Relative clauses
Zdania względne (relative clauses) informują o podmiocie lub ‘przedmiocie’ występującym w zdaniu głównym. Przykład:
Arthur Conan Doyle is the writer who invented Sherlock Holmes. (Arthur Conan Doyle jest pisarzem, który wymyślił postać Sherlocka Holmesa.) -> O czym informuje nas tutaj zdanie względne? O pisarzu, który wymyślił postać Sherlocka Holmesa. Żeby dowiedzieć się czegoś o pisarzu, należy zadać pytanie ‘which writer?’, by dostać odpowiedź widoczną w zdaniu.
Za pomocą zaimków względnych wprowadza się zdania względne. Są to:1. who (kto) -> zaimek odnoszący się do ludzi:- Mrs Lee was the woman who taught me to play the piano. (Pani Lee była kobietą, która nauczyła mnie grać na pianinie.) – (WHO)2. which (który) -> zaimek odnoszący się do zwierząt i rzeczy, lecz NIE do ludzi:- I’ve got a water heater which uses solar power (Mam podgrzewacz wody, który wykorzystuje energię słoneczną.) – (WHICH)
– Their dog has killed the rat which was living under our house. (Ich pies zabił szczura, który mieszkał pod naszym domem.) – (WHICH)3. that (to/ten/ta) -> zaimek odnoszący się do ludzi, zwierząt i rzeczy, jest najczęstszą formą zaimka, którą można spotkać w zdaniach właśnie ze względu na szeroki wachlarz możliwości:- He is the man that I spoke to. (To człowiek, z którym rozmawiałem/łam.) – (THAT)
– Sue’s got a dog that loves coffee. (Sue ma psa, który uwielbia kawę.) – (THAT)
– It’s a phone that does not take photos. (To telefon, który nie robi zdjęć.) – (THAT)4. whose (odnosi się do przynależności) -> zaimek odnoszący się do przynależności i stosunku danej osoby ‘jej, jego, tego, ich’ (her, his, its, their):- I know that the woman whose son used to be your boss. (Znam tę kobietę, której syn był twoim szefem.) – (WHOSE). – Anna owns a cat whose coat is completely white. (Anna ma kota, którego sierść jest całkowicie biała.) – (WHOSE). – You are working for a company whose head office is in Zurich. (Pracujesz dla firmy, której główna siedziba znajduje się w Zurychu.) – (WHOSE). W podobnym znaczeniu można także używać WITH (w odniesieniu do ludzi, zwierząt lub rzeczy) lub WHICH HAS w odniesieniu do zwierząt lub rzeczy:- Monika owns a horse with a completely black coat. (Monika ma konia o całkowicie czarnej sierści.) – (WITH). – Steven is the boy with the red hair. (Steven to chłopiec z rudymi włosami.) – (WITH). – I work for a company which has its head office in Warsaw. (Pracuję w firmie, która ma swoją siedzibę w Warszawie.) – (WHICH HAS)UWAGA! Nie można używać WHAT zamiast zaimka THAT:ZŁA WERSJA: Frank is that man what owns our local cinema.
WERSJA POPRAWNA: Frank is that man that owns our local cinema. (Frank jest tym człowiekiem, który jest właścicielem naszego lokalnego kina.)ZAPAMIĘTAJ! Zaimek względny zastępuje he/him, she/her, they/them, itd.:ZŁA WERSJA: Frank is the teacher who he helped us.
WERSJA POPRAWNA: Frank is the teacher who helped us. (Frank jest tym nauczycielem, który nam pomógł.)Inny zapis zdań – bez zaimków względnychZaimek w zdaniu względnym może być podmiotem subject lub dopełnieniem (object) zdania:- Arthur Conan Doyle is the writer who invented Sherlock Holmes. -> Arthur Conan Doyle jest tu podmiotem (Arthur Conan Doyle invented Sherlock Holmes.)
– “Gone with the Wind” is a novel which Margaret Mitchell wrote in 1939. („Przeminęło z wiatrem” to powieść, którą Margaret Mitchell napisała w 1939 roku.)-> Margaret Mitchell jest tu mniej ważna od “Gone with the Wind” (Margaret Mitchell wrote the novel.)Niekiedy jednak można uniknąć zastosowania zaimka względnego. Wtedy z formy oficjalnej przechodzimy do formy nieoficjalnej:- “Gone with the Wind” is a novel she wrote in 1939. („Przeminęło z wiatrem” to powieść, którą ona napisała w 1939 roku.) . PAMIĘTAJ jednak, że dzieje się tak jedynie w przypadku, gdy omijamy ‘dopełnienie’ (OBJECT) a nie podmiot (SUBJECT):
ZŁA WERSJA: Margaret Mitchell was the writer wrote “Gone with the Wind”.
WERSJA POPRAWNA: Margaret Mitchell was the writer who wrote “Gone with the Wind”. (Margaret Mitchell była pisarką, która napisała „Przeminęło z wiatrem”.)Zdania z WHEN, WHY, WHEREAby stworzyć zdanie względne można też użyć WHEN, WHY, WHERE:1. WHEN stosuje się do stworzenia zdania względnego w związku z jakimś czasem, latami, dniami:- There was a hurricane on the day when my brother got married. (W dniu, w którym mój brat brał ślub, wystąpił huragan.)2. WHY stosuje się do stworzenia zdania względnego w związku z ukazaniem powodu, dlaczego coś się wydarzyło:- That is why I am hungry right now. (Dlatego właśnie jestem teraz głodny/a.)3. WHERE stosuje się do stworzenia zdania względnego w związku z danym miejscem:- There is the hotel where we stayed. (Tam jest hotel, w którym się zatrzymaliśmy.)WAŻNE! Nie używamy przyimków w zdaniach podrzędnych zaczynających się na WHEN i WHERE:- I used to live in this neighbourhood. (Kiedyś mieszkałem/łam w tej dzielnicy.)
ZŁA WERSJA: This is the neighbourhood where I used to live in.
WERSJA POPRAWNA: This is the neighbourhood where I used to live.Przyimki w zdaniach względnych
Czasem można skonstruować zdania względne łącząc czasowniki (verbs) z przyimkami (prepositions), tak jak w przypadku ‘apply for’. Należy jednak zwrócić uwagę, że przyimek zajmuje różne miejsca w zdaniu w zależności od tego, czy jest ono formalne czy nieformalne:- I applied for that work position. (Aplikowałem na to stanowisko pracy.) -> That is the work position which I applied for. (zdanie nieformalne)
– I applied for that work position. -> That is the work position for which I applied. (zdanie formalne)WAŻNE! Nie można wstawić przyimka przed THAT:- I have been looking for this toy. (Szukałem/łam tej zabawki.)
ZŁA WERSJA: This is the toy for that I’ve been looking for.
WERSJA POPRAWNA: This is the toy that I’ve been looking for.Zdania względne, które można omijaćZdania względne, które można omijać to NON-DEFINIG CLAUSES. Są to takie zdania, które wprowadzają na temat podmiotu dodatkową informację, ale w taki sposób, że usunięcie tej informacji ze zdania nie wpłynie na zrozumienie zdania przez odbiorcę. Takie zdanie podrzędne jest oddzielone przecinkiem od zdania nadrzędnego.
Przykład:
Olga Tokaczuk, who was awarded the Nobel Prize in 2018, wrote several novels. (Olga Tokaczuk, która w 2018 roku otrzymała Nagrodę Nobla, napisała kilka powieści.) -> Jeśli usunie się ze zdania część “…who was awarded the Nobel Prize in 2018…” zdanie to dalej będzie zrozumiałe i logiczne dla odbiorcy. Wyglądałoby ono tak:
Olga Tokaczuk wrote several novels. (Olga Tokaczuk napisała kilka powieści.)WAŻNE! W „non-defining clauses” nie używa się THAT i WHAT:ZŁA WERSJA: The painting, that is now restored, can be seen in in the Gallery.
WERSJA POPRAWNA: The painting, which is now restored, can be seen in in the Gallery. (Obraz, który obecnie jest restaurowany, można oglądać w Galerii.)Różnica między zdaniem definiującym (defining clause) i zdaniem niedefiniującym (non-definig clause):1. Zdanie względne definiujące:
The people who were injured in the collision were taken to hospital. (Osoby poszkodowane w wyniku zderzenia zostały przewiezione do szpitala.) -> Zdanie definiuje nam, co się stało. Bez informacji o przewiezieniu do szpitala, wypowiedź nie byłaby pełna. Zdanie stanowi integralną całość.
2. Zdanie względne/podrzędne niedefiniujące: John Smith, who was injured in the collision, was taken to hospital. (John Smith, który był ranny w wyniku zderzenia, został przewieziony do szpitala.) -> Zdanie podrzędne zostaje „wtrącone” w zdanie główne, jakim jest 'John Smith was taken to hospital’. Ono tylko dodaje nam pewną informację, ale nie definiuje podmiotu.InterpunkcjaJak już można zauważyć zdania względne/podrzędne niedefiniujące są oddzielone od reszty zdania przecinkami. Zazwyczaj zdanie względne, o którym mowa umieszcza się zaraz po zdaniu, w którym występuje podmiot zdania:
ZŁA WERSJA: The author of the novel which you can but for 50$ lives in Poland. (Autorka powieści którą można kupić za 50$ mieszka w Polsce.) – ze zdania wynika, że za 50$ można kupić autorkę powieści, co jest całkowicie nielogiczne.
WERSJA POPRAWNA: The author of the novel, which you can but for 50$, lives in Poland. (Autorka powieści, którą można kupić za 50$, mieszka w Polsce.) – ze zdania wynika, że powieść można kupić za 50$ a nie autorkę.W zdaniach definiujących nie używa się przecinków.Zastosowanie przyimkówW zdaniach względnych/podrzędnych niedefiniujących używa się przyimków na tej samej zasadzie, co w zdaniach względnych definiujących:
Zdanie względne definiujące: Anna has recenlty won a prize which she never stops talking about. (Anna niedawno wygrała nagrodę, o której nigdy nie przestaje opowiadać.)
Zdanie względne niedefiniujące: The house with a red roof, which had been in our family for years, has been sold. (Dom z czerwonym dachem, który od lat należał do naszej rodziny, został sprzedany.)Różnica tkwi jedynie w zastosowaniu przecinków.Zdania typu comment clauseCelem dodania informacji do wypowiedzi, można dodać zdanie względne niedefiniujące, celem skomentowania tego, co znajduje się w zdaniu nadrzędnym:
The army team was unable to make the bomb safe, which meant that everyone had to leave the area. (Zespół wojskowy nie był w stanie zabezpieczyć bomby, co oznaczało, że wszyscy musieli opuścić teren.) -> W tym wypadku zdanie główne to ‘The army team was unable to make the bomb safe’ a komentarz, dodatkowa informacja do tego zdania to 'which meant that everyone had to leave the area’.Co ważne, w zdaniach typu comment clause istotną rolę odgrywa słowo WHICH, ponieważ bez niego zdanie takie by nie powstało. Zdanie względnie niedefiniujące bez WHICH nie są zdaniami typu comment clause.Ograniczona relacja względnaCzęsto zdarza się, że zdania względne z różnych powodów są skracane.
1 Przykład:
„Robinson Crusoe” is a novel which is based on the true story of Alexander Selkirk. („Robinson Crusoe” to powieść, która oparta jest na prawdziwej historii Aleksandra Selkirka.) -> Jest to zdanie względne, aczkolwiek można je skrócić tworząc zdanie:- „Robinson Crusoe” is a novel based on the true story of Alexander Selkirk. („Robinson Crusoe” to powieść oparta na prawdziwej historii Aleksandra Selkirka.) -> Zdanie nie ucierpiało na znaczeniu po tym jak wykreśliło się z niego określnik WHICH i czasownik ‘to be’ (is)2. Przykład:
It is about a man who lives on a desert island. (Książka jest o mężczyźnie zamieszkującym opuszczoną wyspę.) -> To zdanie również można skrócić (ograniczyć) do: ‘It is about a man living on a desert island.’.Jak można zauważyć takiemu skracaniu (ograniczaniu) zdania towarzyszą pewne reguły:- gdy czasownik w oryginalnym zdaniu względnym jest używany w stronie czynnej (active verb), czasownik ten w zdaniu skracanym należy przedstawić w formie z końcówką ‘-ing’:
It is the woman who sells designer clothes. -> It is the woman SELLING designer clothes.
– gdy czasownik w oryginalnym zdaniu względnym jest używany w stronie biernej (stative verb), czasownik ten w zdaniu skracanym należy przedstawić z końcówką ‘-ed’:
It is a movie which is based on a true story. -> It is a movie based on a true story.
– zdania względne można skracać jedynie wtedy, gdy rzeczownik (noun) który opisujemy jest taki sam, jak podmiot zdania względnego:
This is a photo of the hotel that we stay in every year. -> NIE MOŻNA TEGO ZDANIA SKRÓCIĆ, ponieważ nie miałoby ono sensu = This is a photo of the hotel we staying in every year.UWAGA! Formy czasownika z ‘-ing’ można użyć tylko wtedy, gdy akcja, o której mowa dzieje się teraz lub jest ona kontynuowana, a nie jednorazowa. Np.: That was the customer who phoned yesterday. (pojedyncza, dokonana akcja)
ZŁA WERSJA: That was the costumer phoning yesterday
Nie używa się także formy czasownika z ‘-ing’ w przypadku użycia czasowników statycznych (stative verbs), czyli takich, które wyrażają stan istnienia człowieka, zwierzęcia lub rzeczy:
ZŁA WERSJA: He is the man owning the factory.
POPRAWNA WERSJA: He is the man who owns the factory. (On jest tym mężczyzną, który posiada fabrykę).Zdania bezokolicznikowe
Niekiedy zdania względne można zastąpić zdaniami bezokolicznikowymi (infinitive clauses), lecz tylko wtedy, kiedy w zdaniu występuje przymiotnik w stopniu najwyższym (superlative) lub po ONE, NEXT, LAST, FEW i ONLY. Przykładem przymiotnika w stopniu najwyższym jest: ‘the best’.
Przykład:- Yuri Gagarin was the first man that went into space. (Yuri Gagarin był pierwszym mężczyzną w kosmosie) -> Yuri Gagarin was the first man that to go into space.
– He was the only one who helped me. -> He was the only one to help me.Użycie przyimka zamiast zdania względnegoCzasem można skrócić zdanie przy pomocy przyimków (prepositions). Konstrukcje, w których jest to dozwolone to:- zaimek względny (relative pronoun) + have -> with:
The queue is for the passengers who have EU passports. (Kolejka jest dla pasażerów posiadających paszport europejski.) -> The queue is for the passengers with EU passports.
– zaimek względny + czaswonik ‘to be’ + przyimek -> in/at/on, itp.:
What are those plants that are in your pots? (Co to za rośliny wychodowałaś w tych doniczkach?) -> What are those plants in your pots?Jak widać, zdania takie nie tracą na znaczeniu i są w pełni poprawnie gramatycznie.Wymowa zdań względnychWymowa zależy od sposobu w jakim kreujemy nasze zdanie względne. W przypadku zdań względnych definujących nie ma żadnej pauzy pomiędzy zdaniem nadrzędnym a podrzędnym:
We asked for the lovely room which had a sea view. (Poprosiliśmy o uroczy pokoik z widokiem na morze.)
W przypadku zdań względnych niedefiniujących, gdzie zdanie nadrzędne jest oddzielone przecinkiem (comma) od zdania podrzędnego, występuje tendencja do czytania takich zdań intonacją opadającą (falling intonation) która ‘ciągnie się’ do końca zdania nadrzędnego: Our hotel room, which had a sea view, was very lovely. (Nasz hotelowy pokój, który miał widok na morze, był naprawdę uroczy.) -> w tym wypadku należałoby szczyt intonacji zacząć od ‘which’ i zmniejszać natężenie głosu aż do przecinka.Alternatywne wersjeWcześniej zostały przedstawione wersje skrótowe zdań względnych. Warto jednak mieć na uwadze to, że te same zdania można wyrażać zarówno zdaniami względnymi jak i innymi, alternatywnymi formami:1. Zdania takie można zmieniać zamieniając określniki wyrażeniami przyimkowymi (prepostional phrases):- People who have a problem. (Ludzie, którzy mają problem.) -> People with a problem.
Jak widać na przykładzie określnik WHO został wykreślony i zastąpił go przyimek WITH.2. Zdania takie można zmieniać, zamieniając określniki zdaniami imiesłowowymi (participle clauses):- The man who lives upstairs. (Mężczyzna, który mieszka u góry.) -> The man living upstairs.
Jak widać na przykładzie określnik WHO został wykreślony i zastąpiło je zdanie imiesłowowe.3. Zdania takie można zmieniać zamieniając określniki zdaniami bezokolicznikowymi (infinitive clause):- The first person who helped me. (Pierwsza osoba, która mi pomogła.) -> The first person to help me.
Jak widać na przykładzie określnik WHO został wykreślony i zastąpił go bezokolicznik.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!