Józef Piłsudski

Józef Klemens Piłsudski był jednym z najbardziej wpływowych Polaków XX wieku. Znano go pod pseudonimami i przydomkami takimi jak: ‘Komendant’, ‘Rom’, ‘Mieczysław’, ‘Ziuk’, ‘Dziadek’, ‘Wiktor’ oraz ‘Marszałek’. Był między innymi politykiem, żołnierzem, działaczem niepodległościowym oraz społecznym, dwukrotnym Prezesem Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, naczelnym wodzem Armii Polskiej, a także pierwszym marszałkiem polskim. Urodził się piątego grudnia 1867 roku w obecnie znajdującym się w Litwie Zułowie. Zmarł dwunastego maja 1935 roku w Warszawie, w związku z czym nie dożył wybuchu II wojny światowej, który nastąpił dopiero cztery lata później. Był twórcą między innymi Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Polskiej Organizacji Wojskowej. Przyznano mu kilkadziesiąt różnych orderów i odznaczeń polskich i zagranicznych.

Jego ojciec – Józef Wincenty podczas powstania styczniowego pełnił urząd komisarza Rządu Narodowego na powiat rosieński. Wywodził się ze stanu szlacheckiego – herbu Piłsudski. Po wybuchu wyżej wspomnianego powstania, pobrał się z Marią również wywodzącej się ze stanu szlacheckiego, a dokładniej rodu Billewiczów herbu Mogiła. Uciekając przed rosyjskimi represjami, para postanowiła zamieszkać na Litwie, gdzie stosunkowo często przeprowadzali się. Ostatecznie w 1863 roku na stałe zamieszkali w Zułowie na Wileńszczyźnie, należącym do Marii. Z inicjatywy jej męża majątek ziemski znacznie się rozwinął i pod wieloma aspektami został ulepszony. Tam też przyszło na świat ich dwanaścioro dzieci. Byli to kolejno: Helena, Zofia, Bronisław, Józef, Adam, Kazimierz, Maria, Jan, Ludwika, Kacper, Piotr oraz Teodor. Dzieci były wychowywane w duchu patriotycznym i religijnym. Rodzice starali się zapewnić im jak najlepszy dostęp do edukacji. Oba te aspekty mocno wpłynęły na ukształtowanie się późniejszego charakteru i przekonań Józefa. Co do majątku ziemskiego, niestety po pewnym czasie głowa rodziny zaczęła podejmować coraz to gorsze decyzje dotyczące nowych inwestycji, co ostatecznie doprowadziło do przekształcenia się dworu w ruinę, a także pożaru. W tym czasie sam majątek w postaci pieniędzy raptownie zmalał, w związku z czym w Wilnie, dokąd przenieśli się po spłonięciu dotychczasowego dobytku, nie mogli sobie pozwalać na tak wiele, a wręcz zmuszeni byli liczyć się z każdym groszem.

W roku 1877 Józef rozpoczął naukę w I Gimnazjum Wileńskim. Uczęszczał do niego wraz ze swoim starszym o rok bratem – Bronisławem. Była to elitarna szkoła, w związku z czym również nauka była dla młodych mężczyzn o wiele cięższa niż dotychczas. W odpowiedzi na wyjątkowo intensywny proces rusyfikacji, Piłsudscy założyli niedługo później kółko ‘Spójnia’, którego celem było samodoskonalenie się oraz poszerzanie wiedzy młodych uczniów we własnym zakresie, w sekrecie przed nauczycielami. Do nauki wykorzystywali polskojęzyczne książki, które sprowadzali z samej Warszawy. W międzyczasie matka Józefa ciężko zachorowała. W 1885 roku, już po śmierci Marii, jej dwaj najstarsi synowie zdali pomyślnie maturę. W tym samym roku Józef rozpoczął studia na Uniwersytecie Charkowskim na wydziale medycyny. Wtedy też jego działalność konspiracyjna znacznie przybrała na sile. Przybliżył się do organizacji Narodnaja Wola, która zrzeszała przede wszystkim Rosjan, chcących obalić władze carskie. W związku z tym w dniach drugiego i trzeciego marca 1886 roku wraz z wieloma innymi studentami brał udział w głośnej demonstracji, organizowanej w dwudziestą piątą rocznicę uwłaszczenia. Razem z prawie dwustoma innymi mężczyznami został zatrzymany przez policjantów, jednak nie został aresztowany. Później planował przeniesienie się na uniwersytet w estońskim Dorpacie. Jego dokumenty niestety zostały odrzucone ze względu na jego wcześniejsze działania przeciwko carowi. Po jakimś czasie wspomógł Frakcję Terrorystyczną wyżej wspomnianej rosyjskiej organizacji w spisku, mającym na celu przeprowadzenie zamachu na cara Aleksandra III Romanowa. Próbował między innymi pozyskać z niezbyt legalnych źródeł truciznę, a także oprowadzał po dobrze znanym mu Wilnie głównego organizatora całej akcji. W związku z tym dwudziestego drugiego marca 1887 roku aresztowano go i wkrótce skazano na zesłanie w głąb Rosji, mające trwać aż pięć lat. W tym celu na początku przewieziono go wraz z innymi podejrzanymi do Twierdzy Pietropawłowskiej, później do Petersburga, a ostatecznie do Irkucka, skąd wszyscy mieli dotrzeć do docelowego miasta – Kireńska. Jeszcze przed ostatecznym wyjazdem, dokładnie pierwszego listopada wybuchł bunt. Choć wyjątkowo Piłsudski nie brał w nim udziału, to skazano go na dodatkowe pół roku odsiadki, właśnie za rzekomy udział w nim. Poza przedłużeniem kary, doznał szkód fizycznych, ponieważ wówczas żołnierze carscy brutalnie go pobili, przez co stracił dwa stałe zęby. W Kireńsku przebywał od dwudziestego trzeciego grudnia roku 1887 do lipca roku 1890. Wraz z innymi Polakami, którzy brali udział w powstaniu styczniowym, zamieszkał w domu Stanisława Landego. Tam też poznał swoją pierwszą miłość, a dokładniej siostrę Stanisława – Leonardę Lewandowską. W 1890 roku został przeniesiony do wsi Tunka, która oferowała zdecydowanie więcej niż poprzednie miasto, w którym żył. Jego odsiadka zakończyła się dwa lata później. Wtedy też powrócił do Wilna, gdzie włączył się aktywnie w życie tamtejszych Socjalistów. Pierwszym jego działaniem związanym z Polską Partią Socjalistyczną było bycie korespondentem dla czasopisma “Przedświt”, którego numery w sumie ukazywały się przez prawie czterdzieści lat. Następnie, wraz z socjalistami z Wilna, brał udział w akcjach Litewskiej Sekcji PPS. Również na odległość podejmował działania konspiracyjne. Współpracował bowiem z Zagranicznym Związkiem Socjalistów Polskich, działającym głównie we Francji oraz Wielkiej Brytanii. W roku 1894 wybrano go na głównego przedstawiciela Litewskiej Sekcji Centralnego Komitetu Robotniczego Polskiej Partii Socjalistycznej. Jednocześnie awansowano go na redaktora naczelnego czasopisma “Robotnik”. W tym czasie poznał Stanisława Wojciechowskiego, który kilkadziesiąt lat później został drugim prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej. Wtedy też związał się z Centralnym Komitetem Wykonawczym i szybko okazało się, że był jedynym jego członkiem, który bez przerw sprawował swoje obowiązki. Spowodowane to było faktem, że pozostali aktywiści stosunkowo często bywali aresztowani lub często wyjeżdżali z kraju. Między majem a sierpniem roku 1896 był jednym z przedstawicieli Centralnego Komitetu Robotniczego Polskiej Partii Socjalistycznej na IV Kongresie II Międzynarodówki Socjalistycznej. Kiedy powrócił do Polski, rozwijał działalność wydawniczą. Dzięki niemu opublikowano między innymi tajną broszurę Rosjanina Aleksandra Imeretyńskiego, w której zawarto opisy metod stosowanych wobec obywateli przez władze carskie. Jak się później okazało, był to niemały sukces. Samo wykradzenie dokumentu uznawano za spore osiągnięcie, a dodatkowo dzięki temu, że Piłsudski przetłumaczył go na język polski, a także dodał od siebie wiele opisów, które rozjaśniały niejasne kwestie, Polacy mogli lepiej przygotować się na ewentualne aresztowania lub lepiej przeciwdziałać rusyfikacji. Ostatecznie stało się to jednym z powodów dla odwołania Imeretyńskiego ze stanowiska generała-gubernatora Warszawy.

W 1899 roku Piłsudski zmienił wyznanie z katolicyzmu na luteranizm. Uczynił to, aby móc poślubić swoją ukochaną – Marię Juszkiewiczową, gdyż była ona członkinią innego kościoła. Razem ze świeżo upieczoną żoną zamieszkał w Łodzi. Ciągle redagował nowe numery czasopisma “Robotnik”, przez co w lutym 1900 roku został aresztowany. Jako że poza oskarżeniem o działalność konspiracyjną, miał również zarzuty o udział w zabójstwie dwóch rosyjskich donosicieli, w więzieniu, jeszcze przed samym procesem, zaczął symulować chorobę psychiczną. W związku z tym zaczęto przewozić go po różnych szpitalach, aż w końcu czternastego maja 1901 roku udało mu się uciec, przy pomocy kilku lekarzy-socjalistów. Wkrótce zaczął wydawać nowe czasopismo – “Walka”, które skierowane było do Litwinów. Trzy lata później wraz z Tytusem Filipowiczem Piłsudski udał się do Japonii, gdzie planował utworzyć legiony polskie. Jego pomysł niestety szybko został odrzucony przez japońskiego generała Atsushiego Muratę, ponieważ Japończycy uważali, że naród polski nie jest jednogłośny w przypadku tej propozycji. Było to głównie spowodowane faktem, że przebywający tam wówczas Roman Dmowski znacząco odradzał władzom japońskim współpracę z wojskiem polskim, a także z samymi socjalistami. Po tym wydarzenie członkowie PPS zadecydowali o zmianie taktyki działań. Rewolucję zapoczątkowała manifestacja na warszawskim placu Grzybowskim, która odbyła się 13 listopada 1904 roku. Było to pierwsze społeczne wystąpienie z bronią przeciwko Rosjanom od czasu powstania styczniowego. Po tym wydarzeniu Piłsudski stworzył Organizację Spiskowo-Bojową oraz Organizację Bojową Polskiej Partii Socjalistycznej. Wykonywały one głównie akcje dywersyjne oraz sabotażowe. Jedną z najsłynniejszych była tak zwana ‘krwawa środa’, kiedy to piętnastego sierpnia 1906 roku przeprowadzono skoordynowane ataki na przedstawicieli władz carskich w aż dziewiętnastu polskich miastach. W listopadzie tego samego roku doszło do rozłamu Polskiej Partii Socjalistycznej. Część aktywistów, w tym Piłsudski, utworzyła Frakcję Rewolucyjną PPS. Wtedy też Józef zaczął podejmować próby podjęcia współpracy z Austrią. Udało się to stosunkowo szybko i od tej pory zaczęto wzajemnie wykonywać dla siebie niewielkie usługi, takie jak przekazywanie informacji o wrogach.

W międzyczasie Piłsudski poznał Aleksandrę Szczerbińską, która szybko stała się jego kochanką. Doczekał się z nią dwójki dzieci – Wandy i Jadwigi. Później, po śmierci jego żony w 1921 roku, ożenił się z Aleksandrą.

W 1908 roku we Lwowie utworzono Związek Walki Czynnej. Miał on być początkiem polskiej armii, w związku z czym nie wiązał się on aż tak bardzo z polityką. Do 1914 roku Piłsudski stał się niezwykle szanowaną osobą, której zdanie w wielu partiach liczyło się najbardziej. Dodatkowo to on był twórcą orientacji antyrosyjskiej, której celem było odzyskanie niepodległości dzięki pomocy Austro-Węgier. Z jego inicjatywy powstała ogromna ilość polskich związków, organizacji oraz grup militarnych. Pierwszego grudnia 1912 roku mianowano go na naczelnego komendanta sił wojskowych. Co ciekawe, podobno na krótko przed rozpoczęciem I wojny światowej, przewidział jej dokładny przebieg. Kiedy dwudziestego ósmego lipca rozpoczęła się wojna austriacko-serbska, a tym samym I wojna światowa, Piłsudski od samego początku był w stuprocentowej gotowości. Już kolejnego dnia wydał pierwsze rozkazy z tym związane. Do końca lipca utworzył I Kompanię Kadrową, w której skład wchodziły organizacje “Strzelec”, “Sokół” i Drużyny Bartoszowe. Liczyła ona w sumie stu czterdziestu czterech żołnierzy, którym przewodził generał Tadeusz Kasprzycki. Szóstego sierpnia Piłsudski uczestniczył w nadzwyczajnym posiedzeniu Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepo