Imperium Osmańskie

Imperium Osmańskie
Państwo powstałe w XIII wieku, istniejące do roku 1922.
-Powstanie i początki państwa
Spoiwem łączącym Imperium Osmańskie od samego początku był muzułmanizm. W 632 roku zmarł Mahomet, twórca tejże religii. Zafascynowane nią społeczeństwo w krótkim okresie od niewielkiej kasty przerodziło się w państwo. Pierwsi muzułmanie ruszyli na podbój ziem i nawracanie niewiernych. Imperium Osmańskie powstało w zamęcie po podboju Sułtanatu Rum przez Mongołów. Po zapanowaniu anarchii w państwie na jego wcześniejszych terytoriach powstało mnóstwo mniejszych państw; jednym z nich było właśnie państwo założone przez Osmanów. Anatolia (kraina historyczna w dzisiejszej Turcji) była już wówczas w znacznej mierze muzułmańska, co pozwalało Osmanom na utworzenie państwa. Dodatkowo przybywały do niej nowe plemiona tureckie, przepędzane ze swoich wcześniejszych ziem przez Mongołów. Według tradycji twórców tego państwa, oni sami pochodzili ze związku plemion zwanego Ozugami, z plemienia Kayi. Do Anatolii mieli przybyć około roku 1230, a więc sami nie byli rdzennymi mieszkańcami tamtych terytoriów. Ertogrul, ojciec Osmana I, miał wstąpić na służbę do Sułtanatu Rum, w której miał zdobyć Söğüt. Następnie jego syn zaczął już wybijać własną monetę i wszczął walki z Bizancjum, którego armię miał rozbić w bitwie pod Bafeonem. W ciągu następnych dziesięciu lat przyłączył do swojego państwa tereny na zachód od rzeki Sakarya i równinę Brusy. Jednakże do końca swojego panowania nie udało mu się zająć większego miasta. Zrobił to dopiero jego syn, Orchan, który zajął Brusę, Nikeę i Nikomedię. W tym samym czasie (w 1346) podbili emirat Karasu, przejmując w całości jego flotę. Stała się ona namiastką ich późniejszej potęgi morskiej. W tym samym roku Orchan zawarł sojusz z Janem Kantakuzenem (bizantyjskim kandydatem na cesarza) i jego wojska wspierały go w wojnie domowej na Bałkanach. Syn Osmana, Sulejman, zajął twierdzę Tzympte, a następnie Gallipoli; pierwsze muzułmańskie ziemie w Europie. Jakiś czas później zajęli Ankarę, jednak nie mogli jej utrzymać wobec sojuszu Eretny z Karamanidami, którzy niedługo odebrali ją Osmanom. Jednakże jakiś czas później ponownie ją zajęli.
-Władcy Imperium Osmańskiego
– Murad I
Urodził się w roku 1326. Panowanie rozpoczął w 1362 roku. Był pierwszym władcą Osmanów używającym tytułu sułtana. Zjednoczył wewnętrznie swoje ziemie, powołał tzw. Dywan tj. rada doradcza muzułmańskich władców. Uformował korpus janczarski. Kontynuował politykę podbojów; w Europie jego wojska wchodziły w głąb Tracji, przyłączając do państwa Adrianopol i Płowdiw. Pokonał koalicję chrześcijańską w bitwie nad Maricą. Postępy jego wojsk zostały tymczasowo zatrzymane dzięki zwycięstwu Serbów w bitwie pod Plocznikiem. Przeniósł stolicę do Adrianopola. Zginął w bitwie na Kosowym Polu, zabity zatrutym sztyletem przez Miloša Obilicia.
– Bajazyd I Błyskawica
Urodził się w 1354 roku w Adrianopolu. Władzę objął natychmiast po śmierci ojca. Zwyciężył w bitwie na Kosowym Polu. Zhołdował Serbię i zaczął samodzielnie władać słowiańskimi Bałkanami. Zajął większość Grecji i Albanii. W 1390 roku zlikwidował pozostałości bizantyjskie i rozpoczął podbój niezależnych emiratów w dzisiejszej Turcji. Usiłował zdobyć Konstantynopol, jednak zostało to dwukrotnie pokrzyżowane. W 1402 roku do państwa Osmanów wtargnęli Tatarzy. Wygrali oni z wojskami Sulejmana, a następnie rozgromili armię Bajazyda, a ten spędził ostatnie miesiące życia jako jeniec. Zmarł w 1403.
– Sulejman Çelebi
Data jego narodzin nie jest znana. Po najeździe Tatarów Imperium Osmańskie podzieliło się. Udało mu się zbiec z pola bitwy pod Ankarą. Ogłosił się wkrótce sułtanem, jednak nie został uznany przez swoje rodzeństwo. Sulejman zginął w 1411.
– Mehmed I
Urodził się w 1374 roku. Po wzięciu do niewoli ojca w bitwie pod Ankarą został władcą fragmentu dawnego Imperium. Zjednoczył się ze swoim bratem, Musą, który w jego imieniu pokonał trzeciego brata, Isę. Pod władaniem Mehmeda były wówczas terytoria azjatyckie Imperium. Jego brat, Sulejman, kontrolował prowincje Europejskie. Sprzymierzył się z hospodarem wołoskim. Wkrótce działający w jego imieniu Musa pokonał Sulejmana, który zginął w 1411 roku, w trakcie odwrotu. Wypowiedział jednak posłuszeństwo Mehmedowi i zaczął panować na terytoriach europejskich. Wobec tego Mehmed sprzymierzył się z księciem serbskim i cesarzem bizantyjskim. Wspólnie pokonali Musę w 1413. Ogłosił się po tym sułtanem i zwrócił cesarzowi Saloniki (miasto w Grecji).
Mehmed jednak nie mógł panować spokojnie; musiał ponownie zjednoczyć Imperium, a w 1416 roku wybuchło przeciw niemu powstanie pod wodzą Bedreddina, teologa nawołującego do zjednoczenia trzech wielkich religii; chrześcijaństwa, judaizmu i muzułmanizmu i reform społecznych. Ze względu na zniszczenie kraju licznymi wojnami, hasła te cieszyły się dużą popularnością. Chcąc pozbyć się rywala, powstanie poparli Wenecja, Manuel Paleolog i Mircza Stary. Dodatkowo odnalazł się brat Mehmeda, który zaginął w trakcie bitwy pod Ankarą. Udało mu się jednak odeprzeć ataki wrogów, a Mustafę (tego brata) zmusił do ucieczki. W trakcie walk została całkowicie zniszczona flota osmańska. Doszedł do porozumienia z cesarzem Manuelem; zobowiązał się nie atakować Bizancjum w zamian za powstrzymanie pretensji Mustafy do tronu. Stłumił powstanie, a jego przywódca został powieszony (pomimo tego na niektórych terenach bunt trwał jeszcze dość długo). Odzyskał to, co Imperium utraciło w trakcie wojen domowych tj. część Albanii i podporządkował sobie Bośnię. Starał się zabezpieczyć od strony Węgier. Zmarł w 1421 roku.
– Murad II
Urodził się w 1404 roku. Pomimo oporu ze strony Mustafy, udało mu się objąć tron po śmierci ojca. Podporządkował sobie część Serbii i podbił emirat karamański w Anatolii. Umożliwiło mu to działanie na Bałkanach. W 1430 roku podbił Tesaloniki, a dziewięć lat później włączył Despowitę Serbską do swojego państwa jako osobną prowincję. W 1442 roku poniósł klęskę w bitwie nad rzeką Jałomicą i zawarł rozejm z Władysławem III Warneńczykiem, jednak ten został szybko przez niego złamany, a Murad zwyciężył go w bitwie nad Warną. Po tym abdykował z własnej woli na rzecz syna, jednakże szybko został zmuszony do ponownego wstąpienia na tron przez bunt janczarów. W 1446 roku podbił Peloponez. Umera 3 lutego 1451.
– Mehmed II Zdobywca
Urodził się w 1432 roku jako trzeci syn sułtana. Przez to nie był brany pod uwagę w kolejce do tronu, jednakże jego dwaj bracia zmarli w młodym wieku i Mehmed stał się jedynym potomkiem Murada. Władzę na dobre zaczął sprawować w 1451 roku. Od razu nakazał zabicie pozostałych braci i ich żon, aby wyeliminować ewentualną konkurencję. Następnie zaczął przygotowywania do zdobycia Konstantynopola; wybudował w tym celu Fortecę Rumeli. W 1453 roku udało mu się wreszcie zdobyć Konstantynopol. Widząc jego bogactwo, natychmiast przeniósł do niego swoją siedzibę i rozkazał odbudować to, co zostało zniszczone w trakcie jego zdobywania. W następnych latach podbił resztę terenów Bizancjum i część Wenecji. Zwiększył ilość wojsk na Bałkanach, jednak pomimo tego nie udało mu się zdobyć Belgradu. Doprowadził jednak do podbicia Serbii i Bośni, a następnie podporządkowania Albanii, Mołdawii i Trapezuntu. W maju 1480 roku podjął decyzję o zlikwidowaniu odwiecznego wroga islamskiego – zakonu joannitów. Wysłał na swoje wojska na wyspę Rodos, na której mieściła się kwatera rycerzy zakonnych. Ci jednak, po prawie dziewięćdziesięciu dniach oblężenia, odparli atak, a muzułmanie odnieśli duże straty. Mehmed zmarł najpewniej na niedrożność jelit w 1481 roku.
– Bajazyd II
Urodził się w 1447 roku. Tron objął po śmierci ojca; toczył jednak o niego władcę ze swoim bratem, którą wygrał. W 1512 roku został zmuszony przez syna do abdykacji. W tym samym roku zmarł.
– Selim I Groźny (Okrutny)
Urodził się w 1470 roku. Władzę objął w 1512, zmuszając do abdykacji ojca i pokonując brata w bitwie. Nakazał zabicie wszystkich braci, a także swoich synów, pozostawiając jedynie Sulejmana, którego wyznaczył na swojego następcę. Podbił część Gruzji, Persji i tereny dzisiejszego Bliskiego Wschodu. W 1519 roku zwierzchnictwo osmańskie uznała Algieria. Zmarł prawdopodobnie na raka w 1520.
– Sulejman Wspaniały
Urodził się w 1494 roku. Sułtanem został w 1520. Utrzymywał przyjazne stosunki z Polską, miał nadzieję na jej poparcie w sporze z Habsburgami. Król Zygmunt Stary również nie chciał wojny z Imperium, nie wysłał posiłków na Węgry, pomimo że władał nimi wtedy jego bratanek. Dochodziło do napadów na Polskę przez Tatarów i napadów na Imperium przez Kozaków, jednakże te incydenty nie psuły relacji obu władców. Wysyłano jedynie spis rzeczy złupionych, a drugie państwo płaciło odszkodowanie. Sulejman w 1522 roku ostatecznie zdobył Rodos i wypędził stamtąd joannitów. Flota biorąca udział w oblężeniu wyspy składała się z czterystu statków, na których przebywało sto sześćdziesiąt tysięcy żołnierzy. Garnizon joannitów złożony był zaledwie z siedmiu i pół tysiąca rycerzy zakonnych. Po sześciu miesiącach chrześcijanie poddali się i zostali wypuszczeni przez Sulejmana, w zamian za zachowanie pokoju. Jednocześnie trwały walki w Węgrzech i Austrii, w czasie których armia Sulejmana oblegała Wiedeń. Obrońcy jednak przetrzymali oblężenie, a sułtan musiał się wycofać na Bałkany, z uwagi na braki w zaopatrzeniu i rychłe nadejście zimy. Sulejman kontynuował również rozwój floty morskiej, która wkrótce stała się najlepszą na świecie. W 1565 roku Osmanowie zaatakowali Maltę, jednak pomimo przeważających sił nie udało im się ostatecznie jej zdobyć. Wydarzenie to uznaje się za przełomowe w historii Imperium Osmańskiego. Zahamowano wtedy jego ekspansję terytorialną. Sulejman zmarł w 1566 roku w trakcie oblężenia zamku na Węgrzech.
– Selim II
Urodził się w 1524 roku. Panować zaczął w 1566. Był pierwszym z kilku sułtanów nieudolnych militarnie, politycznie i słabych.