Osoby po angielsku

Po co w ogóle „osoby” w angielskim?

Osoby gramatyczne wyznaczają, kto jest wykonawcą czynności i jak ma wyglądać forma czasownika oraz zaimków towarzyszących. W angielskim wpływają na: końcówkę w Present Simple, wybór operatora pytania i przeczenia, formy „to be”, a także na dobór zaimków dopełnieniowych, dzierżawczych i zwrotnych. Dobra znajomość tych zależności natychmiast poprawia poprawność i płynność wypowiedzi.

Jakie są zaimki osobowe i ich pełne pary form?

Każdy zaimek podmiotowy ma zestaw powiązanych form: dopełnieniową, dzierżawczą (przymiotnikową i zaimkową) oraz zwrotną. Poniższa tabela zbiera najważniejsze dane i jednocześnie pokazuje, jakie końcówki przyjmuje czasownik w Present Simple oraz formy „to be”.

Kiedy dodać -s do czasownika i skąd biorą się „does/doesn’t”?

Końcówka -s w Present Simple występuje wyłącznie w 3. osobie liczby pojedynczej. Zmienia się wtedy również operator: do → does, a zaprzeczenia przyjmują formę doesn’t + bezokolicznik (she doesn’t like coffee). Wyjątki w pisowni -s/-es wynikają z wymowy: go → goes, watch → watches, study → studies.

Dlaczego „to be” ma inne formy dla każdej osoby?

„To be” jest nieregularne i wykazuje pełną zgodność z osobą i liczbą: I am, you/we/they are, he/she/it is. W pytaniach następuje inwersja bez operatora do: Are you ready? Is he at home? W przeczeniach dodaje się not: isn’t, aren’t, am not (I’m not).

Jak dobrać formy dopełnieniowe i dzierżawcze bez błędów?

Zasada jest prosta: formy dopełnieniowe stoją po czasownikach i przyimkach (Give her the book, for me), a dzierżawcze przymiotnikowe opisują rzeczownik (her book), zaś dzierżawcze zaimkowe zastępują go (hers). Najczęstsze potknięcia Polaków to my vs mine i its vs it’s: pierwsze to przymiotnik, drugie zaimek; its to dzierżawczy, it’s to skrót it is.

Czy „they” może oznaczać jedną osobę?

Tak. Singular they to neutralna płciowo forma używana, gdy płeć jest nieznana, nieistotna albo gdy ktoś preferuje formy neutralne: Someone left their phone. Taka konstrukcja łączy się z formami liczby mnogiej czasownika (they are), mimo że referuje do jednostki. W oficjalnych stylach jest akceptowana i powszechna.

Jakich form użyć, by brzmieć uprzejmie i zgodnie z etykietą?

W kontaktach formalnych stosuje się tytuły przed nazwiskiem: Mr (mężczyzna), Mrs (mężatka), Ms (neutralnie wobec stanu cywilnego), Dr, Prof. Zaimka „you” używa się w każdej relacji, bez rozróżnienia na Pan/Pani; o stopniu uprzejmości decyduje leksyka, ton i konstrukcje (Could you…, Would you mind…).

Skąd wiadomo, że „you” jest w liczbie mnogiej?

Standardowy angielski używa jednej formy you dla liczby pojedynczej i mnogiej. Klarowność zapewnia kontekst lub dookreślenia regionalne: you all, you guys, y’all. W pisaniu można doprecyzować: you (plural) lub by using specific nouns: you students.

People, person czy persons — co kiedy wybrać?

Person to jednostka, plural to najczęściej people. Forma persons bywa poprawna w stylu prawnym czy administracyjnym. Zgodność: people are, two people were; błędne: people is. Dzierżawczość: people’s opinions. Wyraz peoples oznacza „narody” i opisuje grupy etniczne.

Która osoba „rządzi” w pytaniach i przeczeniach?

W czasach prostych z do/does/did osoba jest przenoszona na operator: Do they work? Does she drive? W przeczeniu don’t/doesn’t/didn’t „zabierają” końcówkę -s z czasownika leksykalnego: She doesn’t drive, nie „She doesn’t drives”. Z „to be” oraz czasownikami modalnymi (can, must) do nie występuje.

Jak działa strona rozkazująca i czy ma „osobę”?

Tryb rozkazujący domyślnie dotyczy 2. osoby: Open the window. Dla 1. osoby liczby mnogiej używa się let’s + bezokolicznik: Let’s start. Dla 3. osoby lub uprzejmych zachęt: Let him/her/them know. Negacja: Don’t be late, Let’s not argue.

Czy „it” może oznaczać osobę i kiedy jest „bezosobowe”?

„It” najczęściej odnosi się do rzeczy, zwierząt i zjawisk, bywa jednak używane bezosobowo w funkcji podmiotu „pustego”: It’s raining, It’s 5 o’clock, It seems that… W odniesieniu do osoby „it” bywa akceptowalne wobec niemowląt lub w ujęciu bezosobowym, ale w języku inkluzywnym unika się takiego użycia.

Jak „osoby” wpływają na zgodność z rzeczownikami zbiorowymi?

Collective nouns (team, government, staff) w odmianie brytyjskiej często łączą się z liczbą mnogą czasownika, gdy podkreśla się członków: The team are winning. W amerykańskiej dominują formy pojedyncze: The team is winning. Decyzja zależy od akcentu znaczeniowego i odmiany języka.

Jak mówić o nieokreślonej osobie: you, one czy passive?

W uogólnieniach stosuje się generic you (You never know), formalne one (One should be careful) albo stronę bierną (It is believed that…). W polszczyźnie podobną rolę pełni bezosobowe „się”, które najczęściej odpowiada stronie biernej lub generic you, zależnie od rejestru.

Kiedy „who” i „that” odnoszą się do osób?

Zaimek względny who odsyła do ludzi: The person who called. W mowie potocznej that bywa używane zarówno do ludzi, jak i rzeczy, lecz w stylu formalnym preferowane jest who dla osób. W dopełnieniu używamy whom po przyimkach: the colleague to whom I wrote; w mowie codziennej często who… to.

Jakie błędy Polacy popełniają najczęściej i jak je naprawić?

Najpopularniejsze błędy to: brak -s w 3. osobie (She work → She works), zła forma „to be” (We is → We are), my/mine i his/her/hers mylone z dopełnieniowymi (Give to she → Give to her), people is → people are, it’s my vs its my (powinno być it’s my), nadużywanie persons w zwykłych kontekstach. Skuteczna korekta polega na szybkim sprawdzaniu podmiotu i decyzji: czy to 3. osoba l.poj.? czy wymaga to be? czy zaimek stoi przed rzeczownikiem (przymiotnik) czy zastępuje go (zaimek)?

Jak szybko sprawdzić zgodność osoby i czasownika w zdaniu?

Procedura jest prosta: zidentyfikuj podmiot (zaimek lub rzeczownik), określ liczbę i osobę, wybierz operator (do/does/did, be, modal), na koniec sprawdź końcówkę czasownika leksykalnego. Dodatkowo oceń rejestr (formalny—one, neutralny—generic you) i odmianę (BrE/AmE) przy rzeczownikach zbiorowych.

Ćwiczenia mikro: trzy minuty na utrwalenie

Przetestuj mechanikę na krótkich transformacjach zdań, zwracając uwagę na osobę i zgodność:

Czy zawody i role wpływają na „osoby” i rodzajniki?

Przy opisywaniu ról stosuje się rodzajniki i zgodność osoby: I am a teacher, She is an engineer, They are managers. Zawody w liczbie mnogiej często występują bez rodzajnika w uogólnieniach: Doctors work long hours, a z dzierżawczością: our manager’s decision.

Jak zaimki nieokreślone łączą się z osobami?

Indefinites (someone, anyone, everyone, no one) akceptują singular they dla uniknięcia wskazania płci: Everyone should check their email. Zgodność orzeczenia jest liczby pojedynczej (everyone is), ale zaimek i czasownik w dalszej części często przyjmują formy mnogie (their), zgodnie z normą współczesną.

Praktyczne wskazówki na co dzień

Szybka kontrola zgodności w mowie i piśmie to nawyk, który warto wprowadzić. Czytaj zdanie na głos i wychwytuj „zgrzyt” końcówki -s, pilnuj form „to be”, traktuj people jak liczbę mnogą, a przy nieznanej płci wybieraj singular they. Przy korespondencji formalnej trzymaj się tytułów i neutralnego Ms.

Esencja do plecaka językowego

• Sześć podstawowych zaimków podmiotowych steruje zgodnością orzeczenia i wyborem form dopełnieniowych, dzierżawczych i zwrotnych
• Końcówka -s pojawia się wyłącznie w 3. osobie liczby pojedynczej w Present Simple; operator does/doesn’t przenosi fleksję
• „To be” odmienia się nieregularnie: am/is/are, z inwersją w pytaniach bez operatora do
• Singular they jest akceptowane i łączy się z formami liczby mnogiej czasownika
• People wymaga zgody w liczbie mnogiej; persons to rejestr prawny/administracyjny
• Collective nouns różnicują zgodność: BrE dopuszcza mnogą, AmE preferuje pojedynczą
• Tytuły grzecznościowe porządkują zwroty formalne; Ms jest neutralne i najbezpieczniejsze

Pytania do przemyślenia:

• W których sytuacjach w Twojej pracy neutralne singular they rozwiąże problem niejednoznaczności?
• Jakie trzy zdania możesz przeformułować, by poprawić zgodność osoby i orzeczenia natychmiast?
• Które regionalne dookreślenie liczby mnogiej „you” pasuje do Twojego stylu i odbiorców?