Partenon
Zamień czytanie na oglądanie!
i ucz się szybciej!
Partenon – kiedy mówisz tę nazwę większość ludzi ma przed oczyma monumentalne ruiny na wzgórzu. Można je zwiedzać podczas podróży do Grecji, a konkretnie do miasta Ateny. To wzgórze to Akropol i jest ono naturalnym płaskowyżem. Wznosi się na wysokości powyżej 70 metrów i usytuowany jest w centrum Aten. To właśnie na Akropolu można zwiedzać i podziwiać Partenon, chociaż współcześnie jest to tylko pozostałość dawnej świetności.
A przecież Partenon to była wielka i wspaniała świątynia wybudowana i poświęcona patronce miasta bogini Atenie. I to jej zawdzięcza swoją nazwę. Grecka bogini Atena miała bowiem kilka przydomków, a jednym z nich był Partenos. Przydomek ten dosłownie oznacza Dziewica i była to nazwa przez Atenę najbardziej ulubiona. Nazwa Partenon tłumaczy się również jako „pokój dziewic” i faktycznie dotyczyła ona na początku niewielkiego pomieszczenia w świątyni, a całość nosiła miano wielkiej świątyni. Z biegiem czasu, gdzieś około stu lat później, nazwa Partenon została rozszerzona na całą świątynię i tak już zostało.
Dlaczego jednak została wybudowana? Początkowo Akropol jako wzgórze spełniał przede wszystkim funkcje obronne. To właśnie tu w połowie II tysiąclecia p.n.e. zaczęły się początki Aten. Z wysokości Akropolu można było obserwować morze, w związku z czym wybudowano tam cytadelę, która później została zniszczona. Ale miasto rozrastało się i rozbudowywało. Wzgórza w całej starożytnej Grecji zaczęto wykorzystywać na miejsca kultu. Na Akropolu powstały świątynie. Te jednak, jak całe miasto, zostały zniszczone podczas ataku Persów w 480 roku p.n.e. Po pokonaniu Persów, Grecy wrócili do miasta i odbudowali go, z wyjątkiem Akropolu. Budowę świątyni rozpoczęto dopiero po trzydziestu latach w ramach programu rozbudowy Aten, stworzonego przez Peryklesa. Ten wódz ateński i ceniony strateg chciał, aby Ateny zostały najważniejszym miastem greckim. Perykles jako poważany polityk przekonał inne miasta greckie do odbudowania świątyni jako symbolu dla całej Grecji oraz wyrażenie wdzięczności patronce miasta Atenie za zwycięstwo nad Persami. Na odbudowę przeznaczono dużą część składek członkowskich państw Związku Morskiego. Budowa Partenonu pochłonęła ogromne środki. W ówczesnym czasie można byłoby wybudować za to około 469 okrętów wojennych z pełnym wyposażeniem.
Atena była uważana za najważniejszą boginię w starożytności greckiej. W przeszłości, zanim jeszcze powstała kultura nosząca teraz miano cywilizacji greckiej, bogini Atena miała opiekować się królewskimi pałacami oraz ich władcami. Z czasem zaczęto przypisywać jej opiekę nad miastami. Również znamienite rody, zwłaszcza te mające u siebie członków wyróżniających się bohaterskimi czynami, uznawały, że są pod szczególną pieczą bogini Ateny. Miało to swoje uzasadnienie w tym, że według wierzeń Atena dostała od bogów bardzo cenne dary. Stąd uważano ją m.in. za boginię mądrości oraz dar sprawiedliwej wojny. Wskazywały na to atrybuty Ateny, którymi były włócznia symbolizująca wojnę oraz sowa symbolizująca mądrość.
Świątynia na cześć Ateny została zbudowana przez 15 lat w latach 447-438 p.n.e. Świątynia została posadowiona na miejscu wcześniejszych świątyń poświęconych Atenie. Starsze budowle, które tam były również nosiły nazwę Partenon i dodatkowo miały kolejne numery. Najstarszy Partenon znany jako Partenon I powstał około 570 roku p.n.e. Następny Partenon, czyli Partenon II zaczęto budować po zwycięstwie pod Maratonem w 490 roku p.n.e. Budowa nie została ukończona, kiedy w 480 roku p.n.e. Persowie dokonali jej zburzenia. Partenon III z czasów Peryklesa można w części zachowany podziwiać do dzisiaj.
Partenon zaczęto budować w 447 roku p.n.e. Budowa trwała do roku 438 p.n.e. Natomiast w 432 roku p.n.e. została zakończona praca związana z rzeźbiarską dekoracją Partenonu. I to właśnie rok 432 p.n.e. uznawany jest za datę ukończenia budowli. Dwaj greccy architekci dostąpili zaszczytu przygotowania projektu świątyni. Byli to Iktinos oraz Kallikrates – jego współpracownik. Całą budowę nadzorował Fidiasz, który był najwybitniejszym rzeźbiarzem tego czasu. Grecy, a właściwie cała późniejsza cywilizacja aż po dziś zawdzięcza Fidiaszowi również wspaniałe ozdoby w postaci monumentalnych rzeźb, które zaprojektował i częściowo sam wykonał dla ateńskich świątyń, w tym na Partenonie. Tam też znajdowała się jedna z najbardziej znanych rzeźb Ateny Partenos, stworzona oczywiście przez Fidiasza. Atena Dziewica została przedstawiona w postaci monumentalnego posągu, bardzo wysokiego, który miał aż 12 metrów wysokości i był tylko niewiele mniejszy od rzeźby Zeusa, której twórcą również był Fidiasz. W oryginale posąg Ateny Partenos był zrobiony z kości słoniowej i złota, zwanej techniką chryzelefantynową. Niestety obecnie podziwiać można tylko znacznie mniejsze kopie tego posągu, które oczywiście nie są już tak imponujące i wykonane z tak drogocennych materiałów. Informacje na temat oryginału czerpiemy z opisów zawartych w starożytnych źródłach oraz dzięki wizerunkom wybitym na monetach. Oryginał najprawdopodobniej spłonął w pożarze, który prawdopodobnie miał miejsce w V wieku n.e.
Partenon zbudowano z białego marmuru pentelickiego, ponieważ był on wyjątkowo twardy, a zarazem łatwy do polerowania. Z tych samych względów zresztą jest on używany w budownictwie do dzisiaj. Istotna przy wyborze materiału do budowy Partenonu była też bliska odległość kamieniołomów. Góra Pentelikon, skąd wydobywano marmur, i od której wziął on swoją nazwę była oddalona o około 20 km od Aten. A przywieziono stamtąd niebagatelną liczbę ponad 180 tysięcy ton kamienia. Do budowy i zdobień użyto również złota, kości słoniowej, miedzi, hebanu i drewna cyprysowego.
Świątynia powstała w okresie klasycznym starożytnej Grecji. Została wybudowana w porządku doryckim, ale ma też pewne elementy zaczerpnięte z porządku jońskiego. Porządek dorycki był jednym z najczęściej stosowanych stylów architektonicznych w starożytności. Cechował go monumentalizm i surowość oraz dosyć ciężkie proporcje, a mimo to istotne było w nim przede wszystkim artystyczne podejście do architektury, a nie jej użyteczność. Styl dorycki miał prawdopodobnie swoje źródło we wcześniejszej architekturze drewnianej. Porządek joński, którego elementy są również zastosowane na Partenonie, podobnie jak dorycki kierował się przede wszystkim podejściem artystycznym, cechowały go liczne zdobienia, ale w przeciwieństwie do stylu doryckiego istotą była lekkość i zachowanie smukłych proporcji.
Wróćmy jednak do Partenonu. Świątynia powstała na planie prostokąta znacznie wydłużonego. Budowę Partenonu zaprojektowano bardzo mądrze, gdyż umożliwiała ona przenoszenie, wnoszenie, umiejscowienie wewnątrz różnych, nawet ogromnych elementów powstającej budowli. Fundament, czyli kamienna podstawa, której górna podstawa zwana jest stylobatem, okazał się bardzo solidny. Podstawa świątyni wynosi 69,5 × 30,88 metra. Zastosowano przy budowie idealne wręcz proporcje pomiędzy szerokością, długością a wysokością. Bardzo dużo elementów wykonanych jest w stosunku 4:9, co świadczy o wysokim kunszcie i wiedzy projektantów i budowniczych. Grecy dążyli do ustanowienia ideału i kanonu piękna we wszystkich rodzajach sztuki. W architekturze często ustalali i realizowali budowle według wzoru. W Partenonie na przykład po ustaleniu szerokości fasady, na podstawie zasady złotego podziału wyznaczono idealną dla kolumn lokalizację. Z tego powodu powstała fasada z 8 kolumnami, chociaż do tej pory zawsze było ich tylko 6. Niemniej jednak, co jest tym wszystkim najbardziej godne podziwu, w niektórych miejscach celowo złamano proporcje dla uzyskania odpowiednich wrażeń wzrokowych. Na przykład stylobat został dla efektu wizualnej równości lekko wygięty do góry. Podobnie w przypadku kolumn zostały zastosowane rozwiązania techniczne specjalnie dla uzyskania pożądanych efektów wizualnych. Delikatnie odsunięto kolumny narożne, które dodatkowo są trochę grubsze od pozostałych. Sprawiało to wrażenie dużej stabilności. Natomiast dla spowodowania wrażenia pewnej lekkości dokonano niewielkiego poszerzenia kolumn w połowie ich wysokości, aby potem zastosować zwężenie ku górze. Te rozwiązania oprócz wrażeń optycznych spełniały też funkcje praktyczne. Dzięki wygięciu ze stylobatu mogła dużo łatwiej s
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!