Run odmiana

Dla wielu osób angielski „run” to po prostu „biegać”, a kłopot zaczyna się przy formach czasu przeszłego i imiesłowu: klucz brzmi tak — baza run, Past Simple ran, Past Participle run, 3. osoba l. poj. runs, forma -ing running (z podwojonym n). To fundament poprawnej odmiany i wszystkich czasów złożonych.

Jak naprawdę „odmienia się” run i dlaczego właśnie tak?

„Run” należy do nieregularnych czasowników silnych z wymianą samogłoski w czasie przeszłym (u → a → u w zapisie fonetycznym: /rʌn/ → /ræn/ → /rʌn/). Dlatego Past Simple brzmi „ran”, a imiesłów bierny/czasu przeszłego to ponownie „run”. Zasada podwojenia spółgłoski w „running” wynika z typowego wzorca CVC w jednosylabowych rdzeniach o akcentowanej samogłosce: run → running, runner.

Które formy są kluczowe w codziennym użyciu?

Najczęściej potrzebne są cztery elementy: baza run (bezokolicznik i Present Simple), 3. osoba runs, Past Simple ran i Past Participle run. W praktyce te formy wystarczają, by zbudować wszystkie główne czasy oraz stronę bierną i konstrukcje modalne.

Jak odmieniać run w najczęstszych czasach?

Poniżej zwięzłe zestawienie, które od razu przekłada się na poprawne zdania:

Dlaczego w „running” podwajamy n i kiedy to obowiązuje?

Końcowa spółgłoska podwaja się, gdy słowo jednosylabowe ma schemat CVC (spółgłoska–samogłoska–spółgłoska) i akcent pada na tę samą samogłoskę: run → running, plan → planning. To samo dotyczy rzeczownika: runner. Nie podwajamy, gdy końcówka to dwie spółgłoski lub akcent nie pada na ostatnią sylabę w dłuższych wyrazach.

Jakie są główne znaczenia „run” poza bieganiem?

„Run” jest niezwykle wieloznaczny. Poniżej uporządkowane, najprzydatniejsze sensy z jasną kwalifikacją przechodniości.

Kiedy „run” jest przechodnie, a kiedy nieprzechodnie?

Nieprzechodnie: „She runs every day” (nikt i nic nie jest bezpośrednim dopełnieniem). Przechodnie: „They run a family business” (run + business). Ta różnica steruje doborem konstrukcji biernej: wyłącznie sensy przechodnie tworzą stronę bierną („The business is run by…”).

Jak wyrazić zarządzanie i działanie urządzeń?

„Run a company/project/campaign” oznacza „prowadzić, zarządzać”. „The servers run Linux” opisuje środowisko. O urządzeniach: „The engine runs smoothly”. O rozkładach jazdy: „The train runs every hour”. O okresach ważności: „The lease runs until June”.

Jak opisać wyczerpanie zasobów i niespodziewane spotkania?

„Run out of” to „wyczerpać zapas”: „We ran out of time”. „Run into someone” znaczy „wpaść na kogoś przypadkiem”: „I ran into my teacher downtown”. „Run over” to „przejechać” lub „szybko przejrzeć” materiał.

Jak „run” działa w potocznych kolokacjach?

Typowe połączenia: run a bath (napuścić wodę do wanny), run errands (załatwiać sprawunki), run tests (wykonać testy), run diagnostics (uruchomić diagnostykę), run for office (kandydować), run late (mieć opóźnienie), run high/low (o emocjach/cenach), run on fumes (jechać na oparach).

Wymowa i akcent: mały detal, duży efekt

Wymowa bazowej formy i imiesłowu to /rʌn/ (krótkie „ʌ” jak w „sun”), a Past Simple to /ræn/ (krótkie „æ” jak w „cat”). Ta zmiana samogłoski sygnalizuje nieregularność i pomaga słuchowo rozróżniać czasy w mowie.

Błędy, które psują wiarygodność — jak ich uniknąć?

Najczęstsze potknięcia wynikają z automatyzmu -ed oraz mieszania imiesłowu z formą czasu przeszłego.

Czy „runned” kiedykolwiek jest poprawne?

Nie. Past Simple i Past Participle regularne (-ed) nie dotyczą „run”. Zawsze „ran” (Past Simple) i „run” (Participle). Formy „runned” nie używamy w żadnym rejestrze.

„Has ran” czy „has run” — która forma jest właściwa?

Tylko „has/have/had run”. Po operatorach perfect zawsze stoi imiesłów (Participle), a nie Past Simple. Analogicznie: „She has run out of time”, nie „has ran out”.

„I am run” a „I am running” — kiedy która?

„I am running” to czas ciągły (czynność w toku). „I am run” występuje wyłącznie w pasywie z sensem przechodnim („ zarządzany/prowadzony”), np. „The place is run by volunteers”. O sobie w tym znaczeniu zwykle nie powiemy.

Praktyka: wzorce zdań, które od razu działają

Wybrane, krótkie modele do natychmiastowego zastosowania z wymienialnymi elementami:

Mini-paradygmaty osobowe dla pewności

Dla Present Simple i Past Simple warto mieć w głowie układ osobowy — to upraszcza automatyzację:

Strona bierna: kiedy „be run” jest naturalne?

Strona bierna pasuje do znaczeń przechodnich: zarządzanie, prowadzenie, obsługa. „The clinic is run by the city”, „The report was run yesterday” (w sensie „uruchomiono raport/proces”). W znaczeniu biegania pasyw brzmi nienaturalnie, więc go unikamy.

Jak zbudować czasy perfect w stronie biernej?

Łączymy „have/has/had been” z „run”: „The department has been run efficiently”, „The event had been run annually before 2020”. Ta konstrukcja łączy aspekt dokonania (perfect) z bierną perspektywą.

Modalne, przyszłość i warunki — elastyczność bez pułapek

Po czasownikach modalnych używamy formy bazowej: can run, must run, should run. Przyszłość prostą tworzy „will run”, a zamiar — „be going to run”. W warunkach: „If we run out of time, we will reschedule”; w trybie trzecim: „If we had run out of time, we would have rescheduled”.

Jak mówić o planach i harmonogramach?

Dla ustalonych planów: Present Simple z nie-ludzkim podmiotem lub instytucją: „The shuttle runs every 15 minutes”. Dla planów osobistych: Present Continuous: „I am running a workshop next Friday”.

Finisz z przyspieszeniem: najważniejsze punkty do kieszeni

• Paradygmat: run – ran – run; 3. os. runs; -ing: running
• Perfect i strona bierna wymagają „run”, nie „ran”
• Podwojenie n dotyczy -ing i derywatów (running, runner)
• Pasyw „be run” działa w znaczeniach przechodnich (zarządzać, prowadzić)
• Typowe kolokacje: run a business, run tests, run out of, run into, run for office, run late
• Wymowa: /rʌn/ (baza, participle) vs /ræn/ (Past Simple)
• Zero formy „runned”; „has/have run” to jedyny poprawny perfect

Pytania do przemyślenia

• W których zdaniach „run” najlepiej działa w stronie biernej, a gdzie brzmiałby sztucznie?
• Które kolokacje z „run” są dla Ciebie priorytetowe w pracy lub nauce — zarządzanie, harmonogramy czy raczej potoczne idiomy?
• Jakie techniki mnemotechniczne pomogą utrwalić kontrast /ræn/ vs /rʌn/ podczas mówienia?