Zaimki angielski
Jeśli angielskie zdania mają brzmieć naturalnie, nie obejdzie się bez precyzyjnego panowania nad zaimkami. Zaimki to słowa zastępujące rzeczowniki lub całe frazy, dzięki czemu unikamy powtórzeń i utrzymujemy płynność wypowiedzi. Kluczowe są typ, zgodność z poprzednikiem, wybór formy oraz rejestr językowy.
Zaimki angielski to słowa zastępujące rzeczowniki i całe frazy, mające formy podmiotowe, dopełnieniowe, dzierżawcze i zwrotne; obejmują m.in. I/me, this/that, who/which/that, some/any oraz neutralne singular they; poprawne użycie wymaga zgodności z poprzednikiem, właściwych form po przyimkach oraz rozróżnienia it/there i its/it’s.
- Określ poprzednik: rzeczownik lub treść, którą zastępujesz
- Wybierz typ zaimka: osobowy, dzierżawczy, zwrotny, wskazujący, względny, pytajny, nieokreślony, formalne it/there
- Dopasuj formę do funkcji w zdaniu i po przyimkach
- Sprawdź zgodność w liczbie i osobie, a także odniesienie płciowe
- Skoryguj rejestr: naturalne singular they, brak „whom” w mowie, preposition stranding
Zaimki angielski opanujesz szybciej, gdy rozróżnisz hers/her, it/there i each other/one another; 7 zasad zgody z poprzednikiem i typowe pułapki po przyimkach naprawiają 80% błędów w pisaniu i mówieniu.
Kompletna mapa zaimków: jakie typy naprawdę istnieją?
W praktyce działa kilka rodzin zaimków: osobowe (I, you, he, she, it, we, they), ich formy dopełnieniowe (me, you, him, her, it, us, them), dzierżawcze przymiotnikowe (my, your, his, her, its, our, their) i absolutne (mine, yours, his, hers, its, ours, theirs), zwrotne (myself itd.), wskazujące (this, that, these, those), pytajne (who, what, which), względne (who, whom, whose, which, that), nieokreślone (somebody, none, each, either, neither, both, few, little, many, much), wzajemne (each other, one another) oraz funkcjonalne „it” i „there”.
| Kategoria | Formy | Funkcja | Przykład |
|---|---|---|---|
| Osobowe – podmiot | I, you, he, she, it, we, they | Podmiot zdania | They arrive early |
| Osobowe – dopełnienie | me, you, him, her, it, us, them | Po czasownikach/przyimkach | Call me; with her |
| Dzierżawcze (przym.) | my, your, his, her, its, our, their | Określa rzeczownik | their idea |
| Dzierżawcze (absol.) | mine, yours, his, hers, its, ours, theirs | Zastępuje frazę rzecz. | That book is mine |
| Zwrotne | myself, yourself, himself, herself, itself, ourselves, yourselves, themselves | Odniesienie do podmiotu/emfaza | He hurt himself |
| Wskazujące | this, that, these, those | Deiksa odległości/czasu/tekstu | This is new; those were better |
| Pytajne | who, what, which | Pytania o tożsamość/wybór | Which fits best? |
| Względne | who, whom, whose, which, that | Łączy zdania | The idea that works |
| Nieokreślone | somebody, anybody, none, each, either, neither, all, both, few, little, many, much | Ilość/ogólność | None of them agreed |
| Wzajemne | each other, one another | Relacja wzajemna | They trust each other |
| „It” i „there” | it, there | Podmiot formalny/egzystencjalny | There is a problem; It’s raining |
Jak rozpoznać poprawną formę: podmiotowa czy dopełnieniowa?
Podstawowa zasada: rola w zdaniu decyduje o formie. Podmiot: I, he, they. Dopełnienie: me, him, them. Po przyimkach zawsze forma dopełnieniowa: with me, for her, between us. W porównaniach po than/as możliwe są obie, ale sens różni się: She knows him better than I (do) vs She knows him better than me.
Co z „myself”, „yourself”… – kiedy zaimek zwrotny jest obowiązkowy?
Zaimki zwrotne są wymagane, gdy czynność wraca do podmiotu: He cut himself; She taught herself Spanish. Użyj ich też do emfazy: I’ll do it myself. Uważaj na czasowniki, które w polskim bywa „się”, a w angielskim nie: I feel good (nie: I feel myself good), I remember it (nie: I remember myself it). Kilka czasowników typowo łączy się z reflexive: pride oneself on, absent oneself from, avail oneself of (styl formalny), introduce oneself.
„Each other” czy „one another” – jak wybrać zaimek wzajemny?
W nowoczesnym użyciu oba są w zasadzie wymienne. Tradycyjnie one another bywa łączone z grupami >2, ale brak obowiązku. Po przyimkach i dzierżawczych: each other’s ideas, be kind to one another.
Jak działa „this/that/these/those” w przestrzeni, czasie i tekście?
Oprócz odległości fizycznej (this/these blisko, that/those dalej) zaimki wskazujące porządkują czas i dyskurs. This odnosi do „teraz/za chwilę” lub elementu właśnie wprowadzanego: Listen to this. That wraca do czegoś wcześniejszego: That was unexpected. Unikaj zbitki those ones – poprawnie: those or the ones.
Kiedy „who”, „which”, „that”, a kiedy „whom” i „whose”?
Zdania definiujące (bez przecinków) mogą używać that dla ludzi i rzeczy: The person that called…; The tool that works…. W zdaniach niedefiniujących (z przecinkami) używaj who/which, nie stosuj that: My sister, who lives abroad,…. Whom to forma dopełnieniowa, najczęściej po przyimkach lub w bardzo formalnym rejestrze: to whom, with whom; w mowie zwyczajnej: who… with. Whose wyraża przynależność: the author whose book won.
Jak zachować zgodę z poprzednikiem, zwłaszcza przy „everyone”, „team” czy „none”?
Każdy zaimek powinien jednoznacznie odnosić się do poprzednika. Konstrukcje z of-phrases: each of, none of, either of – w formalnym stylu często łączą się z czasownikiem w liczbie pojedynczej (None of the data is…), lecz w potocznym dopuszczalna jest liczba mnoga (None of the people are…). Everyone, somebody itp. biorą czasownik w l. poj., lecz zaimek wtórny coraz częściej jest neutralnym they: Everyone has their ticket.
„Singular they” – kiedy naprawdę warto go używać?
Gdy płeć jest nieznana, nieistotna lub osoba preferuje they: If a student forgets, they can rebook. W dokumentach formalnych pojawia się rosnąco; w egzaminach międzynarodowych jest akceptowane. Unikaj sztucznego he/she – brzmi archaicznie i ciężko.
„Some/any/no” i krewni: jak dobrać poprawny wariant?
Some używaj w twierdzeniach i ofertach/prośbach: Would you like some tea? Any w przeczeniach i pytaniach: I don’t have any time; Do you have any questions? No łączy się bez dodatkowego not: We have no time. Odpowiedniki osobowe: someone/anyone/no one. Warianty ilościowe: much (niepoliczalne), many (policzalne), a lot of (neutralne), little/a little (niepoliczalne), few/a few (policzalne) – „a” zmienia ocenę z deficytu na niewielką, lecz wystarczającą ilość.
„Each” czy „every”, „either” czy „neither” – gdzie jest granica znaczeń?
Every akcentuje ogół serii, each – jednostkowe postrzeganie elementów: Every seat is reserved vs Each seat has a number. Either/neither działają na pary: Either answer works; Neither option helps. Po either/neither of + l.mnoga rzeczownika zwykle następuje zaimek w l. poj. w stylu formalnym: Neither of the solutions is ideal.
„It” i „there” – po co angielskiemu „puste” podmioty?
It pełni funkcję podmiotu formalnego przy czasie, pogodzie, dystansie i bezosobowych raportach: It’s late; It’s raining; It seems that…. There wprowadza istnienie: There is/are… Wybór liczby zależy od rzeczownika po czasowniku: There are two issues. Unikaj tłumaczenia polskiego „to jest” jako it is w definicjach bez podmiotu; w angielskim zwykle wymaga się jawnego podmiotu lub bezokolicznika: To swim is fun / Swimming is fun.
Dlaczego „between you and me”, a nie „between you and I”?
Po przyimkach obowiązuje forma dopełnieniowa: between you and me. Wątpliwości biorą się z nadkorekty – mówimy I am (podmiot), ale po between musi być me (dopełnienie). Analogicznie: for him and her, not for he and she.
Jak unikać niejednoznaczności zaimków w dłuższych zdaniach?
Każdy zaimek wymaga najbliższego, jednoznacznego poprzednika. Jeśli w zdaniu występują dwie osoby tej samej płci, rozwiąż potencjalny konflikt, powtarzając rzeczownik lub używając imienia: When Anna met Kate, Anna thanked her = niejasne; When Anna met Kate, Anna thanked Kate = jasno. Przesuń też zdania względne tak, by zaimek odnosił się do właściwej frazy.
Najczęstsze błędy polskich użytkowników – jak je naprawić od ręki?
Brak rozróżnienia liczby w „you”: w angielskim you służy i do l. poj., i mnogiej; regionalnie spotkasz you all, you guys. Mylenie its/it’s – patrz zasada powyżej. Nadużywanie myself jako grzecznościowej formy dopełnienia: Please contact me (nie: myself). Mylenie her/hers: her to przymiotnik dzierżawczy przed rzeczownikami (her car), hers to forma absolutna (The car is hers). Błędne each other zamiast themselves (lub odwrotnie) – jeśli relacja wraca do tego samego podmiotu, użyj reflexive; jeśli między osobami – reciprocal.
Precyzyjne reguły, które porządkują chaos
Dobór zaimka można sprowadzić do zestawu reguł, które działają konsekwentnie w codziennym użyciu, egzaminach i pisaniu formalnym. Poniżej – lista operacyjna, która skraca drogę do poprawności i naturalności.
Jak dobrać zaimek po przyimku i czasowniku frazowym?
Po przyimku – forma dopełnieniowa (about them). W czasownikach frazowych (phrasal verbs) miejsce zaimka zależy od rozdzielności: turn it off / turn off the light, ale przy zaimku obowiązkowo rozdziel: turn it off (nie: turn off it). Po złożeniach z of: all of them, none of us.
Czy „that” może odnosić się do ludzi i czy przecinki mają znaczenie?
Tak, w zdaniach definiujących that jest neutralne semantycznie („osoba, która…” = the person that…). W zdaniach niedefiniujących użyj who i przecinków; that wtedy odpada. Przecinki sygnalizują, czy informacja jest niezbędna do identyfikacji (bez przecinków), czy tylko dodatkowa (z przecinkami).
Jak działa „one/ones” w zastępstwie rzeczownika?
One/ones zastępuje wcześniej wspomniany rzeczownik: I’ll take the red one; I prefer the cheaper ones. Nie łącz go z those w tej samej pozycji (those ones – odradzane); wystarczy those lub the ones. Z dzierżawczymi: a friend of mine, colleagues of ours.
Kiedy „so/neither do I” i „do it/do so” są lepsze niż powtórzenia?
Do so/do it zastępuje frazę czasownikową: If you must leave, do so quietly. So/neither + operator do tworzy eleganckie odpowiedzi: I love jazz. – So do I. I can’t swim. – Neither can I. Po przeczeniach użyj neither (lub nor) zamiast so.
Najczęściej zadawane pytania
Czy „whom” jest jeszcze potrzebne?
Czy mogę pisać „Everyone has his/her ticket”?
„None is” czy „none are” – która forma jest poprawna?
Kiedy użyć „whose” z rzeczami?
Mity i fakty o zaimkach w angielskim
„Whom” jest przestarzałe i nigdy się go nie używa.
W mowie bywa rzadkie, ale w piśmie formalnym i po przyimkach zwiększa klarowność; warto je znać, by rozumieć i tworzyć staranne zdania.
„That” nie może odnosić się do ludzi.
Może – w zdaniach definiujących. Ograniczenie dotyczy jedynie zdań niedefiniujących, gdzie stosujemy who/which i przecinki.
Singular „they” jest niepoprawne gramatycznie.
To standard w wielu stylach i słownikach; rozwiązuje problem nieokreślonej płci i poprawia zwięzłość.
Szybkie mikrolekcje na błyskawiczną poprawę
Krótka porcja praktycznych wskazówek i przykładów uderzających w najczęstsze punkty zapalne. Zastosowanie ich „tu i teraz” przekłada się na natychmiastową czytelność i naturalność wypowiedzi.
Jak pisać bezpieczne zdania z zaimkami dzierżawczymi?
Przed rzeczownikiem używaj my/your/his/her/its/our/your/their; samodzielnie – mine/yours/his/hers/its/ours/theirs. Rozwiąż polski „swój” doprecyzowaniem „own”: She took her own bag (nie cudzą). It’s their decision vs The decision is theirs.
Kiedy przenieść przyimek na koniec zdania względnego?
W stylu neutralnym to naturalne: the person I spoke to. Styl formalny pozwala na fronting: the person to whom I spoke. Pamiętaj o formie whom lub which po przyimku frontowanym.
Czy „who” może być dopełnieniem?
W mowie – tak: Who did you see? W piśmie formalnym dopuszczalne: Whom did you see? Po przyimkach przy przedimku – zdecydowanie whom: With whom did you speak?
Ustalaj referencję przed skracaniem zdań. Jeżeli istnieje ryzyko niejednoznaczności, powtórz rzeczownik lub wstaw krótkie dookreślenie – to inwestycja w klarowność, cenioną na egzaminach i w pracy.
Szpilka do notatnika: najważniejsze na wynos
Poniższe punkty porządkują najistotniejsze mechanizmy użycia zaimków. Traktuj je jak mini-ściągę, do której można wracać przed pisaniem lub rozmową.
- Po przyimkach zawsze forma dopełnieniowa: to me, for him, with us
- Definiujące: that/who/which; niedefiniujące: who/which + przecinki, bez that
- Singular they jest akceptowane i często preferowane przy nieznanej płci
- its ≠ it’s; hers/her i theirs/their pełnią różne funkcje
- Reflexive: gdy czynność wraca do podmiotu lub dla emfazy; nie w „I feel myself…”
- Some vs any: twierdzenia/oferty vs przeczenia/pytania; no bez not
- Either/neither dotyczą par; each/every różnią perspektywą (jednostkowa vs ogólna)
- There is/are zależy od najbliższego rzeczownika po czasowniku
- Unikaj „those ones”; wybierz those lub the ones
- Zawsze sprawdzaj jednoznaczną referencję zaimka do poprzednika
Pytania do przemyślenia dla świadomego użycia
Czy w moim zdaniu każdy zaimek ma jasny, jednoznaczny poprzednik bez ryzyka podwójnej interpretacji? Czy rejestr (formalny/neutralny) uzasadnia wybór whom, fronting przyimka lub unikanie that w zdaniu niedefiniującym? Czy moje wybory zaimków poprawiają, czy utrudniają spójność całego akapitu?
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!