Elżbieta I Tudor

"; dstock, gdzie miała ona spędzić prawie rok w areszcie domowym. 17 kwietnia 1555 roku Elżbieta została wezwana na dwór. Miała ona uczestniczyć w ostatnich etapach zaawansowanej ciąży siostry. Szybko jednak okazało się, iż ciąża jest urojona. 6 listopada 1588 roku Maria uznała Elżbietę za swoją następczynię, jedenaście dni później Maria zmarła. Elżbieta zaś została prawowitą dziedziczką tronu. Została ona królową w wieku 25 lat. 15 stycznia 1559 roku Elżbieta została koronowana i namaszczona na królową Anglii w opactwie westminsterskim. Osobiste przekonania religijne Elżbiety były przedmiotem wielu dyskusji wśród historyków i badaczy jej życia. Teoretycznie była ona protestantką, ale zachowała symbole katolickie umniejszając jednocześnie rolę mszy w nabożeństwach religijnych. W zakresie polityki publicznej preferowała pragmatyzm w podejściu do spraw religijnych. Elżbieta i jej doradcy dostrzegali groźbę katolickiej krucjaty przeciwko heretyckiej Anglii. Elżbieta szukała więc protestanckiego rozwiązania, które nie uraziłoby zbytnio katolików, a jednocześnie zaspokoiłoby pragnienia angielskich protestantów. W rezultacie parlament 1559 roku zaczął uchwalać prawo dla kościoła opartego na protestanckiej ugodzie Edwarda VI, z monarchą jako głową, ale z wieloma katolickimi elementami, takimi jak szaty liturgiczne. Elżbieta została zmuszona do przyjęcia tytułu Najwyższego Namiestnika Kościoła Anglii, zamiast bardziej kontrowersyjnego tytułu Najwyższej Głowy, który wielu uważało za niedopuszczalny dla kobiety.
Od początku panowania Elżbiety spodziewano się, że wyjdzie ona za mąż. Mimo że otrzymała wiele propozycji zamążpójścia nigdy nie wyszła za mąż i była bezdzietna. Do około pięćdziesiątki rozważała kilku zalotników. Ostatnim jej zalotnikiem był Franciszek, książę Anjou, młodszy od niej o 22 lata. Ryzykując ewentualną utratę władzy, jak jej siostra, która oddała się w ręce króla Hiszpanii Filipa II, małżeństwo dawało szansę na dziedzica. Jednak wybór męża mógł również wywołać niestabilność polityczną, a nawet powstanie. Niezamężny status Elżbiety zainspirował kult dziewictwa pokrewny kultowi Maryi Dziewicy. W poezji i na portretach przedstawiano ją jako dziewicę, boginię lub jedno i drugie, a nie jako normalną kobietę. Ostatecznie Elżbieta upierała się, że jest zaślubiona królestwu i poddanym pod boską opieką.
Polityka zagraniczna Elżbiety miała w dużej mierze charakter defensywny. Wyjątkiem była angielska okupacja Hawru od października 1562 roku do czerwca 1563 roku, która zakończyła się niepowodzeniem, gdy hugenoci, sprzymierzeni z katolikami Elżbiety, odzyskali port. Zamiarem Elżbiety była wymiana Hawru na Calais, utracone na rzecz Francji w styczniu 1558 roku. Tylko dzięki działaniom swojej floty Elżbieta prowadziła agresywną politykę. Opłaciło się to w wojnie z Hiszpanią, której 80% toczyło się na morzu. Po opłynięciu kuli ziemskiej w latach 1577-1580 pasowała na rycerza Francisa Drake’a, który zdobył sławę dzięki najazdom na hiszpańskie porty i floty. Element piractwa i samozadowolenia napędzał elżbietańskich marynarzy, nad którymi królowa miała niewielką kontrolę.
Okres po klęsce hiszpańskiej Armady w 1588 roku przyniósł Elżbiecie nowe trudności, które trwały do końca jej panowania. Konflikty z Hiszpanią i Irlandią przeciągały się, obciążenia podatkowe rosły, a gospodarka ucierpiała z powodu słabych zbiorów i kosztów wojny. Ceny wzrosły, a poziom życia spadł. W tym czasie nasiliły się represje wobec katolików, a w 1591 roku Elżbieta zezwoliła komisjom na przesłuchania i inwigilację katolickich właścicieli domów. Aby utrzymać iluzję pokoju i dobrobytu, Elżbieta coraz bardziej polegała na wewnętrznych szpiegach i propagandzie. W ostatnich latach jej panowania narastająca krytyka odzwierciedlała spadek sympatii społeczeństwa do niej. W ostatnich latach swego panowania Elżbieta zaczęła polegać na przyznawaniu monopoli jako bezkosztowego systemu mecenatu, zamiast prosić parlament o więcej dotacji w czasie wojny. Praktyka ta szybko doprowadziła do ustalania cen, bogacenia się dworzan kosztem społeczeństwa i powszechnego niezadowolenia. Kulminacją tego było wzburzenie w Izbie Gmin podczas parlamentu 1601 roku.
Ten sam okres niepewności gospodarczej i politycznej przyniósł jednak niezrównany rozkwit literatury w Anglii. Pierwsze oznaki nowego ruchu literackiego pojawiły się już pod koniec drugiej dekady panowania Elżbiety. Pojęcie wielkiej epoki elżbietańskiej zależy w dużej mierze od pisarzy, dramaturgów, poetów i muzyków, którzy działali za panowania Elżbiety. Wraz z wiekiem Elżbiety stopniowo zmieniał się również jej wizerunek. Jej malowane portrety stały się mniej realistyczne, a stawały się bardziej zestawem tajemniczych ikon, które sprawiały, że wyglądała na znacznie młodszą niż była. W rzeczywistości jej skóra została uszkodzona przez ospę, którą przeszła w 1562 roku, przez co była na wpół łysa i zależna od peruk i kosmetyków. Im bardziej uroda Elżbiety blakła, tym bardziej chwalili ją jej dworzanie. Elżbieta chętnie odgrywała jednak tę rolę, ale możliwe, że w ostatniej dekadzie życia zaczęła również wierzyć we własne osiągnięcia.
Stan zdrowia królowej był dobry aż do jesieni 1602 roku, kiedy to seria zgonów wśród przyjaciół pogrążyła ją w ciężkiej depresji. W lutym 1603 roku szczególnie dotkliwa okazała się śmierć Katarzyny Carey, hrabiny Nottingham, siostrzenicy jej kuzynki i bliskiej przyjaciółki lady Knollys. W marcu Elżbieta zachorowała i pogrążyła się w depresji. Zmarła 24 marca 1603 roku w pałacu Richmond, między drugą a trzecią nad ranem. Kilka godzin później Cecil i rada wprawili w ruch swoje plany i ogłosili Jakuba królem Anglii. Trumna Elżbiety została przewieziona nocą w dół rzeki do Whitehall, na barce oświetlonej pochodniami. Na jej pogrzebie 28 kwietnia trumnę przewieziono do opactwa westminsterskiego na karawanie zaprzężonym w cztery konie obwieszone czarnym aksamitem.
Elżbieta została pochowana w Westminster Abbey, w grobowcu dzielonym z jej przyrodnią siostrą, Marią I.
Wielu poddanych opłakiwało Elżbietę, ale inni odetchnęli z ulgą po jej śmierci. Oczekiwania wobec króla Jakuba były początkowo wysokie, ale potem zmalały. W latach dwudziestych XVII wieku nastąpiło nostalgiczne odrodzenie kultu Elżbiety. Elżbieta była wychwalana jako bohaterka sprawy protestanckiej i władczyni złotego wieku. Triumfalistyczny wizerunek, który Elżbieta kultywowała pod koniec swego panowania, na tle frakcyjności oraz trudności militarnych i ekonomicznych, został przyjęty za wartość nominalną, a jej reputacja nadmuchana. Panowanie Elżbiety zostało wyidealizowane jako czas, w którym korona, kościół i parlament pracowały w konstytucyjnej równowadze. Obraz Elżbiety malowany przez jej protestanckich wielbicieli z początku XVII wieku okazał się trwały i wpływowy. Pamięć o niej odżyła również w czasie wojen napoleońskich, kiedy naród ponownie znalazł się na krawędzi inwazji. W epoce wiktoriańskiej elżbietańska legenda została dostosowana do ówczesnej ideologii imperialnej, a w połowie XX wieku Elżbieta była romantycznym symbolem narodowego oporu wobec obcego zagrożenia.
Elżbieta ustanowiła również angielski kościół, który pomógł ukształtować tożsamość narodową i pozostaje na swoim miejscu do dziś.
Mimo iż Elżbieta prowadziła w dużej mierze defensywną politykę zagraniczną, jej panowanie podniosło status Anglii za granicą. Pod rządami Elżbiety naród zyskał nową pewność siebie i poczucie suwerenności, podczas gdy chrześcijaństwo uległo fragmentacji. Elżbieta była pierwszym Tudorem, który uznał, że monarcha rządzi za powszechną zgodą. Dlatego zawsze współpracowała z parlamentem i doradcami, którym mogła ufać, że powiedzą jej prawdę – styl sprawowania władzy, którego nie naśladowali jej późniejszy następcy.
W 1955 roku powstał o niej amerykański film „Królowa dziewica”. Reżyserował go Henry Kostner. Powstały o niej również dwa inne filmy jakimi są: „Elizabeth” z 1997 roku w reżyserii Shekhana Kapura oraz reżyserowany również przez niego film z 2007 roku pod tytułem „Elizabeth: Złoty wiek”.