Lew Lechistanu

Jan Sobieski herbu Janina (Lew Lechistanu)
Jan Sobieski przyszedł na świat w zamku w Olesku, między godziną czternastą a piętnastą, w roku 1629. Jak później pisał w swej autobiografii w tym momencie pod zamek podjeżdżały oddziały tatarskie. Pierwsze lata życia spędził w rezydencji swojego pradziada, Żółkwi; Jan był prawnukiem hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Jego przodkowie wielokrotnie ginęli w walkach z wrogami, najczęściej Tatarami i Turkami, a przyszły król napisze później, że takiego przykładu w domach rycerskich i wojennych próżno szukać. Jak przystało na ówczesnego magnata rozpoczął naukę łaciny. Pierwszymi słowami, których się nauczył w tym języku był cytat z „Ody” Horacego: „Słodko i zaszczytnie jest umrzeć za Ojczyznę” umieszczony na grobie jego pradziada-hetmana w Żółkwi. Ojciec wymagał również od niego i jego brata znajomości jeszcze kilku języków. Oprócz standardowej gramatyki i słownictwa mieli w tych językach rozmawiać, bo jak powtarzał “milczeniem żaden się języka nie nauczył”. Jak na owe czasy Jan zachowywał aż nadmiernie higienę osobistą; ojciec zmuszał go do mycia się przynajmniej dwa razy w miesiącu. W latach 1640-43 uczęszczał do Kolegium Nowodworskiego w Krakowie, które wywarło wielki wpływ na młodego magnata. Głoszono tam o potrzebie rządzenia w państwie wybitnej jednostki, koncepcji wodza-żołnierza i zerwania z przywilejami szlacheckimi poprzez wprowadzenie monarchii dziedzicznej. Sobieski był zdolnym uczniem, napisał na tyle wysoko egzamin wstępny, że pozwolono mu zacząć naukę od drugiej klasy. Nastawienie przyszłego króla do edukacji również było zasługą ojca, który mawiał, że lepiej być mądrym i biednym, niż bogatym głupcem. Ukończył Kolegium z wysokim wynikiem, dzięki czemu miał możliwość studiów na Wydziale Filozoficznym Akademii Krakowskiej. Po studiach pojechał zwiedzać Europę. Zajęło mu to dwa i pół roku. Zwiedził Niemcy, Francję, Anglię i Niderlandy. Zgłębiał tam tajniki wojskowości; słuchał między innymi wykładów o fortyfikacjach w dzisiejszej Holandii, uznawanych w tym czasie za najlepsze na świecie. Poznał również kilku sławnych wodzów i królów. W Paryżu dowiedział się o śmierci ojca. Do kraju powrócił z bratem w 1648, gdy dowiedzieli się o wybuchu powstania Chmielnickiego. Sobieski przejął wtedy po ojcu starostwo jaworowskie. Bracia zaciągnęli się do wojska jako rotmistrzowie. W tym samym roku brali udział w bitwie pod Zborowem. Następnie Jan wziął udział w odsieczy dla Zbaraża, w którym był oblężony również jego brat. Walczył później w bitwie po Beresteczkiem, gdzie został ranny w głowę, a życie uratowali mu podkomendni, odnosząc go do obozu (nieprzytomnego). W 1652 roku zamordowany został przez Kozaków jego brat. Wpadł w furię i w 1653 roku urządził zasadzkę na posła tatarskiego. Na szczęście dzięki interwencji oboźnego Stefana Czarnieckiego ostatecznie do niej nie doszło. W 1655 roku walczył w bitwie pod Ochmatowem. Na początku po