Fiodor Dostojewski
Fiodor Michajłowicz Dostojewski urodził się 30 października (według kalendarza juliańskiego) / 11 listopada 1821 roku w Moskwie i zmarł 28 stycznia / 9 lutego 1881 roku w Petersburgu.
Jest uważany za mistrza psychologicznej prozy naturalistycznej oraz realistycznej balansującej na pograniczu realizmu rzeczywistości i wyobraźni.
W jego dziełach dominował motyw walki dobra ze złem czającym się wszędzie.
Miał sześcioro rodzeństwa, był drugim z synów Michała i Marii Dostojewskich. Jego ojciec piastował urząd ordynatora w wojskowym szpitalu w jednej z wielu ubogich dzielnic Moskwy. Pomimo swojej pozycji był alkoholikiem i tyranem. Często bił swoją żonę i rodzinę wraz ze służbą.
Rodzina Dostojewskich mieszkała skromnie i ubogo w zaledwie dwóch pokojach – w jednym sypiali rodzice, a w drugim dzieci, reszta służby spała w kuchni czy stajni.
Maria zmarła w 1837 roku na gruźlicę, a Michał zmarł w zaledwie dwa lata później, mówi się, że jego własna służba, nie mogąc znieść tyranii, wlewała mu wódkę do gardła, aż zmarł.
W 1838 roku Fiodor zgodnie z wolą ojca wstąpił do Wojskowej Szkoły Inżynieryjnej w Petersburgu. Tam uczył się znienawidzonej przez niego matematyki, zamiast interesującej go znacznie bardziej literatury, zwłaszcza tej autorstwa Williama Szekspira czy też Victora Hugo.
Równolegle, w czasie nauki w szkole wojskowej, napisał dwie sztuki teatralne, które niestety nie zachowały się do naszych czasów. Były one inspirowane w dużej mierze sztukami Friedricha Schillera.
Gdy w 1843 roku został już oficerem, zamieszkał u swojego przyjaciela – doktora Rosenkampfa, przekładał wtedy sztuki Balzaka, ale małe zarobki, jakie dzięki tej pracy otrzymywał, przyczyniły się do zarzucenia przez Dostojewskiego tego zajęcia.
Wtedy też zaczął pisać swoje własne dzieła.
W tym czasie należał też do tzw. Koła Pietraszewskiego, gdzie dyskutował na tematy filozoficzne i te dotyczące szeroko pojętej tematyki społecznej.
Poglądy członków Koła nie były akceptowane przez carską dyktaturę, co sprawiło, że członkowie zostali aresztowani (w tym Fiodor Dostojewski) i skazani przez cara Mikołaja I na karę śmierci.
Dostojewski miał jednak nieprawdopodobne wręcz szczęście, gdy 22 grudnia 1849 roku stanął przed plutonem egzekucyjnym, otrzymano wiadomość o złagodzeniu kary śmierci na jedynie cztery lata katorgi w Omsku.
Po zwolnieniu służył jako szeregowiec przez sześć lat w 7 Syberyjskim Batalionie Liniowym w Semipałatyńsku. Za sprawą łaski cara przywrócono mu godność szlachecką i awansowano do stopnia oficera.
W tym czasie poznał swoją późniejszą żonę – Marię Dmitriewną Isajewą.
W1859 roku napisał prośbę do cara o powrót z zesłania, a pod koniec roku ze względu na pozytywną odpowiedź osiedlił się w Petersburgu.
Pierwszą powieścią Dostojewskiego byli „Biedni ludzie” z 1846 roku. Pisany w formie epistolarnej utwór opowiadał historię miłości i problemów życiowych dwójki młodych ludzi – Wareńki Dobrosiełowej i Makarego Dziewuszkina. Pojawił się tutaj charakterystyczny dla Dostojewskiego i pojawiający się w późniejszych dziełach motyw biedy głównych bohaterów.
W 1862 roku wydał inspirowaną swoim pobytem na zesłaniu powieść pt. „Wspomnienia z domu umarłych” (org. „Zapiski iz miortwogo dom”). Opisywał tam zwyczaje panujące w więzieniu – twierdzy, relacje panujące pomiędzy skazanymi, różne elementy życia skazanych np. pobyt w szpitalu, święta, ich prace, czy też same sylwetki więźniów, zestawionych na zasadzie kontrastu dobrych, pomagających sobie nawzajem z tymi ponurymi, dumnymi i zawistnymi.
W 1866 roku napisał inspirowaną prasową notatką „Zbrodnię i karę”. Opisywała ona zbrodnię młodego „raskolnika” – odszczepieńca, 27-letniego Czistowa, który w styczniu 1865 roku zabił toporem dwie staruszki – praczkę i kucharkę.
Inspiracją było też prawdziwe życie pisarza, a zwłaszcza kłopoty finansowe, jakie go dręczyły stały się kanwą sytuacji bohatera, ciotka autora Kumanina, od której pożyczył 10 tysięcy rubli, była inspiracją dla stworzenia postaci Alony Iwanowej – starej lichwiarki z powieści.
Po śmierci swojego brata i żony Dostojewski popadł w głęboką depresję. Zaciągnął długi i zaczął grać w kasynie. Aby pospłacać swoje zobowiązania, sprzedał swoje nienapisane jeszcze dzieło zawierające dużo wątków autobiograficznych – „Gracza” wydawcy Stelowskiemu.
Bohater książki, podobnie jak i sam autor, był hazardzistą. Również ukochana głównego bohatera miała na imię Polina – jak ówczesna towarzyszka autora.
Ostatnią powieścią napisaną przed śmiercią autora byli „Bracia Karamazow”, która opisuje historię ojcobójstwa, w którą w większym lub mniejszym stopniu zamieszani są jego synowie. Głównym tematem tej historii były pobudki psychologiczne jakie kierowały bohaterami.
Autor skupiał się na odwiecznych dylematach ludzkości, przewijających się także w innych jego dziełach, jak np. istnienie Boga, wolnej woli, zła, miłości, a także ateizmu.
Przez całe swoje życie Dostojewski pisał opowiadania, nowele, powieści, zajmował się też publicystyką i liryką.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!