Jan Olbracht

Opiekun merytoryczny: Sebastian Pawełczyk

Jan Olbracht

27 grudnia 1459 roku na Wawelu przyszedł na świat trzeci syn Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, Jan Olbracht, wnuk Władysława Jagiełły. Pierwsze imię nadano mu od patrona dnia urodzin św. Jana Ewangelisty, drugie dla upamiętnienia jego dziadka Albrechta Habsburga. Imię Olbracht jest bowiem spolszczoną wersją imienia Albrecht. Matka bardzo kochała swoje dzieci, nie miała jednak dla nich zbyt dużo czasu, gdyż wciąż rodziła kolejne oraz podróżowała razem z mężem. W sumie urodziła aż 13 dzieci. Kiedy Jan Olbracht miał 8 lat ojciec oddał go wraz z jego 3 braci do szkoły Jana Długosza. Żyli tam w skromnych warunkach a dni upływały im pracowicie. Pod okiem Jana Długosza królewicze otrzymywali gruntowne wykształcenie, Jan zainteresował się pierwszymi zwiastunami renesansu w Polsce. Do Polski przybył włoski humanista Kallimach i włączył się w edukację królewskich synów. Ucząc ich najnowszych trendów w literaturze, myśli politycznej i dyplomacji. Wykształcenie królewskich synów pod okiem dwóch tak znakomitych uczonych budziło wielkie uznanie u obcych dyplomatów odwiedzających dwór. Jan Olbracht znał oprócz łaciny niemieckie i najprawdopodobniej węgierski. Edukację zakończył wraz ze starszym bratem Kazimierzem w 1474 roku.
Od tego czasu obydwaj królewicze regularnie towarzyszyli ojcu wdrażając się w sprawy państwowe. Od 1479 roku Kazimierz Jagiellończyk wraz z całym dworem przez 5 lat przebywał na Litwie. W Koronie bardzo sprawnie zastępował go syn Kazimierz. Niestety podupadł na zdrowiu i 4 marca 1484 roku zmarł otoczony powszechną miłością i szacunkiem. Po latach, w 1602 roku, został zaliczony w poczet świętych.
Jan Olbracht stał się najbliższym współpracownikiem ojca. Występował u boku ojca na sejmie, brał udział w rozmowach dyplomatycznych i wyprawach zbrojnych. Stojąc na czele wyprawy w 1487 roku rozbił armię Tatarów pod Kopystrzynem. Od tego czasu co raz pojawiał się na wschodzie i doglądał skuteczności obrony polskich granic. Miał bardzo szeroki kompetencje, niemal królewskie, brakowało mu jednak królewskiej korony.
Gdy w 1490 roku zmarł król Węgier, Jan Olbracht chciał wykorzystać sytuację i zdobyć tron w Budzie. Dużo większe poparcie Węgrów uzyskał jednak spokojniejszy i bardziej rozważny brat królewicza, starszy Władysław. Pojmując za żonę wdowę po królu Beatrycze we wrześniu 1490 roku Władysław założył na głowę węgierską koronę. Jan Olbracht nie zrezygnował jednak z pretensji do węgierskiego tronu. Kilkukrotnie podejmował ataki zbrojne na wojska brata, zmniejszając w ten sposób zaufanie europejskich krajów do rodziny Jagiellonów. Władysław był za każdym razem bardzo wyrozumiały i dbał o to aby młodszy brat nie poniósł śmierci. Ostatecznie w 1492 roku Jan Olbracht zrzekł się pretensji do tronu Węgier. Nastąpił koniec waśni w domu Jagiellonów, który w tym momencie był najpotężniejszym rodem w Europie, władającym od Bałtyku aż po Morze Czarne i Adriatyk.
7 czerwca 1492 roku zmarł stary Król Kazimierz. Jedną z jego ostatnich decyzji było zakończenie unii personalnej z Litwą. Po jego śmierci na tronie Wielkiego Księstwa Litewskiego miał zasiąść jego młodszy syn Aleksander a korona polska miała przypaść Janowi Olbrachtowi. 27 sierpnia 1492 roku na sejmie w Piotrkowie uzyskano zgodę na te postanowienia i 23 września w wawelskiej katedrze Jan Olbracht został koronowany na króla Polski.
Jedną z pierwszych decyzji nowego króla był tajny układ zawarty w Budzie, który gwarantował przyjaźń Polski i Węgier oraz wzajemną pomoc w zwalczaniu buntów poddanych. Jan Olbracht, dostrzegając niebezpieczeństwa grożące rodzinie głównie ze strony Maksymiliana Habsburga, który chciał pozbawić węgierskiego tronu Władysława, starał się scementować jedność Domu Jagiellonów. Dużym wzmocnieniem rodziny Jagiellonów była kościelna kariera jednego z braci – Fryderyka. W roku 1493 został on wybrany na arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski. Gwarantowało to ściślejszą niż dotąd współpracę między monarchią a polskim Kościołem. Niedługo później Fryderyk został mianowany na kardynała przez papieża Aleksandra VI.
W kwietniu 1494 roku w Lewoczy na Słowacji odbyło się spotkanie wszystkich Jagiellonów lub ich przedstawicieli. Tematem obrad była obrona interesów rodziny przed zagrożeniem ze strony Habsburgów, ewentualne plany wyprawy antytureckiej oraz usunięcie z Mołdawii hospodara Stefana III. Na tronie Mołdawii bracia chcieli posadzić jednego z nich – Zygmunta.
Zasługą Olbrachta było wzmocnienie pozycji międzynarodowej i spójności terytorialnej państwa. W 1493 roku odebrał hołd od wielkiego mistrza krzyżackiego Jana von Tiefana. Wykupił księstwo Zatorskie, objechał Prusy Królewskie gdzie składano mu przysięgi na wierność. Po śmierci księcia płockiego szybkim manewrem przejął i włączył do korony płocką część Mazowsza. Tak więc pierwsze 5 lat rządów nowego króla było dość owocne.
W 1497 roku wygasł rozejm Polski z Sułtanem Bajazytem II, król postanowił więc zorganizować wyprawę na południe. Jan Olbracht ogłosił pospolite ruszenie, zebrał w

W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania

by czytać dalej, podaj adres e-mail!

Wystąpił błąd, spróbuj ponownie :(

Udało się! :) Na Twojej skrzynce mailowej znajduje się kod do aktywacji konta

Dołącz do Panda Genius i czytaj bez limitu!

Podaj poniżej swój adres e-mail

Wyrażam zgodę na otrzymywanie od EDU Games S.A., ul. Nowopogońska 98, 41-250 Czeladź, NIP: 6252475036, KRS: 0000861152, REGON: 387109330 (dalej jako "Administrator") newslettera, czyli informacji o tematyce związanej z edukacją i szkolnictwem oraz ofert handlowych lub/ i reklamowych za pośrednictwem komunikacji e-mail i telefonicznej. Podanie danych jest dobrowolne, ale niezbędne do otrzymywania newslettera lub/i ofert. Podstawa prawna przetwarzania danych to wyrażenie zgody, zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. a. RODO. Twoje dane będą przechowywane o momentu wycofania zgody. Masz prawo do dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, a także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego. Masz prawo wycofać swoją zgodę w dowolnym momencie, bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. Wycofanie zgody jest możliwe poprzez kontakt z Administratorem na adres e-mail: [email protected] lub naciśniecie przycisku "wypisz się" znajdującego się w wiadomościach e-mail od nas.

Rozwiń

"; okolicach Lwowa blisko 80-tysięczną armię i udał się w daleką podróż. Liczba wojska Olbrachta nie szła jednak w parze z jego wartością bojową i sprawnością w przemieszczaniu się. Armia miała do pokonania kilkaset kilometrów słabo zaludnionych i suchych stepów Mołdawii. Olbrachtowi nie udzielili pomocy jego bracia. Aleksander nie wysłał swoich wojsk w obawie przed groźbą wojny z państwem moskiewskim Iwana III. Władysław z kolei był pełen podejrzeń co do rzeczywistych celów wyprawy młodszego brata. Oficjalnym jej powodem było odbicie z rąk pogan portów w Kilii i Białogrodzie. Olbracht uzyskał nawet zgodę hospodara Mołdawii Stefana na przemarsz wojsk polskich przez jego kraj. Tak naprawdę król chciał przejąć kontrolę nad Mołdawią i umieścić na mołdawskim tronie swojego brata Zygmunta. Stefan doskonale zdawał sobie z tego sprawę dlatego też sprowadził na tereny Mołdawii wojska tureckie i tatarskie i został lennikiem sułtana. Król Jan Olbracht uznał wtedy Stefana za zdrajcę i niewiernego lennika a wyprawa na rzecz ocalenia Mołdawii przekształciła się w wojnę polsko-mołdawską. Wojska polskie zmieniły swój kierunek i podążyły w stronę stolicy Mołdawii. Gdy były już na miejscu i prowadziły oblężenie Suczawy, król Węgier, brat Jana Władysław sprzeciwił się ingerencji polskich wojsk na terenach węgierskiego lenna. Władysław kategorycznie nakazał wojskom polskim opuścić tereny Mołdawii. W tej sytuacji Olbracht zawarł rozejm z Mołdawią i Węgrami i zarządził odwrót do kraju.
Hospodar Mołdawii Stefan radził królowi, aby wracał tą samą drogą, którą przybył. Ten jednak, nie chcąc narażać swoich wojsk na ponowne przemierzanie pustkowi, wybrał drogę przez góry i lasy. W tych niesprzyjających do obrony warunkach powracający do kraju żołnierze zostali zaatakowani przez Tatarów wspieranych przez okoliczną ludność. Przez cały odwrót wojsk polskich były one nękane przez napady tatarskie. Powrót polskiej armii do kraju zapamiętany został jako klęska bukowińska i od niego wzięło się przysłowie, że „za króla Olbrachta wyginęła szlachta”.
Klęska ta przyniosła wiele negatywnych skutków politycznych na różnych frontach wraz z pogorszeniem się stanu zdrowia króla.
Po powrocie to kraju, król zapewne próbując zapomnieć o klęsce jaką poniósł, zajął się rozpustą i hulankami. Po licznych tańcach i biesiadach zdołał się jednak opamiętać i z nową energią przystąpił do działań. Wyprawa na południe odnowiła konflikt z sułtanem. W obliczu spodziewanej eskalacji konfliktu z Turcją Olbracht postarał się o uzyskanie wsparcia swojego brata Władysława. W maju 1497 roku południowo-wschodnie ziemie zaatakowały tureckie wojska baszy Bali-beja. Biorąc ludność w jasyr turecki basza dotarł aż pod Lwów i Przemyśl. W obawie przed dalszym marszem wojsk tureckich rozszerzono wtedy fortyfikacje Krakowa, wznosząc między innymi sławny Barbakan. W lipcu tego samego roku Tatarzy krymscy napadli na należący do Księstwa Litewskiego Wołyń. W tej gorącej atmosferze udało się na szczęście Olbrachtowi zawrzeć sojusz z Węgrami, który obejmował także Stefana, hospodara Mołdawii, jako lennika węgierskiego. Rozpoczęto też negocjacje z sułtanem, w 1500 roku podpisano nawet rozejm, jednak ale najazdy tatarskie na Polskę nie ustały. Sułtan w ten sposób próbował nakłonić Olbrachta do zawarcia stałego pokoju. Polityka ta przyniosła skutek i 19 lipca 1501 roku podpisano pokój polsko-turecki, Jan Olbracht wtedy już jednak nie żył.
Rok przed śmiercią Jan Olbracht zdążył jeszcze włączyć się w pierwsze przymierze skierowane przeciwko Habsburgom, łączące Polskę, Węgry i Francję. Papież Aleksander VI oraz Wenecja także sprzyjali temu porozumieniu. Ze względu na oficjalny powód przymierza jakim była obrona Europy przez Turkami, papież przekazał Janowi Olbrachtowi znaczną kwotę na walkę krucjatową z muzułmańskim niebezpieczeństwem. Inicjatywy te nie przełożyły się jednak na praktyczne działania zbrojne.
Klęska bukowińska przyniosła także inne kłopoty. Czesi upomnieli się o przetrzymywane przez Koronę ziemie głogowskie. Osłabieniu uległa także pozycja Polski wobec Krzyżaków. Stojący na ich czele Fryderyk Saski, popierany przez Maksymiliana I Habsburga, starał się zrzucić zwierzchnictwo polskie nad zakonem. Nie dążył co prawda do konfliktu zbrojnego, ale zwlekał z oddaniem należnego Olbrachtowi hołdu. Zniecierpliwiony król zwołał pospolite ruszenie w celu ruszenia na Prusy. Do wyprawy jednak nie doszło, gdyż zdrowie króla uległo znacznemu pogorszeniu, miał silny atak febry, po kilku dniach stracił mowę.
I tak dożywszy zaledwie 41 lat, w pełni aktywności politycznej, 17 czerwca 1501 roku zmarł król Polski Jan Olbracht. Nie zdążył nawet wstąpić w związek małżeński i nie zostawił potomka. Miał narzeczoną, księżniczkę francuską, która podobno bardzo opłakiwała jego zgon. Trzeba docenić jego energię, męstwo i wykształcenie. Zgubiła go jednak nadmierna ambicja, brak realizmu w ocenie własnych możliwości oraz awanturnictwo i skłonność do hulanek i rozpusty. Miał potęgę, miał armię i koronę, zabrakło mu szczęścia.

Sprawdź również:

Jan Olbracht

W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania

Dodaj komentarz jako pierwszy!