Królowie Polski

Królowie Polski
– Bolesław I Chrobry (Wielki)
Pierwszym potwierdzonym przez źródła historyczne królem polskim był Bolesław I Chrobry (czasem pojawia się również jako „Wielki”). Urodził się w 967 roku jako syn Mieszka I i Dobrawy (również Dąbrówki, Dubrawki). Ani miejsce ani dokładny dzień narodzin nie są znane.
Objął tron po śmierci ojca w 992 roku, a chwilę później wypędził z kraju swoją macochę i braci (przyrodnich). Wspierał chrystianizację swojego narodu, udzielił wsparcia św. Wojciechowi i św. Brunonowi, gdy ci jechali nawracać Prusów. Ten pierwszy niebawem ginie z rąk pogan i niemal natychmiast zostaje ogłoszony świętym. Król wykupił jego ciało i złożył je w świątyni gnieźnieńskiej. Owe relikwia były jedną z przyczyn zjazdu gnieźnieńskiego w roku 1000, które doprowadziło do powstania polskiej archidiecezji i uniezależnienia się polskiego Kościoła od cudzoziemskiego. Ustanowiono również trzy nowe biskupstwa: w Kołobrzegu, Krakowie i Wrocławiu. Cesarz niemiecki potwierdził również niezależność polskiego władcy (jeszcze nie króla!) i państwa.
Po śmierci Ottona, Bolesław miał konflikt z nowym cesarzem, Henrykiem, o panowanie w Czechach i Połabiu. Zakończył się on podpisaniem w 1018 roku pokoju w Budziszynie, na mocy którego do Polski przyłączono Milsko i Łużyce, a władca przez krótki okres panował również w Czechach. W roku 1003 Chrobry zdobył również czeskie Morawy, dzięki czemu uzyskał dostęp do Dunaju i Bramy Morawskiej. Dzięki zwycięskiej wojnie uzyskał pomoc na wyprawę na Ruś w 1018 roku. Błyskawicznie zdobył Kijów i obalił Jarosława I Mądrego, osadzając na tronie swego zięcia, Świętopełka. W drodze powrotnej podbił Grody Czerwińskie. W 1025 koronuje się na króla Polski, jednak jeszcze w tym roku umiera. Zostawił kraj silny, jednak skłócony ze wszystkimi sąsiadami, z czym będą musieli radzić sobie jego następcy.
– Mieszko II Lambert
Pierwszy władca polski umiejący czytać i pisać. Człowiek wykształcony; znał łacinę, grekę i niemiecki.
Urodził się w roku 990, podobnie jak w przypadku jego ojca nie znamy dokładnej daty narodzin.
Od młodości ojciec przygotowywał go do pełnienia funkcji króla, choć nie był jego najstarszym synem. W 1014 roku został wysłany do Czech w funkcji emisariusza, jednak został uwięziony przez tamtejszego władcę, a następnie przekazany cesarstwu. W latach 1018-1025 nie wiadomo co się z nim działo. Umarł bowiem Thietmar, główny kronikarz tamtejszej epoki.
W 1025 roku został koronowany na króla polski, tuż po śmierci ojca. Prawdopodobnie uczynił to samowolnie. Zorganizował dwa niszczycielskie najazdy na Saksonię, w roku 1028 i 1030. Jednakże po kampaniach Chrobrego Polska miała złe stosunki z każdym z sąsiadów i wkrótce musiał się skupić na działaniach obronnych. W 1031 musiał opuścić kraj, lecz został uwięziony przez władcę czeskiego i okaleczony. Odzyskał władzę rok później jako książę jednej z trzech dzielnic. Udało mu się zjednoczyć ponownie państwo, jednakże za jego panowania od Polski oderwano nabytki terytorialne przyłączone w kampaniach Chrobrego. Umiera 10 lub 11 maja 1032 roku. Przez większość historyków oceniany pozytywnie, uważa się, że zrobił co tylko mógł, aby utrzymać państwo polskie w całości.
– Kazimierz I Odnowiciel
Właściwie nigdy niekoronowany na króla Polski, jednakże uleczył Polskę. Stłumił bunty pogańskie i przeniósł stolicę do Krakowa. Pomimo tytułu księcia, w praktyce liczyli się z nim wszyscy sąsiedzi.
Urodził się w 1016 roku, a tron obejmował dwukrotnie.
Po śmierci Mieszka objął tron w 1034 roku i niemal od razu poczynił kroki do wzmocnienia władzy monarszej. Nie spodobało się to jednak możnowładztwu i został wygnany na Węgry. Doszło wtedy do buntów pogańskich i zniszczenia większości biskupstw oraz najazdu czeskiego, który niemal całkowicie zniszczył Gniezno (w trakcie niego wywieziono ciało św. Wojciecha, jednakże wkrótce odnaleziono drugie ciało męczennika. Najprawdopodobniej Czesi pomylili się i zabrali nie to, co trzeba. Co ciekawe, szybko awansowany człowiek do dziś jest czczony przez Czechów). Kazimierz powrócił do kraju dopiero w 1040 roku. W 1050 roku wyzwolił zagarnięty przez Brzetysława Śląsk, jednak zgodził się płacić z niego coroczny trybut. Ufundował opactwo w Tyńcu i przeniósł dwór do Krakowa, odnawiając tamtejsze biskupstwo. Umiera w 1058 roku. Oceniany pozytywnie, oddał swemu następcy państwo takie, jakie otrzymał od swojego poprzednika.
– Bolesław II Szczodry (Śmiały)
Przyszedł na świat około 1042 roku. Po śmierci ojca w 1058 roku zaczął sprawować władzę książęcą. Głównym założeniem Bolesława było zatrzymanie ekspansji cesarstwa. W czasie konfliktu między papieżem a cesarzem poparł tego pierwszego, dzięki czemu otrzymał zgodę na koronację. W 1076 roku został królem polskim. Wielokrotnie interweniował u sąsiadów zbrojnie, osadzając przychylnych dla siebie władców. Odnowił archikatedrę w Gnieźnie. W 1079 roku skazał na obcięcie członków biskupa krakowskiego, co wywołało bunt możnych i król musiał uciekać. Zmarł na Węgrzech w roku 1081 lub 82.
– Bolesław III Krzywousty
Urodzony w roku 1086 jako syn Władysława I Hermana.
W 1102 roku zaczął sprawować władzę jako książę dzielnicowy (poza nim był nim również jego brat, Zbigniew i jego ojciec). W momencie obejmowania władzy kraj był mocno osłabiony; władza centralna straciła autorytet i według Galla Anonima władzę w kraju sprawował Sieciech (prawdopodobne jest, że ów Sieciech nigdy nie istniał; Gal tworzył swoją kronikę na dworze Bolesława i najprawdopodobniej nie chciał źle pisać o ojcu swego chlebodawcy, stworzył więc Sieciecha, którego obarczył winą za wszystko, co złe). Wkrótce udało się Bolesławowi z bratem wygnać Sieciecha z kraju. Następnie między braćmi wybuchł konflikt o władzę, zakończony zwycięstwem Krzywoustego. Zbigniew musiał uciec z kraju, szukając wsparcia u cesarza niemieckiego, Henryka V. Zorganizował on niebawem (1109) najazd na ziemie polskie, w trakcie którego oblegał m.in. Głogów. Bolesław atak odparł i doprowadził do śmierci Zbigniewa (oślepił go i z tego powodu Zbigniew zmarł). Wywołało to zamieszki, jednak książę zażegnał je, odprawiając publiczną pokutę. Większość swojego panowania poświęcił na podbój Pomorza Zachodniego, likwidując kraj Pomorzan. Po jego podboju natychmiast rozpoczął chrystianizację tamtych obszarów, zyskując przychylność Kościoła. Uważany jest za obrońcę ówczesnej Polski i niezależności jej struktur kościelnych od Cesarstwa. Oceniany jest pozytywnie, jednakże popełniał i błędy, np. zabójstwo Zbigniewa. Pamiętając swój spór o władzę z bratem, podzielił kraj na dzielnice, aby zażegnać takich konfliktów pomiędzy swymi dziećmi.
– Władysław Łokietek
Urodzony w 1260 roku. Początkowo pełnił funkcję księcia kujawskiego, jednak chciał zjednoczyć ponownie Polskę. W latach 1288-92 toczył walki o zwierzchnictwo nad Krakowem, zakończone ostatecznie niepowodzeniem. Dzielnicę krakowską objął w posiadanie król czeski. Wobec tego Łokietek rozpoczął współpracę z Przemysłem II, jego największym konkurentem w walkach o Kraków. W 1293 roku podpisali tajny układ, zobowiązujący książęta do wzajemnej pomocy w walkach o Małopolskę (w układzie uczestniczył również Kazimierz II Łęczycki). Wkrótce jednak trzeci z książąt (ów Kazimierz) ginie w walkach z Litwinami, a jego dzielnica zostaje połączona z tą Łokietka. Wobec tego faktu Przemysł II koronował się na króla Polski, pomimo nie posiadania większych ziem. Nie znamy reakcji Łokietka na to zdarzenie. Wkrótce jednak Przemysł ginie po 7 miesiącach sprawowania władzy. Obejmuje więc pod swoje panowanie Wielkopolskę i Pomorze. Nie rządził jednak dobrze w tej pierwszej, mnożyli się bandyci i rosła w siłę opozycja. Wobec tego zawarto układ w Krzywiniu, gdzie Władysław oddał Henrykowi III Głogowczykowi część Małopolski.
Rosnący w siłę Łokietek zaniepokoił czeskiego króla, który postawił się z nim rozprawić. W 1299 roku wkroczył do Polski, a Władysław musiał ratować się ucieczką z kraju. Nie wiadomo gdzie wtedy przebywał, choć podaje się za prawdopodobny Rzym lub Ruś Halicką. Do Polski powrócił w 1304. Odzyskał swoje wcześniejsze ziemie, a król czeski zginał w zamachu. Następnie zaczął toczyć walki o Pomorze Gdańskie z Krzyżakami i Brandenburgią. W czasie najazdu Brandenburczyków na te ziemie, musiał wezwać do pomocy Zakon. Ostatecznie zakończyło się to dla niego niepomyślnie – Krzyżacy przywłaszczyli sobie większość ziem.
Po zdławieniu opozycji w Małopolsce na ziemiach Łokietka zapanował względny spokój. Wobec tego postanowił się postarać o koronę królewską. Otrzymał zgodę papieża i w 1320 roku, dokładnie 20 stycznia, został koronowany na króla Polski, jako pierwszy w katedrze krakowskiej.
W latach 1329-1332 toczył walki z Krzyżakami, w trakcie których odniósł zwycięstwo pod Płowcami. Jednakże wojna zakończyła się porażką Polaków – Łokietek utracił odziedziczone po ojcu Kujawy.
W 1333 roku Władysław umiera, polecając synowi odzyskać Kujawy. Pokazuje to, jak bardzo był przywiązany do ziemi ojcowskiej.
Uznawany jest za jednego z najlepszych władców Polski.
– Kazimierz III Wielki
Urodził się w 1310 roku w Kowalu. Był najmłodszym synem Władysława Łokietka.
Objął tron w 1333 roku, w tym samym został koronowany. W chwili obejmowania władzy Królestwo było w nie najlepszym położeniu. Trwała wojna z Czechami, z Krzyżakami był rozejm do Zielonych Świątek. Ponadto w księstwach sieradzkim i łęczyckim panowali dwaj książęta, lojalni wobec Władysława, lecz nie wiadome było, czy zaakceptują młodszego od siebie króla. Po objęciu władzy najpilniejszą sprawą było niedopuszczenie do wojny na dwa fronty. Należało również unikać walk na jeden front, ponieważ Królestwo Polskie było mocno osłabione walkami z Krzyżakami. Sytuację poprawiła śmierć króla Czech. O tron czeski starały się trzy rody arystokratyczne. W tej sytuacji król polski był cennym sojusznikiem. W 1340 roku Kazimierz wyruszył na Ruś Halicką, zdobywając na krótko Lwów. W trakcie kampanii zgromadził liczne łupy, z którymi powrócił do Krakowa.
W 1344 roku przyłączył do swojego państwa ziemię sanocką i przemyską. Następnie w 1349 roku ponownie najechał Ruś Halicką przyłączając do Polski Lwów i Halicz.
Rozejm z Krzyżakami kilkakrotnie przedłużono, aż w 1336 roku przynależność ziemi dobrzyńskiej miał rozstrzygnąć międzynarodowy sąd. Ten ogłosił panowanie Kazimierza na tych terytoriach, jednak Zakon nie zwrócił ich królowi. Sytuacja pomiędzy Polską a Krzyżakami była napięta przez cały okres panowania Kazimierza. W 1365 roku pojechał on nawet do Malborka, gdzie był goszczony przez wielkiego mistrza. Dzisiaj uważa się, że król chciał ocenić, czy Polska ma dostateczne siły do pokonania Zakonu, jednak werdykt był negatywny.
Wobec Mazowsza król nie stosował przymusu zbrojnego. Pamiętał bowiem, że takie kroki Łokietka zmusiły ich do zależności od Krzyżaków. Sam wielki mistrz wymieniał książąt mazowieckich jako swych sojuszników. Dopiero w 1351 roku Kazimierz najechał i przyłączył do Polski ziemię płocką. Wkrótce później zbudował mur wokół Płocka.
W latach 1345-48 toczyła się wojna z Czechami, zakończona pokojem w Namysłowie, ocieplającym stosunki polsko-czeskie.
W 1364 roku król ufundował Akademię Krakowską.
Kazimierz umiera w roku 1370. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych władców Polski.
– Ludwik Węgierski
Król polski w latach 1370-82. Z pochodzenia był Węgrem, skupiał się więc przede wszystkim na swoim rodzinnym państwie. Jego panowanie w Polsce przyniosło kryzys wewnętrzny, właściwie rządy w Polsce sprawowała jego matka, która doprowadziła do rozwoju handlu. Sam Ludwik ocalił