Václav Havel

Václav Havel to postać kojarzona głównie przez pryzmat swojej prezydentury – był ostatnim prezydentem Czechosłowacji i pierwszym Czech. Jednakże oprócz swojej niezwykłej, antykomunistycznej działalności politycznej, był również pisarzem i dramaturgiem.

ŻYCIORYS

Urodził się w dniu 5 października 1936 r. w Pradze jako syn Vaclava M. Havla oraz Bozeny z domu Vavreckovej. Jego brat Ivan M. Havel został naukowcem.
Havel ukończył szkołę podstawową, jednakże nie mógł kontynuować nauki w szkole, którą wybrał, gdyż reżim polityczny uniemożliwił mu to ze względu na jego pochodzenie. Rozpoczął naukę w liceum wieczorowym w 1951 r., a jednocześnie pracował w laboratorium chemicznym. Maturę zdał w roku 1954 r.
Swoją pierwszą twórczość literacką zaprezentował w czasopiśmie „Kveten”, do którego tworzył teksty do roku 1969. Został zmuszony do zaprzestania publikacji swoich tekstów w Czechosłowacji przez władze komunistyczne. Wcześniej pisał także m.in. do: „Divadelní noviny”, „Sešity pro mladou literaturu”, „Divadlo”, „Tvář”, „Host do domu”, „Literární noviny” i „Zítřek”.
Havel nie dostał się na studia humanistyczne z uwagi na kwestie ideologiczne, w związku z czym w 1955 r. rozpoczął studia na Wydziale Ekonomii Czeskiego Uniwersytetu Technicznego w Pradze. Jego prośba o przeniesienie na Wydział Filmowy i Telewizyjny Akademii Sztuk Scenicznych została odrzucona, a ponadto odmówiono mu powrotu na Uniwersytet Techniczny.
W latach 1957-1959 podjął pracę w charakterze technika scenicznego w teatrze ABC, zaś w roku 1960 został zatrudniony w teatrze Na Balustradzie.
Swój pierwszy dramat napisał w 1959 r. – była to jednoaktowa sztuka „Rodzinny wieczór”. Natomiast jego drugie dzieło „Garden-party” zostało wystawione w teatrze Na Balustradzie 3 grudnia 1963 r.
Był asystentem reżysera Alfreda Radoka w Praskim Teatrze Miejskim w latach 60-tych.
Havel był członkiem kolegium redakcyjnego miesięcznika „Tvar”, którym został w roku 1965 r.
W 1966 r. skończył zaocznie Akademię Sztuk Scenicznych na Wydziale Teatralnym, a następnie został dramaturgiem w teatrze Na Balustradzie.
W tym samym roku wydał swoją pierwszą książkę „Protokoły”, zawierającą m.in. dramaty „Garden-party” i „Powiadomienie” oraz typogramy i eseje.
Praska Wiosna – czyli okres politycznej liberalizacji Czechosłowacji, który trwał od 5 stycznia do 20/21 sierpnia 1968 r. – to czas, w którym Vaclav Havel został jednym z najbardziej słynnych ludzi reprezentujących liberalny i niekomunistyczny ruch reformatorski.
Kojarzono go już od 1967 r., kiedy wyraził krytykę cenzury podczas IV Kongresu Pisarzy Czechosłowacji, za co został wydalony z list kandydatów władz Związku Pisarzy Czechosłowackich.
W 1968 r. podpisał skierowany do Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji list otwarty 150 pisarzy i pracowników kultury. W tym samym roku został przewodniczącym Koła Pisarzy Niezależnych. W czasopiśmie „Literarni” pojawił się jego tekst żądający pluralizmu politycznego i zakończenia monopolu władzy partii komunistycznej.
Od jesieni 1968 r. stał się członkiem Komitetu Centralnego Związku Pisarzy Czechosłowacji, którym pozostał aż do rozpadu Związku (1970 r.). Związek w 1969 r. wyrażał sprzeciw wobec politycznej cenzury i okupacji, protest ten został jednak wkrótce stłumiony.
Havla zmuszono do opuszczenia teatru, zaś jego sztuk nie wystawiano w Czechosłowacji. Był wtedy jednak już na tyle znany, że otrzymał Austriacką Nagrodę Państwową w dziedzinie literatury europejskiej, zaś w Nowym Jorku nagrodzono go Obie Award, dzięki czemu stał się niezależny finansowo i otrzymywał wsparcie opinii publicznej z całego świata.
21 sierpnia 1969 r. pisarz wysłał petycję pt. „Dziesięć punktów”, która sprzeciwiała się okupacji i jej następstwom w dziedzinach kultury i polityki. Zarówno Havel, jak i pozostali sygnatariusze petycji zostali przesłuchani przez policję oraz oskarżeni o „obalanie Republiki”. W roku 1972 podpisał kolejną petycję pisarzy, żądająca uwolnienia więźniów politycznych.
Po prześladowaniach i aresztowaniu niezależnych muzyków rockowych z grupy The Plastic People of the Universe, Vaclav Havel i kilku innych działaczy stanęło w obronie artystów. Na skutek poparcia światowej opinii publicznej oraz krajowych dysydentów została utworzona inicjatywa Karta 77, która miała za zadanie stawanie w obronie podstawowych praw człowieka. Rzecznikami Karty został m.in. Vaclav Havel, który spędził w aresztach śledczych okres styczeń – maj 1977 r., a następnie został skazany warunkowo na 14 miesięcy więzienia.
Vaclav Havel w 1978 r. został współzałożycielem Komitetu Obrony Niesprawiedliwie Prześladowanych, monitorującego represje więźniów politycznych i działającego na rzecz ich uwolnienia. W maju 1979 r. trafił do aresztu, w którym spędził 5 miesięcy. Pisał stamtąd listy do swojej żony, które zosta�