🎓 Poznaj Panda Genius – Twojego edukacyjnego superbohatera! https://panda.pandagenius.com/

Reported speech

Reported speech to sposób przekazywania cudzych słów w formie zależnej: zmieniamy czas gramatyczny (często o krok wstecz), zaimki oraz określenia czasu i miejsca, a w pytaniach i rozkazach stosujemy szyk oznajmujący lub bezokolicznik; kluczem jest zgodność czasu, osoby i kontekstu.

  • Określ czas i osobę w zdaniu źródłowym
  • Wybierz czas po czasowniku raportującym (say, tell, ask)
  • Przestaw zaimki i określenia czasu/miejsca
  • Zmień szyk na oznajmujący w pytaniach lub użyj to-infinitive w poleceniach
  • Sprawdź zgodność znaczenia z kontekstem

Opanuj Reported speech w 6 krokach: dobierz czas, zmień zaimki, dostosuj okoliczniki, przestaw szyk w pytaniach, użyj to‑infinitive w poleceniach, sprawdź kontekst. Np. She has left → He said she had left — różnica jednego czasu.

Reported speech – mowa zależna w praktyce

Mowa zależna to narzędzie, które pozwala referować cudze wypowiedzi bez cytowania słowo w słowo. W angielskim wymaga to spójności czasów, konsekwentnej zmiany perspektywy (zaimki) oraz dopasowania okoliczników. Dla uczniów przygotowujących się do matury, egzaminu ósmoklasisty czy certyfikatów B2/C1 to jedna z kluczowych umiejętności komunikacyjnych.

Na czym polega mowa zależna i kiedy jej używać?

Używamy jej, gdy relacjonujemy treść wypowiedzi, a nie cytujemy dokładnej formy. Zamiast przytaczać bezpośrednio, tworzymy zdanie wprowadzane przez czasownik raportujący (say, tell, claim, admit, ask itp.) i dopasowujemy czas, osoby oraz okoliczności do bieżącego kontekstu mówienia lub pisania. Najczęściej pojawia się w relacjach, artykułach, opowiadaniach, mowie akademickiej i codziennych rozmowach.

Definicja: Mowa zależna (reported/indirect speech) to konstrukcja, w której treść oryginalnej wypowiedzi zostaje parafrazowana i osadzona w narracji mówiącego, często z przesunięciem czasów (backshift).

Jak krok po kroku przekształcać zdania oznajmujące?

Podstawowy schemat to: czasownik raportujący + (that) + zdanie podrzędne w odpowiednim czasie. Spójnik that bywa opcjonalny, zwłaszcza w mowie potocznej. Po czasowniku w czasie przeszłym zwykle cofamy czas o jeden „krok”. Po czasowniku w teraźniejszości backshift nie jest konieczny.

Przykłady:

  • Direct: I work here → He said (that) he worked there.
  • Direct: She is tired → They said she was tired.
  • Direct: We finished the task → She said they had finished the task.
  • Bez backshiftu (gdy reporting verb w teraźniejszości): He says he works here.

Jakie są typowe przesunięcia czasów (backshift)?

Gdy czasownik raportujący jest w czasie przeszłym (said, told, asked), zwykle przesuwamy czas o krok wstecz. Tabela zbiera najczęstsze pary:

Czas w mowie niezależnej Czas w mowie zależnej Przykład transformacji
Present Simple Past Simple He says: I like it → He said he liked it
Present Continuous Past Continuous I am reading → She said she was reading
Present Perfect Past Perfect They have arrived → He said they had arrived
Past Simple Past Perfect We bought it → She said they had bought it
Past Continuous Past Perfect Continuous I was waiting → He said he had been waiting
Future (will) would I will call → She said she would call
🧠 Zapamiętaj: Backshift dotyczy również aspektu perfect i continuous. Jeśli w zdaniu źródłowym jest już Past Perfect, zwykle pozostaje Past Perfect po transformacji.

Czy zawsze trzeba cofać czas?

Nie zawsze. Gdy czasownik raportujący jest w teraźniejszości (He says, She tells me) lub gdy wypowiedź dotyczy wciąż aktualnych faktów czy praw uniwersalnych, backshift bywa zbędny lub opcjonalny.

  • Fakt wciąż aktualny: The Earth orbits the Sun → The teacher said the Earth orbits the Sun.
  • Aktualność zachowana: She moved to Paris and still lives there → He said she lives in Paris.
  • Styl formalny dopuszcza oba warianty: He said she is/was the best candidate (zależnie od intencji).
Ważna uwaga: Na egzaminach szkolnych akceptowalne są oba warianty, o ile argument aktualności jest uzasadniony kontekstem. Gdy nie masz pewności, bezpieczniejszy jest backshift po „said/told”.

Jak raportować pytania „tak/nie” i pytania szczegółowe?

Pytania w mowie zależnej nie zachowują inwersji. Używamy szyku oznajmującego i wprowadzamy zdanie przez if/whether (dla pytań „tak/nie”) lub przez słowo pytające (who, where, why…). Znak zapytania znika, bo powstaje zdanie oznajmujące.

  • Do you like coffee? → He asked if I liked coffee.
  • Where are you going? → She asked where I was going.
  • Who called you? → He asked who had called me.

Jak przekazać rozkazy, prośby i rady?

Rozkazy i prośby przekształcamy na konstrukcję z bezokolicznikiem: tell/ask/order/advise + dopełnienie + to-infinitive. W zdaniach przeczących stosujemy not to + bezokolicznik. Rady często wyrażamy przez advise (sb) to lub suggest + -ing/that…

  • Don’t touch it! → She told me not to touch it.
  • Please, open the window → He asked me to open the window.
  • You should see a doctor → She advised me to see a doctor.
  • I suggest waiting → He suggested waiting.

Say czy tell – gdzie jest granica?

Say rzadko łączy się z dopełnieniem osobowym (say something to someone), natomiast tell wymaga dopełnienia osobowego (tell someone something). W mowie zależnej łatwo o błąd „said me”. Pamiętaj o właściwym doborze rekcji.

  • He said (that) he was ready.
  • He said to me that he was ready.
  • He told me that he was ready.
  • Niepoprawne: He said me that…

Modalne w mowie zależnej: które się zmieniają, które nie?

Nie wszystkie czasowniki modalne podlegają backshiftowi. Część pozostaje niezmieniona, część ma formę „o krok wstecz”. Kluczowe pary i wyjątki:

  • will → would: I will help → He said he would help
  • can → could: I can swim → She said she could swim
  • may → might: We may leave → They said they might leave
  • must → had to (obowiązek): I must go → He said he had to go
  • must (wnioskowanie) często bez zmiany: It must be true → He said it must be true
  • should, might, could, would zwykle bez zmiany (już „cofnięte”)
  • shall → would/should zależnie od znaczenia (oferta/propozycja vs obowiązek)

Jak zmieniać określenia czasu, miejsca i wskazujące?

Oprócz czasów i zaimków trzeba dostosować okoliczniki. Najczęstsze zamiany:

Wyrażenie w mowie niezależnej W mowie zależnej Przykład
now then/at that time It’s cold now → He said it was cold then
today/tonight that day/that night I’m busy today → She said she was busy that day
yesterday the day before We met yesterday → He said they had met the day before
tomorrow the next/following day I’ll call you tomorrow → She said she would call the next day
last week the previous week I moved last week → He said he had moved the previous week
next year the following year We’ll travel next year → They said they would travel the following year
here there I live here → She said she lived there
this/these that/those This book is great → He said that book was great
ago before I met her two years ago → He said he had met her two years before
💡 Ciekawostka: W języku potocznym, zwłaszcza w AmE, backshift bywa pomijany, gdy prawda wciąż obowiązuje: She said she is 25. W tekstach egzaminacyjnych lepiej jednak utrzymywać konsekwentny backshift po „said/told”.

Jak zachować sens przy parafrazie – cytat częściowy czy pełna zmiana?

Parafrazując, skup się na intencji: informacja, prośba, obietnica, groźba, sugestia. Dopuszczalne jest zachowanie krótkiego cytatu w cudzysłowie dla słów-kluczy, ale rdzeń wypowiedzi powinien być osadzony w strukturze zależnej. Unikaj dosłownego tłumaczenia polskich kalk – postaw na naturalny angielski szyk i kolokacje.

  • „I’m broke,” he admitted → He admitted that he was broke.
  • „Promise you’ll come,” she said → She asked me to promise I would come.
  • „Let’s go out,” he said → He suggested going out.

Najczęstsze błędy polskich uczniów – jak ich uniknąć?

Lista pułapek, które regularnie obniżają ocenę na maturze i w zadaniach transformacyjnych:

  • Brak backshiftu po said/told w czasie przeszłym (np. He said she is zamiast was)
  • Błędne zaimki: zmieniaj perspektywę zgodnie z mówcą i adresatem (my → they, you → I/we/they)
  • Zachowanie szyku pytajnego w reported questions (Are you…? → She asked if I was…, nie She asked if was I)
  • „Said me” zamiast tell me; „told to me” w zdaniu z dopełnieniem to zbędne „to”
  • Brak to w prośbach/rozkazach typu ask/tell somebody to do
  • Niezmienione okoliczniki czasu/miejsca (yesterday → the day before)
  • Nadmierne użycie that; w mowie potocznej bywa pomijane, ale w piśmie formalnym utrzymane
🧠 Zapamiętaj: Najpierw ustal, kto do kogo mówił i kiedy, dopiero potem dobieraj czas i zaimki. Kolejność myślenia przekłada się na poprawność zapisu.

Praktyka egzaminacyjna i szybkie strategie

Na maturze i w zadaniach typu Use of English liczy się precyzja i tempo. Oto strategie, które działają pod presją czasu.

Jak szybko ustalić poprawny czas po said/told?

Sprawdź czas zdania źródłowego i przesuń go „o jeden wstecz”: Present → Past, Past → Past Perfect, will → would. Gdy pojawia się Perfect lub Continuous, zachowaj te cechy także po przesunięciu.

Jak bezbłędnie raportować pytania w 30 sekund?

Ustal typ pytania: yes/no czy wh-. Wybierz if/whether albo właściwy wyraz pytający. Zlikwiduj inwersję i dostosuj czasy. Na końcu przestaw zaimki i okoliczniki.

Jak notować na słuch (listening) i nie gubić informacji?

Wyłap słowa sygnałowe: said, told, asked, wondered, advised, suggested. Zapisuj hasłowo: osoba → czasownik raportujący → klucz treści + markery czasu/miejsca. Później składasz to w pełne zdanie zależne.

FAQ – realne pytania kursantów

Najczęściej zadawane pytania

Czy „that” jest obowiązkowe po say/tell?

Nie. W mowie potocznej często się je pomija. W stylu formalnym lub gdy zdanie jest długie, that porządkuje strukturę i poprawia czytelność.

Jak raportować okresy warunkowe?

Zachowaj logikę warunku. Często następstwem jest cofnięcie czasów: „If I meet her, I’ll tell her” → He said that if he met her, he would tell her. Zero conditional zwykle bez zmiany: If you heat ice, it melts → He said that if you heat ice, it melts.

Co z cytowaniem zdań z „let’s”?

Propozycje „let’s” zamieniamy na suggest + -ing lub suggest (that) + podmiot + czas: „Let’s go” → He suggested going / He suggested that they go.

Czy mogę używać present po „said”, gdy fakt jest nadal prawdziwy?

Tak, stylistycznie dopuszczalne, zwłaszcza dla prawd trwałych: He said she lives in Kraków. Na egzaminie bezpieczniejszy bywa backshift, jeśli brak kontekstu aktualności.

Jak raportować „Why don’t we…?”

To sugestia; użyj suggest + -ing: „Why don’t we order pizza?” → He suggested ordering pizza.

Mity i fakty o mowie zależnej

MIT:

Zawsze musisz cofać czas po „said”.

FAKT:

Backshift jest regułą, ale istnieją wyjątki: prawdy ogólne, wciąż aktualne fakty, reporting verb w teraźniejszości.

MIT:

„Tell” i „say” można stosować wymiennie.

FAKT:

„Tell” wymaga dopełnienia osobowego (tell someone), „say” zwykle nie (say something, say to someone).

MIT:

W pytaniach zawsze używa się „if”.

FAKT:

„If/whether” tylko dla pytań „tak/nie”. Przy wh-questions zachowujemy wyraz pytający i stosujemy szyk oznajmujący.

Esencja na wynos – checklista i refleksja

Skondensowane punkty kontrolne do natychmiastowego zastosowania.

  • Dobierz czas raportujący i zdecyduj o backshifcie
  • Zmieniaj zaimki zgodnie z nową perspektywą
  • Dopasuj okoliczniki czasu i miejsca (yesterday → the day before)
  • W pytaniach usuń inwersję, użyj if/whether lub wh-word
  • W rozkazach/prośbach używaj tell/ask + somebody + to/not to
  • Kontroluj modalne: will→would, can→could, may→might, must→had to (obowiązek)
  • Rozważ aktualność faktów – nie każdy przypadek wymaga backshiftu
  • Pamiętaj o różnicy say vs tell i poprawnej rekcji

Pytania do przemyślenia:

  • Kiedy brak backshiftu lepiej odda intencję i aktualność informacji niż formalne cofnięcie czasu?
  • Jakie strategie skracają czas transformacji pytań bez utraty poprawności?
  • W których gatunkach tekstów (np. newsy, opowiadania, eseje) styl z backshiftem brzmi naturalniej?

Sprawdź również:

Dodaj komentarz jako pierwszy!