Stanisław Wyspiański
Stanisław Mateusz Ignacy Wyspiański- polski poeta, dramaturg, malarz. Często nazywany czwartym wieszczem narodowym. Tworzył w epoce Młodej Polski. Urodził się 15 stycznia 1869 w Krakowie, zmarł 28 listopada 1907. Dorastał w Krakowie, które jeszcze wtedy należało do Monarchii Austro-Węgierskiej. Był synem Franciszka- rzeźbiarza i fotografika oraz Marii z Rogowskich. Bardzo szybko stracił matkę, miał wtedy 7 lat. Wychowywał się u wujostwa, był traktowany przez nich jako ich własne dziecko. Uczył się w gimnazjum świętej Anny w Krakowie. Zawiązywał tam wiele znajomości, m.in z Jerzym Żuławskim i Henrykiem Opieńskim oraz coraz częściej podejmował próby tworzenia literatury. W 1887 roku zdał egzaminy maturalne. Zaczął studia na wydziale Historii Sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Interesował się historią, historią sztuki, literaturą oraz malarstwem. Jego pierwszym zadaniem było zaprojektowanie polichromii w kościele Mariackim, które powierzył mu Jan Matejko w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Fascynował się malarstwem, jednak teatr oraz literatura często przyciągały jego uwagę. Zawsze chodził na sztuki w teatrze, nawet gdy miał problemy finansowe. Zdarzało się, że był na jednej sztuce kilka razy. Oglądał je razem z przyjaciółmi oraz wujostwem. Dzięki Tadeuszowi Stryjeńskiemu oraz stypendium które dostał za dobre wyniki w nauce na studiach wyjechał na pierwszą podróż zagraniczną. Zwiedził wiele państw. Były to: Włochy, Paryż, Pragę i Szwajcarię które jeszcze bardziej obudziły w nim zainteresowanie teatrem oraz literaturą. Podczas pobytu w Monachium, oglądał dramaty znanych twórców, na przykład Szekspira czy Wagnera, które miały wpływ na podjęcie młodego Stanisława własnych sił w teatrze. Jego pierwszym takim dziełem była „Królowa Polskiej Korony”. Gdy rozwijał swoje zainteresowanie, dużo podróżował. Należał to inicjatorów sztuki stosownej, projektował meble oraz wnętrza domów. Występował na scenie Heleny Modrzejewskiej, oraz uczył się w Paryżu. Czas tam spędzony wykorzystywał główne do zapoznania się z tamtejszymi teatrami i repertuarami. Dostał Nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności za pejzaże z kopcem Kościuszki. Brał udział w wielu konkursach, jednym z nich był projekt wizażu dla katedry we Lwowie, lecz jego projekt „Śluby Jana Kazimierza” oraz „Polonia” nie zostały wybrane. Projektował polichromię w kościele Franciszkanów. Jego dzieła które dotychczas napisał nie przynosiły mu sławy, tak samo jak obrazy. Po powrocie do ojczystego kraju popadł w depresję z powodu zmiany środowiska oraz odrzucenia jego projektów. w latach 1897- 1900 napisał: „Legendy”, „Meleagra”, „Warszawianka”, „Protesilas i Laodamia”, „Legion”. Dopiero opublikowane w 1901 roku „Wesele” które jest uznawane za najważniejszy polski dramat przyniósł mu uznanie, które napisał w oparciu o wesele swojego przyjaciela Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną. Był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. w 1900 roku stanął na ślubnym kobiercu z chłopką Teodorą Teofilą Pytko w kościele świętego Floriana. Ich związek nie był akceptowany przez przyjaciół pisarza. Mieli razem trójkę dzieci- Helenę ,Mieczysława, Stanisława oraz wychowywali nieślubnego syna Teodory – Teodora. Parę lat przed śmiercią wydał kilka nowych dzieł: „Wyzwolenie”, „Achileis” oraz „Bolesław Śmiały”. Wydał również nowe opracowanie „Legendy” znanej również jako „Legenda II”, „Noc Listopadowa” oraz „Akropolis”. Swoją pracownię miał na ulicy Krowoderskiej. Z okna miał widok na kopiec Kościuszki, który często malował na swoich obrazach. Sto lat temu znajdowała się ona praktycznie w szczerym polu, co widać bardzo często na jego obrazach a teraz jest w ścisłym centrum miasta. Zawsze chciał pracować na Wawelu, miał dużo pomysłów na jego odbudowę. Bardzo przeżywał odrzucenie jego projektów. O swoim zamiłowaniu do zamku napisał w dramacie „Akropolis”. Po latach pisania wrócił do problematyki narodowo- społecznej. Napisał dramat „Wyzwolenie”, jednocześnie pracował nad innymi, różnorodnymi dziełami. Pisarz angażował się również politycznie. W 1905 roku został wybrany do Rady Miasta Krakowa. Nagle w jego życiu zaszły poważne zmiany. Zachorował bardzo poważnie na kiłę, która powoli wyniszczała jego organizm. Tracił powoli siły, jednak zdążył dokończyć „Skałkę”, która była utworem dopełniającym do „Bolesława Śmiałego”. Złożył również swoją kandydaturę na stanowisko dyrektora krakowskiego teatru miejskiego, jednak przegrał. Strasznie opadł z sił, ciężko było mu utrzymać nawet, ołówek jednak zawsze ciekawiło go co dzieje się w kulturalnym życiu Polski. W trakcie ostatniego roku życia przebywał w Węgrzcach pod Krakowem, oraz w krakowskiej klinice gdzie zmarł, przeżywszy 38 lat. Zostawił po sobie wiele obrazów, szkiców, notatek, projektów oraz książek. Po jego dobytku artystycznym trudno uwierzyć ze żył tak krótko. Jego pogrzeb był manifestacją narodową. W wielu miejscach w Polsce na jego cześć postawiono pomniki oraz otwarto wiele muzeów. Został pochowany na Skałce, w grobie zasłużonych.
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!