Zygmunt I Stary
Zamień czytanie na oglądanie!
i ucz się szybciej!
Zygmunt I Stary urodził się w Kozienicach 1 stycznia 1467 roku. Należał do dynastii Jagiellonów. Jego rodzicami byli Kazimierz IV Jagiellończyka i Elżbieta Rakuszanka. Ponieważ miał on kilkorga starszych braci, jego szanse na dziedziczenie korony były niewielkie. W młodych latach pobierał nauki u Jana Długosza, człowieka o wszechstronnym wykształceniu. Na swój dwór, Zygmunta przyjął jego starszy brat Władysław, panujący na Węgrzech i w Czechach. Dostał od niego księstwo głogowskie oraz opawskie. Po kilku latach pełnił także obowiązki namiestnika Śląska i Łużyc Dolnych, co przygotowało przyszłego króla do sprawowania władzy.
Pobyt na dworze Władysława wywarł znaczący pływ na dalsze życie przyszłego króla. Młody Zygmunt miał okazję bliżej zetknąć się z rządami możnowładztwa oraz nawiązać kontakty z wyższym duchowieństwem, co wpłynęło na kształtowanie się jego katolickiej postawy. Pomimo pobożności, Zygmunt przez długi czas pozostawał związku z Katarzyną Telniczanką, z którą miał kilkoro dzieci.
Po śmierci swojego brata Aleksandra Jagiellończyka, który był wielkim księciem litewskim i królem Polski, Zygmunt, wbrew postanowieniom unii mielnickiej, zajął jego miejsce. Koronacja odbyła się w Krakwie i w styczniu 1507 roku, rozpoczynając tym samym długie panowanie nowego króla.
W trakcie trwających czterdzieści jeden lat rządów Zygmunta I Starego, zaszło wiele zmian w państwie. Początki jego panowania układały się pomyślnie. Król prowadził rozważną politykę, starając się nie dopuścić do okrążenia przez wroga oraz wystrzegając się niepotrzebnych walk.
Wielkiemu Księstwu Litewskiemu zagrażało Wielkie Księstwo Moskiewskie. Początkowo Zygmunt I Stary próbował odzyskać Siewierszczyznę. W 1509 roku utracił Psowo, przejęte przez Wasyla III.
W roku 1512 król zawarł związek małżeński z siedemnastoletnią wówczas Barbarą Zapolyą, córką antyhabsburskiego węgierskiego magnata Jana Zapolyi. Małżeństwo to miało na celu wzmocnienie relacji pomiędzy Jagiellonami i Zapolyami, który byli przeciwnikami Habsburgów. Barbara była kobietą bardzo pobożna i życzliwa, kochana przez króla i poddanych. Mieli ze sobą dwoje dzieci: Jadwigę oraz Annę. Ich szczęście nie trwało jednak długo, ponieważ Królowa zmarła trzy lata po ślubie, w październiku 1515 roku. Jak możemy przeczytać w książce Wizerunki Książąt i królów Polskich J. I. Kraszewskiego „(…) żal w kraju był powszechny. Odznaczała się ona pobożnością, miłosierdziem, pokorą, a współcześni niemal za świętą ja uznawali.”
W trakcie panowania Zygmunta I Starego nastąpiły także porażki polityczne. W wyniku wojny litewsko-moskiewskiej, trwającej w latach 1512-1522, pomimo zwycięstwa hetmana wielkiego litewskiego Konstantego Ostrogskiego w bitwie pod Orszą, w 1514 roku utracono Smoleńsk. W tym samym roku został zawarty sojusz pomiędzy Wasylem III, a cesarzem Maksymilianem I Habsburgiem, przeciwko Rzeczypospolitej. Cesarz nie zaakceptował warunków pokoju toruńskiego z 1466 roku, co dawało możliwość państwu zakonu krzyżackiego do wyłamania się z lennej zależności w stosunku do Polski. Król, usiłując zakończyć antypolski sojusz w 1515 roku, udał się na zjazd wiedeński, w wyniku, którego Maksymilian I Habsburg wycofał swoje poparcie dla Moskwy oraz uznał lenną zależność Prus.
W roku 1518 król po raz drugi wyszedł za mąż. Jego wybranką była Bona z rodu Sforzów, córka Izabeli Aragońskiej i Giana Galeazza Sforzy. Para królewska miała ze sobą kilkorga dzieci: Izabelę, Zygmunta II Augusta, Zofię, Annę, Katarzynę oraz Olbrachta. Nowa królowa pomimo pięknej urody i inteligencji, okazała się chciwą i przebiegłą panią. W realizacji swoich planów i prowadzeniu własnej polityki pomagała jej łagodność męża oraz opadająca z upływem lat jego siła i energia.
Bona Sforza miała poparcie w młodej magnaterii, która żywiła nadzieję na otrzymanie dzięki niej beneficjów kościelnych oraz urzędów. Królowa w dużej mierze przyczyniła się także do elekcji w 1529 roku. Nowo wybranym królem został królewicz Zygmunt August, choć jego ojciec Zygmunt I, nadal żył. Działania te nie były zgodne z polskim zwyczajem i spotkały się ze sprzeciwem i oburzeniem szlachty. W tej sytuacji, młody monarcha, został zobowiązany do potwierdzenia, na mocy odpowiedniej konstytucji, respektowania zasad wolnej elekcji. Miało to miejsce w 1530 roku, na sejmie koronacyjnym, a następnie w 1538 roku.
Król Zygmunt I Stary był człowiekiem bardzo pobożnym i choć nie należał do zwolenników reform, to jednak nie niszczył tolerancji wyznaniowej. Nie realizował wydanych edyktów przeciwko luteranom, jednak w 1526 roku stłumił rewolucję protestancką, jaka miała miejsce w Gdańsku, uznając ją za burzącą ład społeczny.
Trwająca dwa lata wojna polsko-krzyżacka, zakończyła się w 1521 roku kompromisowym rozejmem i hołdem lennym Prus. W nowożytnej Europie był to pierwszy układ zawarty pomiędzy katolickim monarchą, a protestanckim księciem. Polska w 1533 roku zawarła także wieczysty pokój z Turcją nie przystępując tym samym do krucjat antytureckich.
Za panowania króla Zygmunta I Starego izba poselska miała du�
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!