Bogowie Egiptu

Bogowie Egipscy
Zbiór mitów mających na celu uszeregowanie i zestawienie bóstw, w które wierzono w państwie Faraonów. Prawdopodobnie zbiór zaczął się kształtować w czwartym wieku. Bóstwa pochodzą zwłaszcza z Egiptu jak wskazuje sama nazwa. Przez początkowy podział Egiptu, który później stał się jednym państwem istnieją różne wersje opowiadające o danych bóstwach. Z czasem jednak pojedyncze bóstwa zaczęły przewyższać funkcje innych tworząc w ten sposób swego rodzaju hierarchię w tej mitologii. Mity i związane z nimi bóstwa miały na celu także w pewien sposób wytłumaczenie pewnych zjawisk fizycznych oraz sposób metafizyczny wyjaśnić przewagę pewnych ośrodków kultu religijnego nad drugimi. Ponieważ legendy i mity związane z mitologią egipską były powszechnie powtarzane z czasem zaczęły pełnić również funkcję propagandową. Kapłani odpowiedzialni za opiekę nad egipskimi świątyniami poświęconymi egipskim bożkom z czasem wprowadzali do kanonu już obecnych – nowych bogów.
W czasach predynastycznych prawdopodobnie wierzono w bóstwa o charakterze lokalnym, które dopiero z czasem podczas rozrostu i jedno liczenia państwa zaczęły składać się na poszczególne bóstwa, które łączyły cechy tych wcześniejszych. W ten sposób powstawały nawet rodziny bogów o podobnych cechach czy funkcjach. Jednakże nie ma dużej wiedzy na ten temat i są to jedynie spekulacje.
Zanim przedstawione zostanie kanon najpopularniejszych egipskich bogów myślę, że warto wspomnieć o tym jak według wierzeń starożytnych Egipcjan powstał świat.
Według ich wierzeń na początku był wielki ocean nazywany przez nich Nun. Z tego oceanu zrodził się twórca, który zaczął z tego chaosu, jakim był wtedy świat, wydobywać ład i piękno. Według wierzeń Egipcjan pierwszym bogiem był bóg Ra – bóg słońca, który następnie stworzył kolejną parę bóstw: Szu i Tefnut. Z ich związku natomiast przyszła na świat bogini Nut i Geb, boginie nieba i ziemi. Po nich przyszła ich czwórka dzieci Ozyrys, Set, Izyda i Neftyda.
Tak jak wspomniano wcześniej, mity mają różne wersje, tak samo jest tym dotyczącym początku świata. Druga wersja mówi o tym, że pierwszym bogiem był Atum, który wyłonił się z pierwszego pagórka, jednak i on z czasem został utożsamiany z Re. W związku z tą niepewnością często po prostu łączono ich imiona zwłaszcza w starym państwie i mówiono on tym bogu Re-Atum.
Ale była także trzecia wersja, rozpowszechniana przez kapłanów z Memfis. Chciała ona pokazać wyższość ichniejszego pierwszego boga Ptaha nad rzekomym Re, traktując go jako sam pré pagórek, z którego potem ewentualnie zrodził się Re.
Dla tych wszystkich wersji wspólny jest fakt, że w stworzonym przez bogów świecie, panowała prawda, porządek i sprawiedliwość nazywana jednym słowem jako „maat”, w pewien sposób walcząca z jeszcze trwającym chaosem – „ifetem”, który jak można się spodziewać dążył w pierwszej linii do zniszczenia „maat”. Tak więc starożytni Egipcjanie przyjęli, że od równowagi panującej między tymi dwoma pojęciami zależało istnienie ich świata.
Tak jak w mitologii greckiej czy rzymskiej, także w mitologii egipskiej, bóstwa będące panami świata, rywalizowały o tron. Egipskim odpowiednikiem Zeusa był Ozyrys. Zginął on z ręki Seta, jednak udało się go „wskrzesić”, dzięki interwencji żony Ozyrysa, która nauczył się łączyć części ciała za pomocą bandaży dzięki innemu bogowi Anubisowi. Z kolejnych związków powstawali kolejni bogowie każdy odpowiedzialny za coś innego.
Tak jak zostało już wspomniane, na poszczególnych terenach Egiptu, wykształciły się różne wersje tej politeistycznych religii. Zależało to przede wszystkim od panującego tam władcy, działających tam grup i warunków życia. Z biegiem czasu, udało się nam skrystalizować mniej więcej 5 grup, które były najpopularniejsze. W dwóch grupach najważniejszym bogiem był Atum, w jednej Re, w kolejnej Chnum natomiast w ostatniej był to Ptah.
W czasach trochę późniejszych, kiedy mitologia egipska zdążyła się już trochę zakorzenić, a Egipt był pod wpływami hellenistycznymi, ukształtowała się swojego rodzaju najważniejsza trójca. Należał do niej Ozyrys, Horus i Izyda, a czasami dodawany był także ich wspólny wróg Set. Podobno były podejmowane próby przemienienia mitologii egipskiej w religię monoteistyczną, jednak między innymi z powodu tak dużego urozmaicenia bogów, nie udało się to.
Tak jak i w innych religiach, jak na przykład w chrześcijaństwie, tak i w mitologii egipskiej, po śmierci ciała dalej żyje jeszcze dusza. Właśnie dzięki wierze w to, w Egipcie został zakorzeniony zwyczaj mumifikowania i balsamowania ciała, aby dusza po zmartwychwstaniu miała dokąd wrócić. Mówiąc pokrótce, ciała najpierw były wysuszane poprzez włożenie do pieca, aby potem się nie rozkładały.
Dodatkowo z czasem powstawała także Księga umarłych, w której były zapisywane teksty i rysunki mające później pomóc duszom w trafieniu do świata pośmiertnego, a treść Księgi zapisywano czasem także na ścianach grobowców.
To, co działo się z duszą po śmierci, nie było do końca wiadome, dopóki w późniejszych już czasach nie stwierdzono, że dusza staje przed Anubisem, który waży ciężar serca, które jest zapisem czynów popełnianych za życia. Jeżeli porównanie ciężaru serca z piórem Maat (bogini prawdy, sprawiedliwości i porządku) wypadało pozytywnie dla zmarłego, to było on stawiany przed obliczem najwyższego – Ozyrysa. Gdy wynik porównania nie wypadał korzystnie dla zmarłej duszy, była ona pożerana przez Ammita.
Całe to przejście jest interpretowane jako swoisty sąd ostateczny. Po zmianach w państwie, zmieniło się również postrzeganie tego wydarzenia. Uznano, że, owszem, życie po śmierci zależy od czynów popełnianych za życia, jednak człowiek po śmierci nie staje przed Ozyrysem, a przed całą radą składającą się z czterdziestu różnych bogów. Dopiero potem serce zostawało ważone i jeżeli było cięższe od występującego już pióra Maata zostawał pożerane. W przeciwnym razie zmarły jednoczył się z Ozyrysem i miał swobodny ruch między światem żywych a podziemnym.
Dodatkowo wierzono, że jeżeli dusza z sercem nie zostawała pożarta, czyli dostawała się do „nieba”, na niebie pojawiała się nowa gwiazda.
Przechodząc do głównego tematu wypracowania, przedstawiam najważniejszych bogów i boginie, w których wierzyli starożytni Egipcjanie:
Re – najważniejszy bóg, władca wszystkich ludzi. Przedstawiany był z dyskiem słonecznym oraz głową sokoła bądź jastrzębia. Czczony jako bóg słońca. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że każdego dnia bóg Re opuszcza swoje miejsce zamieszkania będące w Heliopolis, aby ciągu dwunastu godzin skontrolować kolejne dwanaście prowincji, będących pod jego panowaniem. Kiedy zbliżał się do ludzi – spalał ich.

Izyda – żona i siostra Re. „Wskrzesiła” męża. Czczona jako bogini rodziny i płodności, ukazywana jako wcielenie dobroci i najlepsza matka, opiekunka wszystkich ludzi. Najczęściej przedstawiana jako kobieta z krowimi rogami, między którymi trzymała tarczę słoneczną, często także z berłem, bądź trzymając swojego syna Horusa na kolanach. Była czczona także poza regionem Egipcjan, między innymi jako babilońska Isztar. W mitologii greckiej ma kilka możliwych odpowiedniczek: Demeter, Afrodytę, Nemezis, czy chociażby Persefonę.

Ozyrys – bóg śmierci i odrodzonego życia, to on kładł dusze na wadze. Starożytni Egipcjanie wierzyli, że to on nauczył ich uprawy roli. Przedstawiany był jako trzymający insygnia