Piotr Skarga

Piotr Skarga to polski jezuita, kaznodzieja, mówca, duchowny, pisarz i teolog. Był czołowym przedstawiciel kontrreformacji w Polsce. Pełnił funkcję duchownego na dworze Zygmunta III Wazy. Był także rektorem w Kolegium Jezuitów w Wilnie oraz pierwszym rektorem Uniwersytetu Wileńskiego. Działał również na stanowisku kanclerza oraz proboszcza kapituły katedralnej lwowskie. Literacko zadebiutował dzięki „Kazaniom sejmowym” i „Żywotom świętych starego i nowego zakonu”.

Piotr Skarga herbu Pawęża urodził się 2 lutego 1536 r. we wsi Kobylin, na północ od Grójca. Przyszedł na świat w rodzinie mieszczańskiej jako dziecko młynarza Michała Skargi oraz Anny Świętek (z czasem zmieniono kobiecie nazwisko z chłopsko brzmiącego Świętek na Świętkowska). Prawdopodobnie jego rodzina wywodziła się od kmieci poddanych, którzy ze wsi Powązki emigrowali w kierunku Grójca. Według zapisów kronikarza Jana Wielewickiego dziadkowi Piotra (Janowi Powęskiemu) nadano żartobliwy przydomek Skarga, który z czasem wyparł prawdziwe nazwisko i zajął jego miejsce. Piotr był najmłodszy spośród swego licznego rodzeństwa. Miał 3 braci oraz 2 siostry. Mimo chłopskich korzeni ród Skargów-Powęskich otrzymał herb szlachecki od króla Zygmunta III Wazy.

W latach młodości kształcił się na Akademii Krakowskiej, gdzie udało mu się uzyskać stopień bakałarza na Wydziale Filozoficznym. We Lwowie, w roku 1564 Piotr Skarga przyjął święcenie kapłańskie i rozpoczął swą działalność jako kanonik. Pracował m.in. przy katedrze lwowskiej. Po paru latach urzędowania jako kaznodzieja postanowił wyjechać z kraju. W roku 1569 wyemigrował do Włoch, gdzie w Rzymie wstąpił do zakonu jezuitów. Po niemal dwóch latach zdecydował się na powrót do ojczyzny. Wówczas zajął się zakładaniem kolegów jezuickich na ziemiach polskich. Działał prężnie w społeczności religijnej, założył Bank Pobożny (dla ochrony ludzi przed lichwą) i Arcybractwo Miłosierdzia. Był także pomysłodawcą dla krakowskiego lombard dla ubogich, który stał się pierwowzór instytucji charytatywnej. Rozszerzał swoją działalność dobroczynność również na Litwę i Białoruś. Tworzył wiele kolegiów jezuickich, m.in. w Połocku, Rydze, Dorpacie i Lublinie. W latach 1579–1584 obejmował urząd rektora Akademii Wileńskiej. W kolejnym czasie przez niemal 24 lata pełnił funkcję nadwornego kaznodziei Zygmunta III Wazy. Król cenił Piotra Skargę za wyjątkową osobowość, niezwykłą charyzmę, talenty krasomówcze. Był zwolennikiem ograniczenia władzy Sejmu i poszerzenia zakresu władzy królewskiej. Krytykował wady polskiej szlachty. Negował przyjęcie przez Zygmunt