Can
Czasownik modalny CANCzasownik modalny CAN określa zdolność osoby wykonującej czynność do wykonania tej czynności. Innymi słowy, wyraża on zdolność do wykonania czegoś, lub w przypadku przeczenia brak tej zdolności. Czasownika modalnego CAN można także używać do wyrażania pozwolenia lub dawania rad.Zdanie twierdzące (positive)np. You can go. (Możesz iść.)
W zdaniach twierdzących czasownik modalny 'can’ umieszcza się zaraz po osobie, lecz przed czasownikiem głównym. W zdaniu powyższym wygląda to następująco: You (osoba) + can (czasownik modalny) + go (czasownik główny).
Zdanie przeczące (negative)np. I cannot (lub: I can’t) swim. (Nie umiem pływać.)
Zdanie pytające (question)np. Can I open the window? (Czy mogę otworzyć okno?)Zdania pytające dzielą się na dwa rodzaje:1. Pytania rozstrzygające (takie, na które można odpowiedzieć tak/nie) – w tym przypadku 'can’ na zasadzie inwersji stawia się na pierwszym miejscu, np. Can you see me? (Czy mnie widzisz?)
2. Pytania szczegółowe (takie, które wymagają pełnej odpowiedzi) – tutaj 'can’ „ląduje” na drugim miejscu zaraz po zaimkach pytających, np. Where can I co now? (Gdzie mogę teraz iść?)Czasownik CAN jest często stosowany w zwrotach grzecznościowych, ofertach i propozycjach jak w:- Can you repeat that? (Czy możesz to powtórzyć?)Czasownik modalny CAN różni się od zwykłego czasownika.- Po jego użyciu nie używa się 'to’.ZŁA WERSJA: She can to go anywhere.
POPRAWNA WERSJA: She can go anywhere. (Ona może iść gdzie chce.).- Do czasownika CAN nie dodajemy końcówki ’-s’ w trzeciej osobie liczby pojedynczej.ZŁA WERSJA: She cans swim.
POPRAWNA WERSJA:
I can, You can, He can, She can, It can, We can, You can, They can.-> She can swim. (Ona potrafi pływać.)- W zdaniach przeczących to do czasownika modalnego CAN dodaje się NOT lub N’T; nie do czasownika głównego, jak w przypadku czasu prostego Present Simple (don’t i doesn’t). ZŁA WERSJA: They don’t can read.
POPRAWNA WERSJA: They can’t read. (Oni nie umieją czytać.).- Czasownik modalny CAN nie posiada formy z końcówką ’-ing’.
ZŁA WERSJA: They are canning read in Japanese.
POPRAWNA WERSJA: They can read in Japanese. (Oni potrafią czytać w języku japońskim.)Wniosek jest zatem taki, że czasownik CAN, tak jak pozostałe czasowniki modalne, występuje w prostej, niezmienionej formie we wszystkich osobach.Gdybyśmy chcieli użyć CAN w odniesieniu do przyszłości, należałoby zastosować formę 'to be able to’, czyli dosłownie „być zdolnym do”, oczywiście odpowiednio odmienioną. Na przykład, gdy chcemy w przyszłości umieć grać na pianinie, powiemy:POPRAWNA WERSJA: I will be able to play the piano. – Będę mógł/umiał grać na pianinieZŁA WERSJA: I will can play the piano.Ta kwestia będzie jeszcze wytłumaczona w dalszej części.Użycie czasownika CANMożna używać czasownika modalnego CAN lub BE ABLE TO by wyrazić możliwość wykonania danej czynności, lub by podkreślić to, że ktoś (fizycznie) jest w stanie coś zrobić:- You can count. (Ty umiesz liczyć.)Czasownika 'be able to’ można użyć też, gdy coś nas zaskakuje lub wymaga nakładu pracy (wytężenia danej cechy, celem osiągnięcia zdolności do wykonania czynności):- Horses are able to sleep while standing up! (Jesteśmy tu zaskoczeni, że konie potrafią spać na stojąco.) Można tu użyć równie dobrze zwykłego 'can’: Horses can sleep while standing up!
– Monica is temporarily blind and she is not able to see the view. (Monika jest chwilowo ślepa i nie jest w stanie zobaczyć widoku.) Tutaj również można zastosować 'can’: Monica is temporarily blind and she can’t see the view.Czasownika modalnego CAN i CAN’T należy używać z czasownikami określającymi zmysły (wzrok, smak, zapach) i z czasownikami wyrażającymi emocje oraz uczucia (feel, think, believe, remember), by wyrazić czynności, które dzieją się w teraźniejszości:- I can’t see you in the crowd, can you wave to me? -(Nie widzę cię w tłumie, możesz do mnie pomachać) – Raczej nie mówimy 'I don’t see you’, 'I don’t hear you’, tylko zawsze używamy 'can’, warto to zapamiętać.- I cannot believe that this theory is false. – (Nie wierzę w błędność tej teorii.)Czasownika modalnego CAN używa się również do wyrażania generalnie możliwych czynności w teraźniejszości:- It can be very hot in July. (W lipcu potrafi być gorąco. -> wiadomo, że w lipcu jest gorąco, ponieważ jest to miesiąć który występuje w lecie, a w lecie jest gorąco)Użycie czasownika modalnego CAN wraz z przymiotnikami może wskazać w jakim stopniu dana osoba potrafi wykonać określoną czynność- brilliantly – She can cook brilliantly. (Ona potrafi wspaniale gotować.)
– really well – She can cook really well. (Ona potrafi na prawdę dobrze gotować.)
– very well – She can cook very well. (Ona potrafi bardzo dobrze gotować.)
– quite well – She can cook quite well. (Ona potrafi dość dobrze gotować.)Możliwości w przyszłościCzasownik modalny CAN może być też używany do planowania czynności, które związane są z osobistymi sprawami dotyczącymi przyszłości, np.- The psychologist can see you next Wednesday. (Psycholog może widzieć się z tobą w przyszłą środę.)Jeśli natomiast mamy ochotę wyrazić sytuację, co do której jesteśmy pewni używamy 'to be able to’:- I have just left the dentist. I won’t be able to eat for the next four hours. (Właśnie wyszedłem od dentysty i nie będę w stanie jeść przez najbliższe cztery godziny.)Jeśli natomiast chcemy wyrazić sytuacje, które są możliwe, lecz mało prawdopodobne to używamy COULD:- I am so hungry I could eat a horse. (Jestem tak głodna, że mogłabym zjeść konia z kopytami.)Do sytuacji 'warunkowych’ używa się COULD lub WOULD BE ABLE TO:- If you had a debit card, you could buy the car now. (Gdybyś miał kartę debetową mógłbyś teraz kupić auto.)
– If you learned to read, you would be able to end the novel. (Gdybyś nauczył się czytać, byłbyś w stanie dokończyć powieść.)Przeszłość z CANBy wyrazić możliwość lub prawdopodobieństwo jakiejś sytuacji należy używać COULD/COULDN’T lub WAS/WERE ABLE TO:- Before I got married I could go out with the boys and drink beer. (Zanim się ożeniłem, mogłem wyskakiwać z chłopakami na piwo.)
– When I was a young girl, I was able to stretch without feeling pain. (Gdy byłam młodą dziewczyną, mogłam rozciągać się i nie czuć bólu.)Do wyrażenia zasadniczo możliwych czynności w przyszłości zamiast CAN używa się COULD.- Before the invention of the car, it could take many months to travel across the globe. (Przed wynalezieniem samochodu, podróż dookoła świata mogła trwać wiele miesięcy.)Jeśli dana czynność wymagała dużego wysiłku, to zamiast COULD używa się MANAGED TO:- He broke his leg, but he managed to end the triathlon. (On złamał nogę, ale udało mu się ukończyć triathlon.)Czasownika 'managed to’ używa się z takimi wyrażeniami jak 'in the end’, 'eventually’ and 'finally’.Wymowa CANIstnieją dwa podstawowe warianty wymowy (nie licząc dialektów) czasownika modalnego CAN.1. Wymowa czasownika 'can’ w zdaniach twierdzących oraz pytaniach szczegółowych (Wh-questions) to /kən/ jak w:- When can you meet me? (Kiedy możesz się ze mną spotkać?)
– They can speak Polish. (Oni potrafią mówić po polsku.)2. Wymowa czasownika 'can’ pytaniach rozstrzygających (yes/no-questions) i w krótkich odpowiedziach na te pytaniach to /kæn/.- Can you open the door? (Czy otworzysz drzwi?).- Yes, I can. (Tak, potrafię.)
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!