Obiady Czwartkowe

"; również miejsca dla sztuki, którą monarcha szczerze kochał. Znalazło się wolne miejsce dla polityków, inicjatorów zmian i wybitnych dowódców. Jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci, która uczestniczyła w obiadach czwartkowych, był Ignacy Błażej Franciszek Krasicki. Mężczyzna zasłynął przede wszystkich z krótkich bajek, w których ukrył morał. Po jego teksty mogą więc sięgać dzieci, które ujrzą zabawne zwierzątka o groteskowych zachowaniach, ale także dorośli, którzy dostrzec mogą zamieszczone w tekście prawdy i słowa krytyki.
Goście obiadów czwartkowych musieli być wykształceni, ale warto mieć na uwadze, że sytuacja polityczna za zarządów Poniatowskiego nie należała do najspokojniejszych. Więc takie intelektualne spotkania były też miejscem do kultywowania polskości i poczucia zażyłości między osobami, które poprzez wysokie wykształcenie potencjalnie potrafiłyby coś zmienić. Agresorzy usiłowali pozbawić Polaków ich poczucia przynależności do tych ziem, co obiady czwartkowe ratowały. Dodatkowo widzimy następny powód, dla którego polski monarcha zabiegał o wykształcenie i obycie ze sztuką obywateli. Nauka podnosi świadomość i przeciwdziała naiwności. Ludzie wykształceni są zdolni do wnoszenia zmian, a ich ręce potrafią scalać to, co zostało uszkodzone i doszczętnie zniszczone.
Jakie konkretne osoby pojawiały się na obiadach czwartkowych? Wśród gości możemy wymienić: Hugo Kołłątaja, który zajmował się publicystyką dotyczącą edukacji i ulepszania Polski – postulował o prawa dla mieszczan, a także zależało mu na zniesieniu liberum veto, dostrzegał zagrożenie tego zjawiska.
Następna popularna osoba to Karol Wyrwicz. Mężczyzna został rektorem jezuickiego Collegium Nobillium w Warszawie. Z jego inicjatywy do uczelni zaczęli zjeżdżać się doskonali wykładowcy, a za nimi podążała nowa grupa studentów. Uczelnia zaczęła tętnić życiem.
Kolejnym przykładem gościa oczekiwanego na obiadach intelektualnych był Jan Chrzciciel Władysław Śniadecki. Mężczyzna trudził się językoznawstwem, a także zajmował się pedagogiką. W Szkołach Nowodworskich nauczał logiki, mechaniki, hydrostatyki oraz zapoznawał młodzież z zasadami zdrowego trybu życia. Jego najpopularniejszym tekstem jest „Filozofia umysłu ludzkiego” a także dzieło zatytułowane jako „Jeografiia, czyli opisanie matematyczne i fizyczne Ziemi”.
Wśród biesiadników znajdowali się również tacy, którzy zostawali zapraszanie sporadyczne, albo tylko jednorazowo. Król Poniatowski pewnego razu zaprosił włoskiego artystę – Marcelliego Bacciarelliego. Stworzył plafony w Zamku Warszawskim, czyli sufity ozdobione płaskorzeźbą lub inną dekoracją. Włoch namalował około stu trzech wspaniałych obrazów.
Sporadycznie zapraszano również nadwornego malarza króla – Ludwika Marteau. Artysta zasłynął z tworzenia miniatur oraz portretów, preferował pastele, którymi operował po mistrzowsku. Mężczyzna portretował uczestników obiadów czwartkowych, ale również działał na zlecenie arystokratycznych rodzin, więc malował także damy i dostojnych panów. Warto wiedzieć, że nauczał sztuki malarstwa Madame Gault de Saint- Germain, czyli Annę Rajecką, która jako jedna z nielicznych dam miała pozwolenie króla na przebywanie wraz z intelektualistami podczas obiadów czwartkowych, przecież niewiele kobiet w Polsce mogło się tym pochwalić.
Co podawano na stołach podczas intelektualnych uczt?
Król nie żałował gościom wędlin, serów i pieczywa. Stoły uginały się od różnorodnych pieczeni w najróżniejszych marynatach, zup, w tym najpopularniejsza z nich to barszcz czerwony serwowany z rozpływającymi się w ustach uszkach. Podawano także kilka rodzajów ryb, nie zapominano o bukietach warzyw, które kolorami zdobiły wystawny stół. Król gustował w pasztetach, dlatego one również znalazły miejsce na stole. Do popicia nalewano hiszpańskie wina, wodę źródlaną i słodkie nektary. Monarcha jednak nigdy na spotkaniach nie sięgał po trunki, prosił służbę jedynie o polewanie mu właśnie zwyczajnej wody źródlanej. Goście więc przy solidnie zastawionym stole całymi godzinami debatowali na temat nauki, sztuki i rozwoju Polski.
Dotarłam do informacji, że w czwartki odbywały się uczty jedynie dla intelektualistów lub gości wszechstronnie uzdolnionych. W środy odbywały się natomiast obiady dla pedagogów, lekarzy, malarzy, rzeźbiarzy i architektów. Monarcha miał obawiać się, że jeżeli pomiesza towarzystwo, to panowie nie dojdą do porozumienia, albo zaczną schodzić na błahe tematy, czego pragnął uniknąć.
Powinniśmy pamiętać, że te spotkania odbywały się w czasach, gdy językiem salonowym był język francuski. Francję samą w sobie uważano za miejsce modne, kipiące świetnym gustem. Sprowadzano do Niemiec, Rosji oraz Polski ludzi oświeconych właśnie z ziem francuskich. Sięgano po literaturę francuską i wywyższano tamtejszą sztukę ponad innymi, mimo że Włochy także mogły pochwalić się wspaniale rozwiniętą kulturą. W czasach średniowiecza Bona Sforza sprowadzała z ojczystych Włoch do Polski uczonych, medyków i artystów. Natomiast w czasach poniatowskich mile widziani byli Francuzi.
Francja uchodziła za miejsce mody, już o tym wspomniałam, ale chciałabym podkreślić ten wątek. Wychodzę z założenia, że lepiej wiedzieć, niż nie wiedzieć, więc zaczynajmy. Kobiety w Europie stylizowały się na dostojne francuskie damy. Polki sprowadzały z tamtejszych ziem peruki, płacąc za to niebotycznie ogromne sumy pieniędzy. Zagłębiając się w temat Ludwika XIV dotarłam do informacji, że takie peruki nie pochodziły za każdym z salonów, lecz często wysyłały je damy, które znudziły się dotychczasowymi. Nie muszę na pewno wspominać o stanie czystości takich przedmiotów. Niekiedy sprzedawano takie peruki, ponieważ roiło się w nich od wszy, a także unosił się z nich nieprzyjemny zapach. Francuzki wyznaczały trendy, za którymi potem ganiały panie z innych państw. Polki spotykały się w kobiecym gronie i przeglądały francuskie katalogi z modowymi nowinkami. Zamawiały suknie i materiały według tych sugestii. Dotyczyło to również wystroju wnętrz, wyglądu ogrodów, a nawet stylu życia, czy wychowania potomstwa.
Mentalność kobiet w Polsce różniła się jednak od tamtych pań. Polki okazywały się poważniejszymi damami, nieco bardziej taktownymi i wstydliwymi. Do Polski nie dotarła kultura sprośnych wierszy czytanych na forum, zazwyczaj w towarzystwie nie rozmawiało się o stosunkach seksualnych, technikach sprawiania sobie przyjemności, unikano prowokacji. Kobiety we Francji zachowywały się skrajnie inaczej.
Jaki wpływ na społeczeństwo wywarły te intelektualne spotkania?
Mężczyźni uczęszczający na te zgromadzenia dokładali wszelkich starań do rozpowszechniania edukacji. W nieoficjalnym tygodniku informowano, jakie kwestie poruszano podczas obiadów. Dzięki temu pomysłowi pisarze prezentujący swoje dzieła zyskiwali chwilę uwagi, a medycy przedstawiali swoje badania naukowe, albo jedynie wzmianki o nich. Osoby, które nie uczestniczyły w tych spotkaniach, miały okazję do dokształcenia się, albo przynajmniej do zweryfikowania niektórych informacji, które już zdążyli pojąć. Kultura otrzymała szansę rozkwitu, w Polsce wreszcie coś zaczęło się zmieniać. Malarze zyskiwali rozgłos, co przyczyniło się do faktu, że mogli więcej zarobić, ponieważ dzięki sławie, majętne rodziny wynajmowały ich do portretowania poszczególnych członków rodziny.
W czasach, gdy polskości stale zagrażali wrogowie, to takie intelektualne spotkania odbywające się jedynie w języku polskim dodawały otuchy i rodziły nadzieję na przetrwanie Polski.