Kazimierz Przerwa-Tetmajer

Kazimierz Przerwa-Tetmajer urodził się 12.02.1865 r. w Ludźmierzu na Podhalu, zmarł 18.01.1940 r. w Warszawie. Był synem Adolfa Tetmajera, powstańca listopadowego i jego drugiej żony, Julii z Grabowskich; przyrodnim bratem znanego malarza młodopolskiego Włodzimierza Tetmajera oraz ciotecznym bratem tłumacza i poety Tadeusza Boya-Żeleńskiego.
W 1883 roku rodzina Tetmajerów wobec utraty majątku w rodzinnych stronach przeprowadziła się do Krakowa, gdzie matka prowadziła pensjonat, natomiast Kazimierz uczył się w Gimnazjum św. Anny w Krakowie. W latach 1884-1886 studiował na wydziale filozoficznym na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie poznał m.in. Lucjana Rydla, Stanisława Estreichera i Ferdynanda Hoesicka.
W 1888 roku rozpoczął współpracę z Tygodnikiem Podhalańskim, w 1889 roku z Kurierem Warszawskim, a w 1893 roku z krakowskim Czasem. Mieszkając w młodości w Ludźmierzu poznał dobrze Tatry oraz Podhale, Spisz i Liptów. W latach 1881-1891 odbył wiele wędrówek po górach m.in. z bratem, Klimkiem Bachledą, Tadeuszem Boyem-Żeleńskim i Jerzym Żuławskim. ,,Ulubionymi szlakami jego wędrówek tatrzańskich były Żelazne Wrota, Dolina Pięciu Stawów, Dolina Staroleśna, Furkot, Wysoka, Rysy…gdzie wędrował niestrudzenie, za każdym razem – jak pozwalają domyślać się jego listy – od nowa zafascynowany pięknem gór.”
W 1892 roku wziął udział wraz z Boyem Żeleńskim i górskimi przewodnikami w pierwszym udokumentowanym wejściu na Staroleśny Szczyt oraz Baniastą Turnię.
Mniej więcej od 1895 roku zaczęło pogarszać się zdrowie u Tetmajera, miał problemy neurasteniczne, leczone i zaleczone kilkakrotnie na przestrzeni lat. Z zachowanej korespondencji Kazimierza wynika, że poddał się m.in. jakiejś kuracji u przebywającego u Tetmajerów w Zakopanem psychologa Juliana Ochorowicza.
Po 1896 roku z powodu pogarszającego się zdrowia nie zdobywał już szczytów Tatr, wędrował jedynie po dolinach tatrzańskich i Podhalu. W 1902 roku został honorowym członkiem Towarzystwa Tatrzańskiego oraz w tym samym roku taternicy nazwali przełęcz między Zadnim Gerlachem a Gerlachem Przełęczą Tetmajera, położoną na wysokości 2590 m n.p.m.
Oczarowany górskim folklorem napisał cykl opowieści ,, Na skalnym Podhalu” oraz epopeję tatrzańską ,, Legenda Tatr”, składającą się z dwóch części: ,, Maryna z Hrubego ” i ,, Janosik Nędza Litmanowski ”, na którym oparto motyw serialu telewizyjnego Jerzego Passendorfera ,,Janosik”, a także akcję filmu pełnometrażowego.
W 1895 roku Tetmajer wyjechał do Heidelbergu, gdzie pełnił funkcję osobistego sekretarza hrabiego Adama Krasińskiego – poety, pisarza, redaktora Biblioteki Warszawskiej. Podróżował po Francji, Niemczech, Szwajcarii i Włoszech.
Kilkakrotnie był zaręczony m.in. z Jadwigą Szulc oraz z Laurą Rakowską, jednak nigdy nie ożenił się. Ze związku z nieznaną z nazwiska aktorką miał nieślubnego syna Kazimierza Stanisława, który w wieku 33 lat popełnił samobójstwo. Tetmajer miał też trwający kilka lat romans z góralką Marią Palider.
Około 1910 roku powrócił praktycznie na stałe do Zakopanego. ,,Po wszystkich chałupach zakopiańskich i po wszystkich szałasach w Tatrach miał przyjaciół. Bywał częstym gościem w dziedzinach u gazdów, którzy uważali go za kogoś zupełnie swojego”.
Gdy wybuchła I wojna światowa Tetmajer związał się ze stronnictwem Piłsudzkiego i Legionami.
Tuż po zakończeniu I wojny światowej miał problemy finansowe, pieniądze, które dostał z ,,Funduszu Tetmajera” przekazał na rzecz bardziej potrzebujących, głównie ofiar wojny. Po I wojnie światowej zamieszkał na stałe w Krakowie przy ulicy Karmelickiej 14.
W latach 1918-19