Aleksander Jagiellończyk

"; z tatarskim chanem, który atakował ziemie litewskie. W 1498 roku Iwan najechał pograniczne ziemie litewskie, co skończyło się dla Aleksandra oraz panów koronnych wielką klęską.
Ważną uwagę należy zwrócić na fakt, iż za czasów panowania Jagiellończyka zawarto polsko-litewski traktat, który potem nazwano unią wileńską zawartą w 1499 roku. W wyniku tego wydarzenia potwierdzono zapisy unii horodelskiej. Po wybuchu wojny z Moskwą Aleksander zajmował się dyplomacją i organizacją obrony. Siły litewskie były zbyt małe, dlatego książę zaczął werbować wojsko zaciężne w Polsce i Czechach, a także zawarł porozumienie z inflanckim mistrzem krajowym Wolterem von Plettenbergiem. Sojusz zakończył się z korzyścią dla Litwy.
Aleksander Jagiellończyk za kolejny ważny cel w okresie swojego panowania podjął starania o tron polski. Po śmierci Jana Olbrachta w młodym wieku, królewicz opuścił Wilno i zgłosił swoją kandydaturę na polski tron. Dzięki poparciu swojego brata – prymasa Fryderyka – mógł liczyć na zwycięstwo, jednak bardzo szybko pojawili się kontrkandydaci, a mianowicie bracia Jagiellończyka, Zygmunt i król Władysław węgiersko-czeski. Polscy panowie podczas elekcji wybrali Aleksandra, gdyż chcieli utrzymać unię oraz wierzyli, że nowy władca pozostawi władzę w Polsce senatowi. Ciężkimi warunkami panowie obarczyli nowego króla, Aleksander musiał wcielić Litwę do Korony Polskiej. Działanie to napotkało opór i koniec końców sejm litewski zgodził się, a to wydarzenie po dziś nazywamy unią mielnicką. Aleksander stracił wpływy na zasiadających w senacie i mógł tylko i wyłącznie mianować ludzi na niższe urzędy i nadawać godności gwarantujące miejsce w senacie.
Król Aleksander Jagiellończyk podobnie, jak Jan Olbracht postanowił poruszyć kwestię uregulowania spraw z zakonem krzyżackim. Poprzednik króla chciał zmusić zakon do złożenia hołdu lennego polskiemu królowi, jednak ani jemu, ani Aleksandrowi to się nie udało. W lutym 1505 roku zwołano sejm litewski w miejscowości Brześć Litewski, a głównym tematem obradujących była unia mielnicka. Ostateczne „rozbrojenie” mielnickiej unii nastąpiło podczas sejmu radomskiego. Aleksander po tym sejmie zaczął podupadać na zdrowiu, król doznał wylewu i paraliżu lewostronnego. Według kronikarzy po trudach podróży na Litwę diametralnie pogorszył się stan króla. Ciekawostką jest, że organizm władcy został osłabiony przez bezsenność oraz biegunkę. Po dotarciu na litewski sejm do Lidy Aleksander uświadomił sobie, że umiera, dlatego spisał testament, w którym całą swoją władzę na Litwie przekazuje bratu Zygmuntowi.