The

• Ustal, czy referent jest rozpoznawalny dla rozmówców
• Sprawdź, czy rzecz jest unikalna w danym kontekście
• Zidentyfikuj typ nazwy własnej (geografia, instytucja, organizacja)
• Rozróżnij uogólnienie od konkretu
• Uwzględnij superlatywy, liczebniki porządkowe i konstrukcję of
• Zastosuj właściwą wymowę: ðə/ði przed odpowiednimi dźwiękami

Przedimek określony bez tajemnic: przewodnik po „the” dla uczących się w Polsce

Przedimek określony porządkuje informację: wskazuje, że nadawca i odbiorca mówią o tej samej, możliwej do zidentyfikowania rzeczy. Tę „określoność” można uchwycić, analizując kontekst, wiedzę wspólną, wyjątkowość obiektu lub doprecyzowanie w zdaniu. Poniżej znajdziesz klarowne reguły, różnice regionalne i przykłady, które pomogą w praktyce — od zadań maturalnych po codzienną komunikację.

Na czym polega określoność w praktyce?

Określoność to możliwość jednoznacznego zidentyfikowania referenta przez odbiorcę. Powstaje m.in. z:

• kontekstu wcześniejszego (anafora): I bought a laptop. The laptop is light
• wyjątkowości w świecie lub sytuacji: the sun, the capital of Poland
• doprecyzowania w zdaniu: the book on the table, the man who called
• wiedzy wspólnej i „mostkowania”: I entered a room. The window was open (okno tego pokoju)

Jak rozpoznać określoność wynikającą z wcześniejszego kontekstu?

To najczęstszy mechanizm na poziomie B1–B2. Najpierw wprowadzasz rzeczownik nieokreślony (a/an), a w kolejnym odniesieniu pojawia się the, bo rozmówcy wiedzą już, o którym egzemplarzu mowa: She met a doctor yesterday. The doctor recommended rest.

Czy „the” służy do uogólniania klas rzeczy?

Tak, ale ostrożnie. Uogólnienie można tworzyć na dwa sposoby:

• the + liczba pojedyncza: The smartphone has changed communication (klasa jako zjawisko)
• liczba mnoga bez przedimka: Smartphones are addictive (klasa jako zbiór egzemplarzy)

Oba zdania są poprawne, lecz różnią odcieniem: liczba pojedyncza podkreśla typ, liczba mnoga — populację. Błędem jest mieszanie: The smartphones are useful, gdy mówimy ogólnie, bez kontekstu określającego.

Które nazwy geograficzne i instytucje wymagają „the”?

Najwięcej punktów na egzaminach traci się na nazwach własnych. Trzymaj się kategorii, nie pojedynczych przypadków.

Kiedy pominąć przedimek: school, hospital, church i spółka?

W tzw. użyciu instytucjonalnym mówimy o funkcji miejsca, nie o konkretnym budynku. Wtedy brak przedimka:

• go to school, be at university, in prison, in church, in hospital

Gdy chodzi o konkretny budynek, obiekt zlokalizowany/przywołany z kontekstu — używamy the:

• go to the school on Hill Street, visit the hospital where she works

Jak działają superlatywy, porządkowe i konstrukcje „of”?

Superlatywy wymagają the: the best solution, the most important point. Liczebniki porządkowe również: the first chapter, the 21st century. Konstrukcja of wskazuje na określony fragment całości: the top of the page, the middle of the night. Dodatkowo, gdy przymiotnik opisuje unikalny zakres terytorialny, pojawia się the: the north of Italy (region jako część), ale Northern Italy (cecha przymiotnikowa, bez the).

Wymowa: ðə czy ði — jak to wymawiać naturalnie?

Reguła fonetyczna jest prosta:

• przed spółgłoską w wymowie: /ðə/ — the book, the university (/juː…/ → spółgłoska)
• przed samogłoską w wymowie: /ði/ — the apple, the hour (/aʊ…/ → samogłoska)

Forma /ði/ pojawia się też w emfatycznym kontraście: It’s not a solution; it’s the solution.

Różnice brytyjskie i amerykańskie — czy naprawdę istotne?

Różnice są subtelne, lecz warte poznania:

• Internet: coraz częściej bez przedimka w obu odmianach (on internet), ale tradycyjnie on the Internet, zwłaszcza w starszych tekstach
• Pory roku: in winter (bez przedimka), lecz in the winter może oznaczać konkretną zimę
• Edukacja: at university (BrE), in college (AmE) — oba bez przedimka w funkcji instytucjonalnej

Zero article: w jakich jeszcze sytuacjach nie używać przedimka?

Brak przedimka bywa obowiązkowy w kilku typach konstrukcji:

• języki i przedmioty szkolne: in English, study mathematics
• posiłki i pory dnia (ogólnie): have breakfast, at night
• sporty i gry: play football, chess
• nazwy miesięcy i dni: in July, on Monday
• imiona, nazwiska, tytuły w funkcji imienia: Doctor Smith, President Biden (ale: the president, gdy mowa o funkcji w danej organizacji)

Najczęstsze błędy Polaków i szybkie naprawy

• Dodawanie the przed większością krajów: błędnie the Poland → poprawnie Poland
• Pominięcie the w drugiej wzmiance: I saw a movie. Movie was great → The movie was great
• Mylenie funkcji instytucji: She is in the hospital (ogólnie) → She is in hospital; The hospital is new (konkret)
• Uogólnienia w liczbie mnogiej z the: The dogs are friendly (ogólnie) → Dogs are friendly, lub The dog is a loyal animal (typ)
• Przenoszenie polskiej interpunkcji: brak przecinka nie wpływa na obecność the; decyduje określoność, nie pauza

Jak bezpiecznie używać „the” z nazwami grup ludzi i rodzin?

Gdy mówisz o rodzinie jako o grupie, użyj the + nazwisko w liczbie mnogiej: the Smiths are on holiday. W odniesieniu do narodowości w formie przymiotnikowej używamy the, gdy mowa o narodzie jako zbiorowości: the French are voting. Gdy opisujesz osobę w roli społecznej znanej z kontekstu, the jest naturalne: the manager, the teacher (w danej firmie/klasie).

Jak tytuły, marki i media „dogadują się” z przedimkiem?

Tytuły gazet i zespołów często zawierają the jako element nazwy: The Times, The Rolling Stones. Marki w większości występują bez przedimka: Apple released…, BMW announced…, ale gdy chodzi o budynek/placówkę firmy lub konkretny egzemplarz, the może być poprawne: the Apple store on Regent Street, the new BMW outside.

Checklist: szybka decyzja o „the” w pięciu pytaniach

Zadaj je w głowie przed każdym rzeczownikiem — działa na egzaminie i w mailu do klienta.

• Czy odbiorca rozpozna konkretny egzemplarz z kontekstu lub świata? Jeśli tak → the
• Czy mowa o klasie ogólnej? Jeśli tak → liczba mnoga bez przedimka lub the + liczba pojedyncza
• Czy to nazwa własna z kategorii rzeka/pasmo/organizacja/państwo z „republic/kingdom/states”/liczba mnoga? Jeśli tak → the
• Czy miejsce pełni funkcję instytucji (school, hospital, prison, church, university)? Jeśli tak → brak przedimka
• Czy występuje superlatyw, liczebnik porządkowy lub of wskazujący część całości? Jeśli tak → the

„Skrzynka narzędziowa” na co dzień

Najważniejsze rzeczy do zabrania w praktykę:

• Przedimek określony sygnalizuje rozpoznawalność, nie „ważność” słowa
• Uogólnienia: albo liczba mnoga bez przedimka, albo the + liczba pojedyncza
• Geografia: rzeki/pasma/organizacje zwykle z the; pojedyncze szczyty/wyspy/ulice bez
• Instytucje w funkcji: school, hospital, prison, church, university bez przedimka
• Superlatywy i porządkowe: zawsze the
• Wymowa: /ðə/ przed spółgłoską w wymowie, /ði/ przed samogłoską i w emfatycznym kontraście

Pytania do przemyślenia:

• W których zdaniach w Twoich ostatnich wypracowaniach dodałeś the z przyzwyczajenia, a nie z powodu określoności?
• Jak zmienia się sens, gdy uogólnienie zapiszesz jako the smartphone vs smartphones?
• Które nazwy własne z Twojej branży (firmy, instytucje, produkty) wymagają the, a które nie — i dlaczego?