Stanisław Moniuszko

STANISŁAW MONIUSZKO

Stanisław Moniuszko to jeden z najbardziej znanych polskich kompozytorów. Urodził się 5 maja 1819 roku w majątku Ubiel (obecnie teren, wieś na Białorusi), w okolicach Mińska na Ukrainie. Jego ojciec służył w wojsku Napoleona. Matka miała węgierskie pochodzenie. Pierwszym nauczycielem Stasia była jego matka, która uczyła go gry na fortepianie. Grała mu również na klawikordzie ,,Śpiewy historyczne” Juliana Ursyna Niemcewicza. Potem rodzina Moniuszki przeniosła się do Warszawy. Herbem rodzinnym Moniuszków była Krzywda. W Warszawie ośmioletni Stanisław uczył się pod kierunkiem organisty Augusta Freyera. W późniejszym czasie przeprowadzili się do Mińska. Tam nauczycielem był Dominik Stefanowicz. W 1837 roku Stanisław wyjechał na studia do Berlina, gdzie uczył się 3 lata. W tym czasie odwiedził Wiedeń, gdzie był korepetytorem chórów i poznał zachodnią muzykę operową.
Po powrocie do Polski ożenił się z Aleksandrą Mullerówną i założył rodzinę. Swoją przyszłą żonę poznał podczas pobytu w Wilnie ze swoim stryjem. Zaręczyli się w wieku 17 lat, a pobrali 25 sierpnia 1840 roku. Mieli dziesięcioro dzieci: Elżbietę, Kazimierza, Stanisława, Bolesława, Marię, Jadwigę, Zofię, Aleksandrę, Jana, Cecylię. Faktem jest to, że jego syn Jan był malarzem rodzajowym. Malował obrazy o treści historycznej i religijnej.
W Wilnie Moniuszko pracował jako nauczyciel, organista i organizował życie muzyczne. Moniuszko zaczął być sławny, gdy wydano jego pieśni. Miały one bardzo polski charakter, dzięki czemu trafiały one do wszystkich ludzi. Moniuszko odbywał podróże artystyczne do Petersburga, gdzie zapoznawał ludność ze swoją twórczością. W czasie podróży nawiązał znajomość z wybitnymi muzykami rosyjskimi, na przykład Michaiłem Glinką, Aleksandrem Sierowem.
Artysta przeniósł się z Wilna do Warszawy, gdzie został dyrygentem opery, a od 1846 roku wykładowcą na Uniwersytecie Muzycznym w Warszawie. Podczas powstania styczniowego mało kto interesował się słuchaniem muzyki. Moniuszko zadłuży się. 4 czerwca 1872 roku zmarł na atak serca. Miał 53 lata. Został pochowany na Warszawskich Powązkach. Większość pamiątek po kompozytorze przechowuje Warszawskie Towarzystwo Muzyczne im. Stanisława Moniuszki.
Do najsłynniejszych utworów Moniuszki należy opera ,,Halka”. Jest to pierwsza polska opera narodowa. Została ona napisana w 1847 roku, w dwóch aktach. Potem dopisano jeszcze 2 akty. Autorem Libretta był Wojciech Wolski. Premiera ,,Halki” odbyła się 1 stycznia w 1958 roku w operze warszawskiej. Grano ją też we Lwowie, Poznaniu, Petersburgu, Moskwie, Kijowie, Wiedniu i Pradze. W ,,Halce” jest przedstawiona miłość. Halki- góralki pochodzącej z Podhala do panicza Janusza. Janusz postanawia jednak poślubić Zosię, wywodzącą się ze szlacheckiej rodziny. Halka jest w ciąży. Kocha się w niej Jontek. Halka odrzucona przez Janusza rzuca się w wir rzeki.
W operze tej Moniuszko zawarł śpiew góralski- prosty i szczery oraz szlachecki wzniosły.
,,Halka” spodobała się publiczności. Ale bogaci miłośnicy opery nie mogli pogodzić się z tym, że bohaterką była wiejska dziewczyna.
Dzięki ,,Halce” Moniuszko stał się ulubionym kompozytorem Warszawy. Po premierze ,,Halki” Moniuszko udał się w podróż do Pragi, Niemiec i Paryża. W trakcie podróży zatrzymał się w Krakowie i tam poznał Ambrożego Grabowskiego, Józefa Kremera i Lucjana Siemieńskiego. Zwiedzanie Krakowa, a szczególnie Wawelu zaowocowała u Moniuszki chęcią napisania nowej opery ,,Rokiczana”, do słów libretta Józefa Korzeniewskiego. Opera ta miała być operą historyczną o królu Kazimierzu Wielkim. Praca nie została nigdy dokończona. Prawdopodobnie zaniechano nad nią pracę ze względów artystycznych (nieodpowiednia dla monarchy partia barytonowa) oraz politycznych (nieodpowiednie dla Czechów fragmenty libretta).
W latach 1862- 1864 Moniuszko pracował na operą ,,Straszny Dwór”, którą wystawił 28 września 1865 w Warszawie. Ponownie Moniuszko do Krakowa wybrał się w 1866 roku, aby tam w teatrze krakowskim wystawić trzy spektakle. Niestety jeden z nich trzeba było odwołać, ponieważ primadonna zachorowała. Na szczęście odbyły się dwa inne, w którym jednym wzięła udział Helena Modrzejewska. Spektakle, które się odbyły nosiły tytuły ,,Widmo” i ,,Bajka”.
Podczas pobytu w Krakowie Moniuszko wyjechał na 5 dni do Pragi, aby wraz z Bedrichem Smetaną omówić wystawienie ,,Halki”. Teatr został wystawiony w 1868 roku.
W 1869 roku w Warszawie odbyła się premiera ,,Parii”, a w Moskwie wystawiono ,,Halkę”.
W 1871 roku ukazał się ,,Pamiętnik do nauki harmonii”, a 2 lutego 1872 roku wystawiono w Teatrze Wielkim ostatnią sztukę Stanisława Moniuszki ,,Beatę”.
,,Flis”- opera o charakterze komiczno- ludowym. Wykonano ją w Warszawie 24 września 1858 roku. Było to pierwsze dzieło, jakim dyrygował. Inne opery Moniuszki to ,,Hrabina” (1859 rok), ,,Verbum Nobile” (1860 rok) i ,,Straszny dwór” (1863 rok).
Muzyka Moniuszki to także pieśni, które zostały zebrane w kolejnych tomach ,,Śpiewników domowych”. Znajdują się w nich pieśni do słów różnych poetów polskich i obcych oraz do słów ludowych. Jest to 268 pieśni.
Do pieśni nale�