Henryk VIII Tudor

Henryk VIII Tudor

Henryk VIII Tudor urodził się 28 czerwca 1491 roku w pałacu Placentia w Greenwich jako drugi syn i trzecie dziecko pierwszego władcy z dynastii Tudorów – Henryka VII. Miał w sumie 6 rodzeństwa jednak tylko 3 z nich dożyła dorosłości. Henryk VII zdobył koronę siłą, jednak żeby umocnić swoją pozycję w kraju ożenił się z Elżbietą – siostrą Edwarda V. Henryk VIII od dziecka otrzymywał przeróżne wysokie tytuły szlacheckie jednak na następcę tronu przygotowywany był jego starszy brat Artur.
Henryk VII chcąc zawrzeć sojusz z Hiszpanią zaaranżował ślub swojego najstarszego syna, wtedy 14 – letniego, z 16 – letnią Katarzyną Aragońską, córką hiszpańskiej pary królewskiej, Ferdynanda II Aragońskiego oraz królowej Izabeli. Niestety, po zwyczajowym wyjeździe młodej pary do Walii, Artur zachorował i zmarł. Z początku, aby utrzymać sojusz między Anglią i Hiszpanią, Henryk VII starał się, aby jego młodszy syn poślubił wdowę po swoim bracie. Z różnych przyczyn nastąpiło to jednak dopiero w 1509 roku, po śmierci króla Henryka VII i kilka tygodni po objęciu tronu przez Henryka VIII. Mimo obiekcji papieża Juliusza II oraz arcybiskupa Canterbury odnośnie ważności ich ślubu, 24 czerwca 1509 małżonkowie zostali koronowani w opactwie westminsterskim.
Ponieważ pokojowe przejęcie tronu przez Henryka VIII było pierwszym od wielu lat, król bał się, że w każdej chwili prawa dynastii Tudorów do dziedziczenia tronu mogą być zakwestionowane. Uważał, że jedynie męski potomek będzie w stanie utrzymać tron, gdyż Anglicy nie mieli zaufania do rządzących kobiet. Niestety szczęście nie dopisywało królewskiej parze i, mimo iż Katarzyna sześciokrotnie była w ciąży, jedynie córka Maria przeżyła dzieciństwo. I z tego głównie powodu w roku 1527 Henryk VIII zwrócił się do Stolicy Apostolskiej, aby unieważnić trwające 18 lat małżeństwo.
W innych warunkach politycznych rozwód byłby możliwy do przeprowadzenia i papieże dość często go udzielali. Katarzyna Aragońska była jednak bliską krewną najpotężniejszego wówczas europejskiego władcy, cesarza Karola V, który po rozgromieniu w 1525 roku wojsk francuskich zdobył całkowitą przewagę we Włoszech. W 1527 roku wojska cesarskie złupiły Rzym a niezależność papiestwa została poważnie ograniczona. W tak trudnej sytuacji, mimo interwencji w sprawie rozwodu kardynała Wolseya, papież Klemens VII wciąż udzielał wymijających odpowiedzi i nie dał ostatecznie zgody na rozwód. Henryk VIII, zdenerwowany opóźnieniem i niepowodzeniem, pozbawił kardynała Wolseya, który był także królewskim kanclerzem, majątku i władzy oraz skazał go na śmierć za podkopywanie autorytetu króla. Do wykonania wyroku jednak nie doszło, gdyż kardynał umarł w drodze na proces.
Po śmierci Thomasa Wolseya godność kanclerza otrzymał Thomas More, a następnie Thomas Cromwell, jedna z czołowych postaci w rozwoju schizmy Henryka VIII. Został głównym doradcą Henryka VIII, przede wszystkim w sprawach związanych z rozpoczynającym się konfliktem z Rzymem oraz konfiskata ziem klasztornych. Zdobył ogromne wpływy w różnych dziedzinach życie i administracji angielskiej. Stał się rzecznikiem popularnych na wyspie tendencji poddania duchowieństwa angielskiego pod władzę królewską oraz uniezależnienia Kościoła w Anglii od Rzymu. Zniesienie niezawisłości Kościoła i podporządkowanie go królowi umocniłoby znacznie jego władzę oraz powiększyło jego dochody. Brak poparcia Rzymu dla królewskiego rozwodu stał się więc idealnym pretekstem do oderwania Kościoła angielskiego od papiestwa i poddania go pod zwierzchnictwo króla.
Drugim obok Cromwella najważniejszym rzecznikiem schizmy Henryka VIII był profesor Thomas Cranmer, który w roku 1533 został przez króla mianowany na arcybiskupa Canterbury. 25 stycznia tego samego roku Cranmer uczestniczył w ślubie Henryka VIII z Anną Boleyn a w maju ogłosił ślub Henryka i Katarzyny Aragońskiej nieważnym potwierdzając jednocześnie ważność ślubu z Anną. Księżniczka Maria została uznana za dziecko z nieprawego łoża a na miejscu dziedziczki tronu miała ją zastąpić księżniczka Elżbieta, córka Anny. Katarzyna Aragońska straciła tytuł królowej i stała się księżną wdową Walii. Resztę życia spędziła w areszcie domowym i uważała się za prawowitą królową. W ostatnich latach była bardzo religijna, nosiła szaty zakonne i często pościła, zmarła 7 stycznia 1536 roku. W czasie balsamowania jej zwłok odkryto, że jej serce jest poczerniałe. Sądzono wówczas, że została otruta przez Annę Boleyn, dziś jednak uważa się, że zmarła na nowotwór.
Już w 1529 roku angielski parlament zaczął wydawać akty uniezależniające duchowieństwo angielskie od Rzymu i dające królowi władzę zwierzchnią nad Kościołem w Anglii. Po ślubie Henryka VIII z Anną Boleyn oraz całkowitym przejęciu władzy nad angielskim duchowieństwem przez króla, papież ekskomunikował Henryka VIII w lipcu 1533 roku. Następstwem tego aktu było całkowite zerwanie Anglii z Rzymem. Akt supremacji z 1534 roku, czyli ustawa o zwierzchnictwie, głosiła, że najwyższą i jedyną głową Kościoła anglikańskiego jest król. Odmowa uznania króla za głowę Kościoła za zdradę, karaną śmiercią. Poza odrzuceniem władzy papieża i pozbawieniem go olbrzymich źródeł dochodu, nie wprowadzono jednak żadnych istotnych zmian w zakresie dogmatów, kultu i ceremonii kościelnych. Działania króla spotkały się z wielki poparciem społeczeństwa. Było bardzo niewielu duchownych, którzy byli gotowi życiem zapłacić za wierność Kościołowi rzymskiemu i papieżowi. W latach 1536-1539 została przeprowadzona likwidacja klasztorów a ich mienie i posiadłości zostały skonfiskowane przez specjalnie do tego powołaną komisję. Pod pretekstem różnych oskarżeń, często spreparowanych. Odebrano klasztorom znaczne ziemie, które wzbogaciły szlachtę i mieszczaństwo, w mniejszym stopniu samego króla.
Nowy Kościół zaczęto nazywać anglikańskim. W kwestii dogmatów zajął on pośrednie miejsce między katolicyzmem a protestantyzmem. Na czele stał król a sam kościół wchodził do aparatu państwowego. Nabożeństwa odprawiano w języku angielskim a parafia stała się jednostką administracyjną. Zachowana została hierarchia kościelna z tym, że nominacji biskupów dokonywał król. Bez zmian zostawiono celibat duchownych, sądy kościelne oraz dziesięcinę. Dogmatyczne zasady zostały ostatecznie ujęte w Akcie 6 artykułów w 1539 roku. Akt 6 artykułów miał obowiązywać pod karą śmierci. Z powodu jego naruszenia w ostatnich latach panowania Henryka VIII skazano na śmierć wiele osób, między innymi oskarżonego o popieranie herezji, Thomasa Cromwella. Szacuje się, że za panowania Henryka VIII zginęło około 500 katolików, w tym 2 kardynałów, 2 arcybiskupów, 18 biskupów.
Nieciekawy los spotkał także drugą żonę Henryka VIII Tudora, Annę Boleyn. Na początku królowi bardzo na niej zależało. Przecież to głównie dla niej odciął się od Kościoła rzymskiego. Uroczystości związane z jej koronacją zorganizowano z wielką pompą, król pragnął, aby społeczeństwo zaakceptowało nową królową. Jej przejazd na koronację nie spotkał się jednak z wielkim entuzjazmem. 7 września 1533 roku na świat przyszła księżniczka Elżbieta czym Henryk był bardzo rozczarowany. Już po 3 latach małżeństwa królowa Anna zaczęła popadać w niełaskę. Po raz kolejny spowodowane to było brakiem męskiego potomka. Po urodzeniu księżniczki Elżbiety, Anna jeszcze dwukrotnie była w ciąży i dwukrotnie zakończyło się to poronieniem lub urodzeniem martwego dziecka. Królowa byłą chorobliwie zazdrosna o kochanki męża nie bez przyczyny widząc w nich zagrożenie. Henryk znudzony kolejnymi intrygami Anny mającymi na celu usuwanie z dworu jego potencjalnych kochanek, zaczął myśleć o rozwodzie. Henryk miał już na oku kolejną żonę, damę dworu Jane Seymour, musiał tylko wyplątać się z małżeństwa z Anną. Najprawdopodobniej za namową Thomasa Cromwella kazał aresztować swoją aktualną żonę, oskarżając ją między innymi o czary, zdradę króla oraz o cudzołóstwo, w tym kazirodczy związek ze swoim bratem. Wszelkie zarzuty zostały najprawdopodobniej spreparowane jednak mimo iż rozprawie przewodniczył wuj Anny, Thomas Howard, w maju 1536 roku została ona skazana na śmierć. Taki sam wyrok usłyszał jej