Sofokles
Sofokles urodził się w 496 roku p.n.e. w podateńskiej wiosce, w gminie Kolonos (obecnie na przedmieściach Aten). Zmarł natomiast w 406 r.p.n.e. Jako jeden z niewielu pisarzy żył długo i szczęśliwie. W dodatku stał się sławny po wsze czasy i do dziś jego utwory grane są w teatrach. Ten dramatopisarz, wraz z Ajschylosem i Eurypidesem należał do trójki starożytnych tragików greckich.
Był synem właściciela broni-Sofilosa. Jego rodzina była zamożna a niektóre źródła dowodzą, że należał do rodziny arystokratycznej. Sofokles od małego wychowywany był w myśl zasad kalokagiata polegającej na spójnym łączeniu zalet duchowych z cielesnymi. Uczył się więc tańca, śpiewu, gimnastyki oraz literatury. W roku około 468 p.n.e. (16 lat) wystąpił jako przewodnik chóru śpiewającego pieśń dziękczynną, po zwycięstwie nad Persami, pod Salaminą. Działał też w Kole Peryklesa czyli związku intelektualistów, gdzie pełnił ważne funkcje między innymi: w kolegium skarbników.
Sofokles wcześnie zaczął pisać tragedie, które były oparte na mitach greckich. W roku 468 p.n.e. (28 lat) pierwszy raz stanął do zawodów dionizowskich, które od razu wygrał pokonując swojego rywala Ajschylosa. Data debiutu Sofoklesa przytaczana jest na rok 470 p.n.e. czyli za czasów świetności Aten oraz panowania Peryklesa. Zwycięstwo w zawodach dionizowskich było pierwszym tak spektakularnym sukcesem w karierze młodego Sofoklesa. Kilkukrotnie pokonany Ajschylos został wygnany na Sycylię.
Sofokles był aktorem i dramaturgiem a ściślej rzecz biorąc-tragikiem. W ciągu swojego długiego, 90-letniego życia napisał aż 123 utwory, w tym 90 tragedii i 30 dramatów satyrowych przeznaczonych do wykonywania na festiwalach religijnych. Dramaty satyrowe to rodzaj starożytnej greckiej komedii, w której zawarte są motywy i postacie mitologiczne. Sofokles pierwsze miejsce zajął aż 24 razy (18 w zawodach Dionizowskich i 6 w Lenajach), przyjmuje się również że pokonał on Ajchylosa 13 razy. W ciągu kilku lat stał się jednym z najbardziej szanowanych obywateli Aten. Przyjaźnił się on z Herodotem i Peryklesem. Nie przejawiał zbytniego zainteresowania polityką, choć pełnił wiele funkcji publicznych takich jak: Skarbnik Związku Delijskiego czy dwukrotne posiadał tytułu stratega. W roku 443 p.n.e. wystawił jedną z największych swoich dzieł po tytułem ,,Antygona”. W późniejszych latach wydał kolejne tragedie greckie. Do dziś zachowało się jedynie siedem:
-,,Ajas”
-,,Antygona”
-,,Król Edyp”
-,,Trachinki”
-,,Eletra”
-,,Filoktet”
-,,Edyp w Kolonie”
W roku 440 p.n.e. u boku Peryklesa uczestniczył w tłumieniu buntu na Samos, który wybuchł z powodu niezadowolenia po scentralizowaniu przez Ateńczyków struktury Ateńskiego Związku Morskiego. Natomiast w roku 420 p.n.e. został wybrany na kapłana Alcona oraz Asklepiosa.
Większość jego utworów można ułożyć w dwa cykle, zależnie od miejsca akcji: cykl trojański (,,Ajas”, ,,Filoktet” oraz ,,Elektra) i cykl tebański (,,Król Edyp”, ,,Edyp w Kolonie” oraz ,,Antygona”. Atutem utworów Sofoklesa było zwiększenie roli akcji aktorów. Wprowadził on na scenę trzeciego aktora oraz kobiety. Ograniczył również rolę chóru przez co wzrosła rola przewodnika. Liczba członków chóru wzrosła z 12 do 15. Wprowadził również dekoracje na scenę. Sofokles zerwał ze związkiem tematycznym czterech tragedii, ujętych w tetralogię, wystawiał inaczej niż to było wcześniej przyjęte, cztery dzieła o odrębnej części. W Jego utworach akcja miała wyraźne związanie, punkt kulminacyjny i rozwiązanie. Postacie były przekonujące i przeżywały silny konflikt tragiczny, który wzruszał widzów, np. Antygona musiała wybierać między prawem boskim a prawem ludzkim. Kreon natomiast między sprawiedliwością i mocą swojej władzy a litością wobec dziewczyny z rodziny, obdarzonej w dodatku uczuciem jego syna. Większość utworów Sofoklesa odznacza się: głębokim patriotyzmem, konserwatyzmem, religijnością, tradycyjnością, fatalizmem oraz pesymizmem. Zminimalizował również udział bogów na losy bohaterów, oznacza to, że wola ludzka jest ważniejsza od woli boskiej. Wprowadzał również monologi ,którego przykładem są wypowiedzi Ajasa i Edypa.
Sofokles ożenił się z obywatelką ateńską Nikostratą z którą miał syna Jofona. Data ślubu czy narodzin dziecka nie jest znana. Wiadomo również, że miał on kochankę Theoris, pochodzącą z peloponeskiego miasta Sykion. Ze związku z Theoris, Sofokles miał drugiego syna-Aristona.
Tragik dożył późnej starości i zmarł w roku 406 p.n.e. (90 lat). Aby zademonstrować swój szacunek do Sofoklesa, wystawiano jego dzieła w Lenajach. Jego ostatnią tragedią jest utwór „Edyp w Koloni”, którego napisał tuż przed śmiercią.
Sofokles zarówno za życia jak i po śmierci nazywany jest bohaterem. Jego dzieła wystawiane są do dziś, a konflikty tragiczne, będące udziałem jego bohaterów, pozostają wciąż aktualne. Psycholodzy zainspirowali się nieśmiertelnymi postaciami Sofoklesa i nazwali odwieczne kompleksy ludzi ich imionami. Do utworu ,,Antygona” nawiązał również Janusz Głowacki w swej głośnej sztuce ,,Antygona w Nowym Jorku”. Pisarze do dnia dzisiejszego czerpią inspirację do swoich utworów z jego dzieł.Jest on jednym z najbardziej rozpoznawalnych twórców okresu starożytności.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!