zresztą nie zamierzali przestać używać tytułu królów szwedzkich, a to z kolei stanowiło dla Szwedów pretekst do walki – mogli oni chcieć pozbawić Polaków praw do szwedzkiej korony. Po pierwszych konfliktach w latach 1600-1610 zawarto rozejm. Gdy po śmierci Karola IX władzę przejął jego syn – Gustaw II Adolf, znowu rozpoczęły się konflikty, co ostatecznie znów doprowadziło do podpisania rozejmu. Stosunki między dwoma państwami nadal jednak należały do napiętych.

W 1655 roku Polska znalazła się w gorszej sytuacji, ponieważ równocześnie toczyła wojny z Rosją. Wpływało to na obciążenie skarbu państwa wydatkami i angażowało armię. To właśnie