What

• Określ intencję: pytanie, wykrzyknienie czy konstrukcja stała
• Dobierz szyk: operator do/bezokolicznik w pytaniu, szyk prosty w zdaniu zależnym
• Rozróżnij what i which oraz what i how
• Stosuj poprawnie rodzajniki w strukturze what a/an + rzeczownik
• Używaj przyimków naturalnie: what for zamiast formalnego for what

„What” bez tajemnic: sens, funkcje i najczęstsze pułapki

Słowo „what” pełni trzy główne role: (1) zaimek/określnik pytający do rzeczy i cech („co?”, „jaki?”), (2) element wykrzyknień wzmacniających („co za…!”), (3) operator składniowy w zdaniach zależnych i stałych zwrotach (konstrukcje mowy potocznej i „free relatives”: „to, co…”).

Po co w ogóle używa się „what” i kiedy pasuje najlepiej?

„What” służy do dopytywania o nieznane informacje odnoszące się do rzeczy, faktów, decyzji czy cech: pytamy o przedmiot („co”), o kategorię/rodzaj („jaki”), o liczbę/cenę/godzinę (z rzeczownikiem), a także o działania („co robisz?”). Dodatkowo „what” tworzy wykrzyknienia (silna ocena) oraz łączy zdania zależne („wiem, co powiedziałeś”).

Jak budować pytania z „what” bez błędów składni?

W pytaniach głównych obowiązuje schemat: What + operator (do/does/did/is/are/has/have/can…) + podmiot + czasownik. Przykładowo: „What did you buy?”, „What is this?”, „What can we do?”. Gdy „what” jest określnikiem przed rzeczownikiem, pozostaje identyczny szyk: „What time is it?”, „What book did you choose?”. W pytaniach zależnych inwersja znika: „I don’t know what time it is”, „Tell me what you need”. Błąd typowy dla Polaków: „I don’t know what is it” – należy: „what it is”.

„What” czy „which”? Kiedy wybór jest otwarty, a kiedy ograniczony?

„What” wybieramy, gdy zakres możliwości jest szeroki lub nieokreślony, „which” – gdy wybieramy z zamkniętej puli. Naturalny kontrast: „What subject do you like?” (ogólnie) vs „Which subject do you choose – math or physics?” (z opcji). W praktyce codziennej „what” bywa częstsze, ale w sytuacji realnego wyboru z listy „which” brzmi precyzyjniej.

„What” i „how”: gdzie przebiega granica znaczenia?

„What” pyta o rzecz/kategorię, „how” – o sposób/stopień. Porównanie: „What size do you need?” (który rozmiar) vs „How big is it?” (jak duże). „What kind of music do you listen to?” (jaki rodzaj) vs „How often do you listen to music?” (jak często). Mylenie tych zaimków prowadzi do zdań poprawnych gramatycznie, lecz semantycznie chybionych.

Jak działa wykrzyknieniowe „what a/an” i kiedy dodajemy rodzajnik?

W wykrzyknieniach stosujemy wzorzec: What a/an + przymiotnik + rzeczownik policzalny w liczbie pojedynczej („What a great idea!”), bez rodzajnika z niepoliczalnymi i w liczbie mnogiej („What nonsense!”, „What beautiful colors!”). Zasada a/an zależy od brzmienia następnego słowa (a university, an hour). To narzędzie wzmacnia emocję, ale by nie brzmieć teatralnie, dobieraj przymiotniki oszczędnie.

Czym jest „free relative” i dlaczego „what” nie ma poprzednika?

„What” może tworzyć tzw. „free relative”, czyli zdanie rzeczownikowe znaczące „to, co/ten, kto” w odniesieniu do rzeczy: „Take what you need” (weź to, czego potrzebujesz), „I’ll eat what I’m given” (zjem to, co dostanę). Kluczowa zasada: „what” nie ma poprzednika – nie mówimy „the thing what…”. Z poprzednikiem użyj „that/which”: „the thing that/which I bought”. W dialektach nieformalnych „the thing what…” bywa słyszane, lecz jest uznawane za niepoprawne w standardzie.

Jak łączyć „what” z przyimkami i dlaczego „what for” brzmi naturalniej niż „for what”?

W pytaniach bezpośrednich angielski preferuje przyimek na końcu: „What for?” (po co?) jest idiomatyczne, podczas gdy „For what?” brzmi urzędowo lub książkowo. Z dłuższymi frazami: „What are you looking for?”, „What are they afraid of?”. W pytaniach zależnych przyimek może wrócić przed „what” w rejestrze formalnym: „For what purpose was the grant awarded?”, choć potocznie częstsze: „What was the grant awarded for?”.

Które stałe zwroty z „what” warto znać i jak je odróżniać w praktyce?

Najbardziej przydatne kolokacje to: „what if” (scenariusz warunkowy: „a jeśli…”), „what about” (propozycja lub nawiązanie: „a co z…”, „a może…”), „what for” (cel: „po co”), „what now” (irytacja lub pytanie o kolejny krok: „i co teraz”), „or what?” (konfrontacyjne „albo co?”). Pamiętaj, że „what about” w kontekście propozycji bywa wymienne z „how about”, lecz „what about” częściej dopytuje o zaniedbany wątek („A co z terminem?”).

Jak uprzejmie reagować na „What?” w dialogu i nie zabrzmieć szorstko?

Samo „What?” jako prośba o powtórzenie bywa szorstkie. Grzeczniejsze są „Sorry?”, „Pardon?”, „Could you repeat that?” W polskim uchu „What?” może przypominać oschłe „Co?”, więc w komunikacji międzykulturowej lepiej wybierać łagodniejsze formuły – szczególnie w pracy lub z nieznajomymi.

Jakie błędy popełniają Polacy i jak je szybko naprawić?

Lista typowych potknięć: (1) Zła inwersja: „What time it is?” zamiast „What time is it?”. (2) Zależne pytania z inwersją: „I don’t know what is it” zamiast „what it is”. (3) Zastępowanie „which” przez „what” przy zamkniętym wyborze. (4) Nadmiar „of”: „What kind of a music” – poprawnie bez „a” przy niepoliczalnym: „What kind of music”. (5) Podwójny przyimek: „For what for?”. (6) Pytanie o znaczenie: „What means X?” – musi być operator: „What does X mean?”.

Czy „what” może odnosić się do ludzi?

Standardowo o osobach pytamy „who”. Jednak „what” bywa użyte o tożsamości/kategorii społecznej, zwłaszcza w dawnym lub oficjalnym rejestrze: „What is he?” w znaczeniu „kim jest z zawodu/funkcji?”. W żywej mowie zdecydowanie częstsze i neutralne jest: „What does he do?” lub „What’s his job?”

„What” w systemie czasów i operatorów – jakie są konsekwencje?

„What” samo nie zmienia czasu; kluczowe są operatory i forma czasownika: „What do you want?” (teraźniejszość zwykła), „What are you doing?” (teraźniejszość ciągła), „What did you see?” (przeszłość), „What have you done?” (present perfect). W pytaniach modalnych stosujemy modal: „What can/must/should I do?”

Jak czytać interpunkcję i wielkie litery z „what”?

W pytaniach znak zapytania zamyka zdanie, nawet gdy kończy się na wielowyrazowy orzecznik: „What’s the best way to proceed?”. W wykrzyknieniach używamy wykrzyknika: „What a surprise!”. Wielka litera to norma na początku zdania i w tytułach; w cytatach zachowujemy oryginał. Apostrof w skrócie „what’s” oznacza „what is/what has” w zależności od kontekstu.

Mapa zastosowań „what” – szybki przegląd form

Poniższa tabela porządkuje najczęstsze role i sygnały, które pomogą w natychmiastowym doborze konstrukcji.

Praktyka: mini-trening poprawnych konstrukcji

Poniżej krótkie, praktyczne transformacje i wskazówki, które utrwalają poprawny szyk i dobór form.

Jak poprawić błędne pytania zależne krok po kroku?

Błędne: „Tell me what do you need.” Popraw: usuń inwersję po „what” → „Tell me what you need.” Podobnie: „I know what it means”, a nie „what does it mean”.

Jak zdecydować między „what” a „which” przy pytaniu o wybór?

Jeśli masz listę widoczną dla rozmówcy, wybierz „which”: „Which seats are available – aisle or window?” Gdy lista nie jest dana: „What seat do you prefer?”

Co z policzalnością w wykrzyknieniach?

Policzalne l.poj.: „What a waste!”, „What an opportunity!”. Niepoliczalne/mnoga: „What courage!”, „What amazing people!”. Błąd: „What a advice!” – „advice” jest niepoliczalne → „What good advice!”

Jak naturalnie pytać o cel i powód?

Cel: „What for?” lub „What are we meeting for?” Powód (bardziej „dlaczego”): użyj „why”: „Why are we meeting?” – nie mieszaj „what for” i „why”, bo rejestr i znaczenie są różne.

Mity i fakty o „what”

FAQ – praktyczne pytania z lekcji i z sali egzaminacyjnej

Plan działania: jak szybko podnieść pewność użycia „what”

Aby budować automatyzm, pracuj w cyklu: identyfikacja intencji → wybór konstrukcji → kontrola szyku → krótkie głośne powtórzenia. Poniżej techniki sprawdzone w polskich realiach edukacyjnych.

Jak trenować słuchem i głosem, by złapać naturalny szyk?

Użyj metody cienia: słuchaj krótkich pytań z „what”, natychmiast je powtarzaj, zachowując inwersję i akcent. Seria 3–5 minut dziennie znacząco redukuje błędy „I don’t know what is it”.

Jak robić własny bank fraz i nie zapomnieć o przyimkach?

Stwórz listę 10 zdań z przyimkiem na końcu („talk about, look for, rely on…”) i dopisz pytania z „what”. Przeglądaj przed rozmowami – to działa jak „mięśniowa pamięć” języka.

Co sprawdzić w ostatniej chwili przed egzaminem ustnym?

Trzy punkty: (1) inwersja w pytaniach bezpośrednich, (2) brak inwersji po „what” w pytaniach zależnych, (3) poprawne „what a/an…!” tylko z policzalnym l.poj. Ta triada rozwiązuje 80% typowych wpadek.

Esencja na drogę – najważniejsze punkty, które naprawdę działają

• „What” pyta o rzeczy/kategorie; „which” – o wybór z zamkniętej puli; „how” – o sposób/stopień
• Inwersja po „what” występuje tylko w pytaniach bezpośrednich, nigdy w zależnych
• Wykrzyknienia: What a/an + policzalny l.poj.; bez rodzajnika z niepoliczalnymi i w liczbie mnogiej
• Przyimki naturalnie lądują na końcu pytania: „What are you looking for?”
• „Free relative”: „Take what you need” = „weź to, czego potrzebujesz” – bez poprzednika
• Stałe zwroty różnicuj znaczeniem: „what if” (hipoteza), „what about” (nawiązanie/propozycja), „what for” (cel)
• Typowe błędy: zła inwersja, mylenie „what/which”, nadmiar „of”, pytania o znaczenie bez operatora

Pytania do przemyślenia

– W których sytuacjach wybierasz „what”, choć precyzyjniej brzmiałoby „which”, i jak to wpływa na odbiór wypowiedzi?

– Jak zmienia się ton rozmowy, gdy zamiast neutralnego pytania użyjesz konfrontacyjnych wstawek z „what” w mowie potocznej?

– Które trzy kolokacje z „what” mają dla Ciebie największą wartość komunikacyjną w pracy lub w podróży?