Michaił Gorbaczow

Michaił Gorbaczow – urodzony we wsi Priwolnoje w Kraju Stawropolskim na południu ZSRR 2 marca 1931, był synem Siergieja Andriejewicza i Marii Pantielejewnej. Pochodził z rodziny chłopskiej. Gdy się urodził rodzice dali mu na imię Wiktor, jednak podczas chrztu w cerkwi (Letnickoje) jego dziadek Andriej Moisiejewicz Gorbaczow zmienił imię dziecka na Michaił i tak zostało. Nie wiadomo, dlaczego dziadek podjął taką decyzję. Rodzina od strony matki miała korzenie ukraińskie, a od strony ojca – rosyjskie. Od 1946 roku rozpoczął pracę jako mechanik w maszynowo-traktorowym ośrodku mechanizacji. Trzy lata później został nagrodzony Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy w nagrodę za pracę z ojcem na kombajnie. W 1950 roku zdał maturę, otrzymując srebrny medal i podjął studia na wydziale prawa na Uniwersytecie Moskiewskim (tym samym był pierwszym przywódcą ZSRR, który ukończył regularne studia uniwesyteckie). Dwa lata później wstąpił do Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Gdy w 1955 ukończył studia, kontynuował działalność partyjną w Kraju Stawropolskim. Został pierwszym sekretarzem Komsomołu – w latach 1958-1962, a cztery lata później, przez kolejne cztery lata pełnił funkcję I sekretarza komitetu miejskiego KPZR w Stawropolu. W latach 1970-1978 został I sekretarzem komitetu krajowego. Zaskakująco szybko piął się po szczeblach kariery. W tym samym czasie w trybie zaocznym ukończył Stawropolski Instytut Rolniczy i uzyskał dyplom ekonomisty agronoma (rolnego). Przez cztery lata, w latach 1962-66 zarządzał kołchozami i sowchozami – uznano go za znawcę sowieckiego rolnictwa. W 1970 roku został członkiem Centralnego Komitetu, głównie dzięki poparciu Jurija Andropowa. W 1978 roku Gorbaczow został sekretarzem KC do spraw rolnictwa.
Gdy 11 marca 1985 roku umarł Konstantin Czarnienko to właśnie Gorbaczowa wybrano na sekretarza generalnego KC KPZR przez nadzwyczajne plenum KC. Wybór Gorbaczowa odbył się zaledwie 4 godziny po śmierci Czarnienki. Gdy Gorbaczow obejmował urząd miał 54 lata (średnia wieku w Sekretariacie i Biurze Politycznym oscylowała wokół 66 lat). Gorbaczow stanął na czele KC KPZR gdy w Związku Radzieckim szalał kryzys gospodarczy oraz pogorszyły się stosunki pomiędzy ZSRR i Zachodem. Gdy był zastępcą Jurija Andropowa, Gorbaczow był za reformami gospodarczymi. Oczekiwano, że Gorbaczow będzie kontynuował dotychczasową politykę (idea reform pojawiła się u niego już w trakcie studiów na Uniwersytecie Moskiewskim). Nowy sekretarz generalny grubą kreską odciął się od polityki poprzedników zwłaszcza Leonida Breżniewa. W 1986 roku Gorbaczow rozpoczął pieriestrojkę (przebudowę) – modernizację gospodarki, ograniczenie korupcji i marnotrawienia pieniędzy, ocieplenie stosunków międzynarodowych szczególnie z Zachodem oraz zwiększenie swobód obywatelskich.
W ramach pieriestrojki Gorbaczow zniósł cenzurę, wprowadził głasnost (jasność) oraz wycofał z konstytucji zapis o kierowniczej roli KPZR. W Związku Radzieckim rozpoczęły się formować narodowościowe społeczeństwa obywatelskie. Gorbaczow próbował również zwalczyć alkoholizm wśród mieszkańców ZSRR, aby to osiągnął podniósł ceny wódki. Społeczeństwo odpowiedziało na tę podwyżką, wzrostem produkcji samogonu i w konsekwencji zaczęło brakować cukru. A spadek dystrybucji alkoholu spowodował spadek dochodów państwa a zwiększył społeczne niezadowolenie. Wszystkie swoje reformy Gorbaczow wprowadzał stopniowo i powoli, aby nie zniechęcić do siebie konserwatywnej opozycji. Próba diametralnej przebudowy gospodarki spotkała się z ostrym sprzeciwem konserwatywnych działaczy KPZR. Gorbaczow w związku z tym zaczął akcentować potrzebę demokracji i otwartości, krytykując w ten sposób konserwatyzm i zamykanie się na nowe rozwiązania. Robotnicy i konserwatyści sprzeciwiały się proponowanym reformom: decentralizacji procesu podejmowania decyzji, podnoszenia wydajności, różnicowania płac. Opór skłonił Michaiła Gorbaczowa do zwiększenia reform politycznych dzięki którym udałoby mu się wprowadzić planowane zmiany gospodarcze. W maju 1989 roku na Zjeździe Deputowanych Ludowych urząd wybierający członków Rady Najwyższej wybrał Gorbaczowa na prezydenta Związku Radzieckiego. Już od początku lat 90tych Gorbaczow starał się wzmocnić urząd prezydenta, aby nie dopuścić konserwatystów do narzucania swojego zdania i rozpocząć wdrożenie swojego programu. W lutym 1990 roku KPZR zrezygnował z monopolu na władzę, z kolei dwa miesiące później Zjazd Deputowanych Ludowych przeprowadził wolne i równe wybory. W maju podczas zjazdu wybrano nowego przewodniczącego Rady Najwyższej – Borysa Jelcyna. Jelcyn od początku podważał zwierzchnictwo Gorbaczowa. Gorbaczow rozpoczął starania o przywrócenie dobrych stosunków z Zachodem. Zrezygnował z wyścigu zbrojeń (podpisując z Ronaldem Reaganem porozumienie o redukcji rakiet średniego i krótkiego zasięgu), wycofał wojska z Afganistanu. Margaret Thatcher po pierwszej wizycie Gorbaczowa w Londynie nazwała go człowiekiem, z którym można robić interesy. Popularność Gorbaczowa przerodziła się w „gorbomanię” – uwielbienie Gorbaczowa. Podczas odbytych wizyt zagranicznych Gorbaczow obserwował wysoki poziom życia mieszkańców zachodnich państw kapitalistycznych. Zdał sobie również sprawę jak propaganda wpływa na mieszkańców ZSRR. Według badaczy historii rzeczywisty cel polityki Gorbaczowa polegał na izolacji Europy od Stanów Zjednoczonych i realizacji sowieckich interesów w cały czas powiększającej się strefie wpływów. Europejskie państwa i wspólnoty miały przyjąć komunistyczne ideały. 26 marca 1987 roku omawiano przedsięwzięcie Wspólnego Europejskiego Domu wspólnie z Wojciechem Jaruzelskim i Alessandrem Nattą. Gorbaczow rozpoczął politykę liberalizacyjną w Związku Radzieckim, która ujawniła jak bardzo społeczeństwo było niezadowolone z ustroju komunistycznego. To w efekcie stało się bodźcem do Jesieni Ludów. Gorbaczow w 1990 roku zgodził się na zjednoczenie Niemiec. Polityka zagraniczna Michaiła Gorbaczowa cieszyła się z powszechnym uznaniem i sympatią na świecie.
15 października Komitet Noblowski przyznał Gorbaczowowi Pokojową Nagrodę Nobla. Uznał, że jego działania przyczyniły się do zakończenia zimnej wojny. W 1990 roku Gorbaczow poparł ogłaszanie suwerenności przez Litwę, Estonię i Łotwę. Upadek Związku Radzieckiego był dla Gorbaczowa ciosem, gdyż chciał naprawić problemy państwa i utrzymać system komunistyczny.
11 marca 1990 roku Litewska Rada Najwyższa ogłosiła niepodległość Litwy, władze Związku Radzieckiego zareagowały na to wysłaniem czołgów i zbrojnych patroli na ulice litewskich miast. Władze Związku Radzieckiego przejęły litewską prasę, opanowały budynki rządowe i wcieliły do wojska tysiące litewskich poborowych. Sowieckie myśliwce latały nad Wilnem, śmigłowce rozrzucały propagandowe ulotki. Z kraju wyproszono zagranicznych dziennikarzy. Kilka miesięcy później zablokowano ekonomicznie Litwę, doprowadzono do przerw w dostawach prądu i podniosło niebezpiecznie inflację. Rząd Radziecki inspirował rosyjską mniejszość na Litwie przeciwko władzom litewskim. Wysłali oddziały specjalne, które miały bronić Rosjan.
12 stycznia 1991, gdy upadł rząd litewski, a władzę na Litwie przejął Litewski Komitet Ocalenia Narodowego. Gorbaczow wysłał do Litwy ultimatum, jeśli Litwa nie przyjmie konstytucji Związku Radzieckiego to Związek Radziecki będzie zmuszona do zbrojnej interwencji. Gdy czekał na odpowiedź, Armia Radziecka przejęła ważne budynki w Wilnie. 13 stycznia 1991 roku podczas starć w pobliżu wieży telewizyjnej zginęło 14 osób, a 702 zostało rannych. Wtedy zaczęła maleć popularność Gorbaczowa w Związku Radzieckim. Miał na to bezpośredn