Countable and uncountable nouns

• Rozpoznać, czy rzeczownik da się policzyć w sztukach czy opisuje masę/pojęcie
• Wybrać właściwy rodzajnik: a/an lub zero article dla mas
• Dobierać kwantyfikatory: many/few/several dla policzalnych, much/little dla niepoliczalnych
• Użyć partitives typu a piece of, a bottle of do „porcjowania” mas
• Dopasować zgodę z czasownikiem: liczba pojedyncza dla mas, mnoga dla policzalnych mnogich

Rzeczowniki policzalne i niepoliczalne – esencja bez lania wody

Rzeczowniki policzalne (countable) nazywają jednostki dające się policzyć, tworzą liczbę mnogą i łączą się z a/an oraz liczbami. Rzeczowniki niepoliczalne (uncountable) nazywają substancje, zbiory lub pojęcia abstrakcyjne i zwykle występują w liczbie pojedynczej, bez a/an.

Jak rozpoznać, czy rzeczownik jest policzalny?

Najprostszy test: da się wskazać sztuki i podać liczbę? Apple → one apple, two apples. Idea → w podstawowym znaczeniu jako pojęcie abstrakcyjne nie ma liczby mnogiej. Rzeczowniki policzalne przyjmują: a/an, liczby (three, ten), quantifiers many, few, several, a number of. Z rzeczownikiem policzalnym czasownik zgadza się w liczbie mnogiej: The books are new.

Przykłady policzalnych: book/books, chair/chairs, student/students, decision/decisions, problem/problems.

Co odróżnia rzeczowniki niepoliczalne w praktyce?

Niepoliczalne nazywają masy (water, rice, furniture), zjawiska i dziedziny (weather, music), abstrakty (happiness, advice, information). Nie tworzą zwykłej liczby mnogiej i traktujemy je gramatycznie jako liczbę pojedynczą: The furniture is old. Nie łączą się z a/an, ale z much, little, a bit of, a lot of, some/any oraz z tzw. partitives: a piece of advice, a bottle of water.

Typowe niepoliczalne: information, advice, news, homework, luggage/baggage, equipment, bread, money, research, progress.

Jakie kwantyfikatory naprawdę działają i z czym je łączyć?

Dobór określników to klucz do naturalności wypowiedzi. Zasada: many/few/several z policzalnymi; much/little z niepoliczalnymi; a lot of/plenty of pasują do obu grup (neutralny rejestr).

Jak „porcjować” masy: kiedy niepoliczalne staje się policzalnym?

Gdy mówimy o jednostkach, używamy partitives lub tzw. unitizers: a cup of coffee, two bottles of water, three loaves of bread. W mowie potocznej pojawia się skrót: a coffee (filiżanka kawy), two waters (dwie wody butelkowane) – poprawne w znaczeniu „porcji”. To zmienia sens: cheese (ser jako masa) vs cheeses (różne gatunki).

I’ll have two coffees, please. We tried several local cheeses. She gave me three pieces of advice (nie: three advices).

Rodzajniki i zero article – jak dobierać bez wpadek?

a/an z policzalnym w liczbie pojedynczej: a chair, an idea. The używamy, gdy referencja jest znana/określona: the chair by the window. Dla niepoliczalnych często zero article przy uogólnieniach: Sugar is unhealthy. Gdy doprecyzowujemy, możliwe the: The sugar on the table is yours.

W uogólnieniach policzalnych w liczbie mnogiej także pojawia się zero article: Cars pollute. Zwracaj uwagę na znaczenie, nie tylko na kształt wyrazu.

Czy niepoliczalne mogą mieć liczbę mnogą?

W podstawowym znaczeniu – nie. Jednak w znaczeniu „rodzaje/egzemplarze/doświadczenia” – tak: wines (różne wina), works (dzieła sztuki), sands (obszary pustynne), waters (wody danego akwenu). To nie to samo co zwykłe „mnogi dla masy”. Hair jako masa zwykle w lp.: Her hair is beautiful, ale hairs znaczy „pojedyncze włosy”.

Jak uniknąć najczęstszych błędów maturzystów i studentów?

– Nie mów: informations, advices, furnitures, luggages – te słowa są niepoliczalne w standardzie.

– Zwracaj uwagę na zgodę czasownika: The news is shocking (news to mass sing.).

– Dobieraj właściwe quantifiers: much/little z masami, many/few z policzalnymi.

– Używaj partitives: a piece of information zamiast an information; an item of news zamiast a news.

Jak kontekst zmienia kategoryzację rzeczownika?

Niektóre wyrazy są dwutorowe: glass (materiał, masa) vs a glass (kieliszek); paper (papier) vs a paper (artykuł/gazeta); chicken (mięso) vs a chicken (kurczak – zwierzę/porcja). Analizuj, czy mówisz o substancji, czy o egzemplarzu/typie.

There is glass on the floor (odłamki szkła). I need a glass of water (kieliszek/szklanka). She read three papers on linguistics (trzy artykuły).

Czy istnieją różnice brytyjskie i amerykańskie, które wpływają na wybór liczby?

Tak. British English preferuje wiele zbiorowych jako lp.: the team is, government is (choć w potoczności możliwe are). American English częściej utrzymuje lp. Z rzeczownikami takimi jak accommodation (BrE zwykle niepoliczalne), w AmE można spotkać accommodations (potocznie, regionalnie). Luggage/baggage pozostaje masą w obu odmianach.

Jak dobrać zaimek wskazujący i zgodę czasownika?

Dla policzalnych mnogich: these/those + are. Dla niepoliczalnych: this/that + is. Uwaga na pozorne mnogie zakończone na -s, które są masą: news, measles, physics – This news is surprising. Mathematics is hard for some students.

Które rzeczowniki „wyglądają” na policzalne, a nie są nimi?

Equipment, furniture, advice, information, progress, homework, baggage, traffic – to klasyczne pułapki. Tworzenie liczby mnogiej przez -s jest błędem. Zamiast tego użyj partitives: pieces of equipment, items of furniture, bits of information, items of baggage.

Miniwarsztat: potrafisz poprawić te zdania?

1) He gave me an advice → He gave me a piece of advice.

2) There are many informations online → There is much information online / There is a lot of information online.

3) The furniture are old → The furniture is old / The pieces of furniture are old.

4) I don’t have many time → I don’t have much time.

5) She bought three breads → She bought three loaves of bread / three breads (gatunki) – tylko jeśli mówimy o rodzajach.

Czy „some” i „any” działają tak samo dla obu typów?

Tak, ale z inną pragmatyką. Some – twierdzenia i oferty/prośby: Would you like some coffee? Any – przeczenia i pytania: Do you have any sugar? Both działają z policzalnymi mnogimi i niepoliczalnymi: some apples / some rice; any apples? / any rice?

Jak uczyć się i zapamiętywać – strategia dla uczniów w Polsce

– Ułóż listę najczęstszych niepoliczalnych i przyklej na biurku (matura lub kolokwia lektoratowe często je sprawdzają).

– Trenuj pary quantifier + rzeczownik (many students, much water, few ideas, little time) – 3 min dziennie.

– Twórz „partitive packs”: piece of, bottle of, cup of, slice of, item of – z własnymi przykładami branżowymi (np. IT: a piece of code, marketing: a piece of content).

Jak pisać naturalnie: wybory stylistyczne i rejestr

W zdaniach twierdzących zamiast much preferuj a lot of z niepoliczalnymi (I have a lot of work) – brzmi neutralniej. Much w twierdzeniach ma rejestr formalny: There is much evidence to support… W pytaniach/przeczeniach much jest standardowe: Do you have much time?

Czy nazwy zbiorowości są policzalne czy masowe?

Collective nouns (team, staff, audience) są policzalne, ale odnoszą się do grupy; w BrE możliwa zgoda w lp. lub lm. zależnie od akcentu na jedność lub członków: The team is/are winning. W AmE przeważa lp.: The team is winning. Nie myl z masami typu furniture.

„Pigułka na drogę”: najważniejsze punkty i dalsze myślenie

• Policzalne: liczba pojedyncza i mnoga, a/an, many/few/several, zgodność czasownika w liczbie mnogiej
• Niepoliczalne: liczba pojedyncza, zero article w uogólnieniach, much/little, some/any, partitives do jednostkowania
• Kontekst zmienia kategoryzację: paper vs a paper, chicken vs a chicken
• Pułapki: information, advice, furniture, equipment, news – unikaj form liczby mnogiej
• Uważaj na różnice BrE/AmE oraz zgodę z collective nouns
• Neutralne kwantyfikatory dla obu typów: a lot of, plenty of; formalne: much (w twierdzeniach), an amount of
• Porcjowanie mas: a piece/slice/glass/bottle/loaf/item of + uncountable

Pytania do przemyślenia:

• Które z używanych w Twojej branży rzeczowników są masowe i jak je jednostkujesz w raportach?
• W których miejscach Twoje zdania brzmią zbyt formalnie przez much w twierdzeniach i można je zastąpić a lot of?
• Jak kontekst zmienia znaczenie słów typu paper, chicken, glass w tekstach, które czytasz?