Have something done
Have something done to konstrukcja sprawcza w angielskim: podmiot organizuje, by ktoś inny wykonał czynność lub opisuje niechciane zdarzenie; wzór: subject + have + object + past participle; przykłady: I had my hair cut, She’s having the windows replaced, He had his wallet stolen; w języku potocznym także get + object + past participle.
- Wybrać czas gramatyczny dla czasownika have
- Określić obiekt czynności (my hair, the car, the windows)
- Dodać imiesłów bierny past participle (cut, repaired, replaced)
- Opcjonalnie doprecyzować wykonawcę przez by-phrase
- Zastosować inwersję/operatory w pytaniach i przeczeniach
Have something done ma dwie funkcje: zlecanie usług i opisy niechcianych zdarzeń; get-causative brzmi swobodniej w mowie. Przykłady: We’re getting the roof fixed, He had his bike nicked w Londynie.
Have something done – angielska „sprawczość” w pigułce
Angielska konstrukcja sprawcza pozwala naturalnie powiedzieć, że ktoś wykonał coś dla nas (usługa), albo że doświadczyliśmy czegoś (często niepożądanego). Jest niezwykle przydatna w realnej komunikacji: od wizyty u fryzjera, przez serwis auta, po opis kradzieży czy stłuczki.
Na czym polega konstrukcja i kiedy jej używać?
Konstrukcja wyraża dwa typowe znaczenia:
- Usługa/aranżacja: organizujemy, by ktoś zrobił coś dla nas – I have my suits dry-cleaned every month
- Zdarzenie (często nieprzyjemne): coś dzieje się nam/komuś – She had her passport stolen abroad
W obu przypadkach wykonawcą nie jest podmiot zdania, lecz inna osoba/instytucja. To właśnie różni zdania sprawcze od standardowej strony czynnej.
Jak zbudować poprawne zdanie krok po kroku?
Trzon konstrukcji jest stały: have + object + past participle. Zmienny jest tylko czas gramatyczny czasownika have/get. Najważniejsze elementy:
- Podmiot: I/You/She/We/They lub rzeczownik
- Operator: have/has/had/am having/will have/can have itd.
- Obiekt: rzecz, na której wykonywana jest czynność (my hair, the roof, the laptop)
- Past participle: forma trzecia czasownika (fixed, painted, serviced, stolen)
Przykłady w różnych czasach:
- Present Simple: I have my car serviced twice a year
- Present Continuous: We’re having the kitchen painted this week
- Past Simple: She had the locks changed after moving in
- Present Perfect: He has had his phone repaired already
- Future with will: They will have the report edited tomorrow
- Modal: You should have your eyes tested regularly
Które czasy działają najlepiej i jak brzmią wzory?
Konstrukcja działa w praktycznie każdym czasie. Najczęstsze i najprzydatniejsze wzory:
Czas | Wzór | Przykład |
---|---|---|
Present Simple | subject + have/has + object + V3 | She has her nails done every Friday |
Present Continuous | subject + am/is/are having + object + V3 | I’m having the boiler serviced today |
Past Simple | subject + had + object + V3 | We had our windows replaced last year |
Future (will) | subject + will have + object + V3 | They will have the roof repaired next week |
Modals | subject + modal + have + object + V3 | You must have the brakes checked |
Perfect | subject + have/has had + object + V3 | He has had his laptop upgraded |
Have vs get – czym się różnią i kiedy użyć którego?
Have jest neutralne i dobrze brzmi w języku formalnym, mailach, raportach. Get jest bardziej potoczne i dynamiczne, częściej spotykane w mowie (szczególnie brytyjskiej). Znaczenie pozostaje tożsame, ale rejestr inny:
- We had the ceiling painted – neutralnie
- We got the ceiling painted – swobodniej, bardziej rozmownie
Uwaga na różnicę: get someone to do oznacza „skłonić kogoś, by coś zrobił” (akcent na przekonywanie), a get something done – „zorganizować wykonanie” (akcent na rezultat usługi).
Jak tworzyć pytania i przeczenia bez potknięć?
W pytaniach i przeczeniach postępuj jak przy czasowniku posiłkowym have:
- Pytanie w Present Simple: Do you have your laundry done locally?
- Przeczenie w Past Simple: She didn’t have the dress altered after all
- Pytanie z Continuous: Are they having the garden redesigned?
- Modal: Should I have the tyres changed before winter?
Czy to to samo, co strona bierna?
Nie. Strona bierna (The car was repaired) mówi o stanie/zdarzeniu bez wskazania zlecenia, a konstrukcja sprawcza (I had the car repaired) mówi, że to Ty zorganizowałeś usługę. Punkt ciężkości jest inny: w biernej – czynność, w sprawczej – sprawca/aranżujący.
Kontrast:
- Passive: The report was edited yesterday – raport został zredagowany
- Causative: We had the report edited yesterday – zleciliśmy redakcję raportu
Kiedy dodawać wykonawcę przez by-phrase?
Rzadko. Jeśli wykonawca jest ważny, dodaj by + agent:
- I had the contract reviewed by our legal team
- She had her portrait painted by a renowned artist
W codziennej komunikacji usługodawca jest zwykle domyślny (serwis, fryzjer, mechanik), więc by-phrase często brzmi sztucznie i wydłuża zdanie bez wartości.
Czy „have someone do something” to ta sama konstrukcja?
To pokrewny, ale inny wzór: have + person + base verb (bez imiesłowu) oznacza, że prosimy/kazaliśmy konkretnej osobie coś zrobić. Z kolei konstrukcja z object + V3 skupia się na przedmiocie i rezultacie.
- Have someone do: I had the intern send the files – poprosiłem stażystę, by wysłał pliki
- Have something done: I had the files sent – pliki zostały wysłane (przez kogoś, nieistotne kogo)
Jak wyrazić nieprzyjemne zdarzenia i straty?
Ta konstrukcja naturalnie oddaje „przykre niespodzianki”. Typowe wzory:
- He had his keys stolen on the bus
- They had their fence damaged during the storm
- We had our flight cancelled at the last minute
Zwróć uwagę, że podmiot jest „odbiorcą konsekwencji”, a nie wykonawcą czynności.
Jakie błędy popełniają najczęściej Polacy i jak ich uniknąć?
- Pomylenie formy: używanie -ed zamiast formy V3 nieregularnych (mów: have the car repaired, ale have the tyres changed; stolen, nie stealed)
- Podwójny czasownik: błędne I had my phone to repair – poprawnie I had my phone repaired
- Zły szyk: wstawianie wykonawcy bez by lub przed obiekt – trzymaj wzór: have + object + V3 (+ by agent)
- Nadmierne by-phrase: dodawanie wykonawcy, gdy to oczywiste – zwykle pomiń
- Mylenie z bierną: The car was repaired ≠ I had the car repaired
- Rejestr: używanie get w pismach formalnych – wybierz neutralne have
Czy można łączyć z przysłówkami częstotliwości i szczegółami usługi?
Tak. Miejsce przysłówka zależy od czasu gramatycznego, tak jak w normalnych zdaniach:
- I usually have my hair cut on Saturdays
- We’re currently having the garage converted into an office
- She has already had the dress altered twice
Jak brzmieć naturalnie w sytuacjach codziennych i biznesowych?
W rozmowach codziennych swobodnie używaj get i czasu Continuous, by opisać rzeczy „w trakcie”: We’re getting the bathroom tiled. W komunikacji formalnej preferuj have i czas Present/Past Simple: We had the contract translated last week.
Jak zastosować konstrukcję w edukacji i egzaminach w Polsce?
Na egzaminach (m.in. matura rozszerzona, certyfikaty B2/C1) konstrukcja pojawia się w parafrazie zdań, transformacjach i zadaniach gramatycznych. Najczęściej testowane są: różne czasy, negacje/pytania, odróżnienie od biernej oraz warianty z get. Ćwicz na realnych kontekstach: usługi, naprawy, zmiany aranżacji, zdarzenia losowe.
Mity i fakty o konstrukcji sprawczej
Have-causative to to samo co strona bierna.
Causative wskazuje organizatora czynności (aranżującego), pasyw – tylko fakt wykonania czynności.
Zawsze trzeba podać wykonawcę przez by-phrase.
By-phrase dodaj wyłącznie, gdy wykonawca jest informacyjnie kluczowy; inaczej brzmi to nienaturalnie.
Jak scalać dłuższe wypowiedzi i brzmieć idiomatycznie?
Łącz konstrukcję z elementami organizującymi narrację: After moving in, we had the locks changed and the alarm installed; later, we had the garden landscaped. Taki łańcuch krótkich fraz brzmi klarownie i naturalnie, szczególnie w opisie planu działań.
Czy można stosować rzeczowniki odczasownikowe i dookreślenia jakości?
Tak, świetnie współgrają ze „sprawczym” rdzeniem: We had a quick check-up done at a local clinic; She had a bespoke suit made by a Milan atelier. Dookreślenia (quick, bespoke) poprawiają precyzję i styl.
Słowniczek pojęć
Najczęściej zadawane pytania
Czy można używać Continuous dla planów i umówionych usług?
Jak powiedzieć „kazałem, żeby to zrobili”, a nie tylko „miałem zrobione”?
Czy w brytyjskim i amerykańskim angielskim są różnice?
Gotowe wzorce, które działają od ręki
Skopiuj i podmień elementy w nawiasach:
- I have (my X) (V3) every (okres): I have my car serviced every six months
- We’re having (the X) (V3) (czas): We’re having the terrace extended this spring
- She had (her X) (V3) after (zdarzenie): She had her locks changed after the break-in
- You should have (your X) (V3) before (termin): You should have your tyres changed before winter
- They will have (the X) (V3) by (deadline): They will have the report proofread by Friday
Ważna uwaga: W zdaniach o „przykrych zdarzeniach” nie dodawaj „by thieves” itp., jeśli nie wnosi to wartości: He had his car stolen – sama konstrukcja jasno wskazuje, że stało się to „przez kogoś”.
Precyzja bez lania wody: jak nie przesadzić z detalami?
Podaj tylko te informacje, które zmieniają sens: co, kiedy i jaki rezultat. Zamiast: We had our old, wooden living-room windows thoroughly and professionally replaced by a local company last Saturday, użyj: We had our living-room windows replaced last Saturday.
Mapa mentalna do zapamiętania wzoru
Myśl w kolejności: Kto organizuje? → Jaki obiekt? → Jaki rezultat (V3)? → Kiedy/jak często? → Czy rejestr wymaga have, czy wystarczy get? Utrwalenie tej sekwencji eliminuje 90% błędów składniowych.
Checklisty i pytania na drogę
- Wzór bazowy: have + object + V3 (opcjonalne by + agent)
- Have = neutralnie; get = swobodnie, częściej w mowie
- Użyj do usług oraz niechcianych zdarzeń
- Twórz pytania/przeczenia jak dla czasownika posiłkowego have
- Nie myl z bierną: I had the report edited ≠ The report was edited
- By-phrase tylko gdy wykonawca jest ważny
- Forma V3 obowiązkowa, zwłaszcza przy czasownikach nieregularnych
Pytania do przemyślenia:
- W których sytuacjach zawodowych częściej wybierasz rejestr neutralny i „have”, a kiedy swobodny „get”?
- Jak uprościsz długie zdanie o wielu usługach do klarownego łańcucha krótkich fraz?
- Które czasowniki nieregularne w V3 sprawiają Ci najwięcej kłopotu i jak je utrwalisz w praktycznych kolokacjach?
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!