Synekdocha

Synekdocha polega na zastąpieniu nazwy danego zjawiska opisem innego zjawiska, które zawiera lub zawiera się w opisywanym zjawisku. Przykładem synekdochy jest zastąpienie wyrażenia „mój brat” opisem „drugi syn mojego ojca”.
Rodzajów synekdochy jest kilka:

Całość w znaczeniu części – to znaczy, że wydarzenie się uogólnia i skupia się na większości, np. „Naród wybrał prezydenta”. Jednak to nie wszyscy wybrali tego prezydenta, tylko większość.
Przykład z literatury:
„Gdy Bóg widział, iż ziemia jest skażona, że wszyscy ludzie postępują na ziemi niegodziwie”. ~ I Księga Mojżeszowa, 6, 12.
Faktycznie wszyscy ludzie postępowali niegodziwie – poza Noem, który został pominięty, by skupić się na rażącej większości ludzi, którzy czynili źle.

Część w znaczeniu całości – odwrotnie niż w poprzednim przykładzie, z wydarzenia wybiera się tylko konkretny fragment i opisuje nim bardziej złożone zjawisko, np. „Wsiadam za kółko”, gdy mówimy o jeździe samochodem. Jest to prawda, ale poza tym musimy jeszcze wykonać wiele innych czynności, od otwarcia drzwi do dotarcia bezpiecznie na miejsce.
Przykład z literatury:
„i rzekł: Zgrzeszyłem, wydając krew niewinną (…)” ~Ewangelia św Mateusza, 27,4.
Judasz chciał potwierdzić, że Jezus jednak był niewinny, ale zamiast powiedzieć to bezpośrednio, ujął to w słowa, które opisywały 'skutek uboczny’ – jego grzech.

Materiał zamiast przedmiotu z niego wykonanego – tak jak nazwa wskazuje, zamiast podać nazwę danego przedmiotu, używamy nazwy materiału, z którego został wykonany. Ten rodzaj synekdochy jest częsty w książkach, których akcja skupia się w średniowieczu bądź świecie fantasy, gdy zamiast 'zabić mieczem’ używa się wyrażenia 'zatopić w nim żelazo’, a zamiast 'założyć naszyjnik z kryształów’ – 'założyć kryształy’.
Przykład z literatury:
„Oddycha miasto ciemne długimi wiekami,
spowiada miasto ciemne dawnych grobów żałość;
rozrąbane żelazem, utulone snami,
nie nasycone płaczem, nie spełnione chwałą.” ~Krzysztof Kamil Baczyński „Oddycha miasto”
To nie żelazem miasto jest rozłupane, tylko czymś, co z niego zostało zrobione.

Rodzaj zamiast gatunku – podobnie jak części zamiast całości, zamiast słowa o bardziej ogólnym znaczeniu (np. 'wojsko’) używa się słów o bardziej szczegółowym znaczeniu (np. 'armia’).

Gatunek zamiast rodzaju – przeciwnie do poprzedniego, czyli np. zamiast słowa 'nauczyciel’ użyjemy 'pracownik oświaty’.
Przykład w literaturze:
„Ten mąż, który robi hałasy w domu za nowy kapelusz, a za domem wydaje pieniądze na ekwipaże dla aktorek – to wcale nieciekawe stworzenie(…)” ~Bolesław Prus „Lalka”.
Słowo stworzenie wciąż odnosi się do męża.

Liczba pojedyncza zamiast mnogiej – kiedy opisujemy większą grupę za pomocą jednego przykładowego jej elementu, np. 'włos się jeży na głowie’, chociaż zakłada się, że jeżą się wszystkie.
Przykład z literatury:
'wąż śliską piersią dotyka się zioła’ ~Adam Mickiewicz „Stepy Akermańskie”
Mamy tu dwie synekdochy jednocześnie: 'wąż’ i 'zioło’. Skoro w pobliżu znajduje się wąż, to może ich być też więcej. Nawet jeśli nie, to węże są na tyle duże, by dotykać więcej niż jednej rośliny naraz.

Liczba określona zamiast nieokreślona – kiedy opisujemy większą grupę o nieznanej liczbie elementów za pomocą mniejszej grupy elementów, które służą za przykład, np. 'trzech wyszkolonych informatyków’, gdy sugerujemy, że cała firma ma wyspecjalizowany zespół.
Przykład z literatury:
„i słońc tysiąc, gwiazd tysiąc przez otchłanie leci” ~Jerzy Żuławski „Spinoza”
Wszystkie gwiazdy i słońca 'lecą’, nie tylko te przykładowe tysiące.

Przykłady z życia codziennego:

„Schować się pod dach” zamiast „Schować się w domu” – część zamiast całości
„Kobieta zmienną jest” w domyśle: „wszystkie kobiety są nieprzewidywalne” – liczby pojedynczej zamiast mnogiej.
„Polacy wygrali” zamiast „Polska reprezentacja wygrała” – całość zamiast części

Utworzenie synekdochy:

Zjawisko docelowe: rzeczownik „oni mieli pełne plecaki”.
Synekdocha liczby pojedynczej zamiast mnogiej „każdy jeden plecak pełen”.

Zjawisko docelowe: „Wojna wygrana przez przez naszych żołnierzy”.
Synekdocha rodzaju zamiast gatunku: „Bitwy zwyciężone przez naszych strzelców”.

Sprawdź również:

• Kajko i Kokosz. Szkoła latania – Janusz Christa – recenzja książki
• Sklepy cynamonowe – Bruno Schulz – Recenzja książki
• Dziady cz. II – Adam Mickiewicz – Recenzja książki
• Latarnik – Henryk Sienkiewicz; – Recenzja książki
• Testament mój – Juliusz Słowacki – Najważniejsze informacje
• Kamienie na szaniec – Aleksander Kamiński – Recenzja książki
• Moralność pani Dulskiej – Gabriela Zapolska – Charakterystyka
• Folwark zwierzęcy – George Orwell – Recenzja książki
• Harry Potter – J.K. Rowling – Recenzja książki
• Opowieść wigilijna – Charles Dickens – Recenzja książki

Dodaj komentarz jako pierwszy!